Α.Ερμίδου, Η συνεδρίαση της Εταιρίας Δικαστικών Μελετών για τον χρόνο απονομής της δικαιοσύνης- Οι αιτίες της επιβράδυνσης και οι προτάσεις για την επιτάχυνση

Η συνεδρίαση της  Εταιρίας  Δικαστικών Μελετών για τον  χρόνο   απονομής  της δικαιοσύνης-  Οι Αιτίες της  επιβράδυνσης και οι προτάσεις  για την επιτάχυνση

Ακριβής Ερμίδου, Ειρηνοδίκη Αθηνών

     Στις  30/3/2023    ολοκληρώθηκε  η συνεδρίαση  της Εταιρίας Δικαστικών Μελετών με θέμα: « Χρόνος  απονομής της  πολιτικής  δικαιοσύνης -αποτίμηση της παρούσας  καταστάσεως- κριτική αξιολόγηση». Στην  συνεδρίαση αυτή την οποία έτυχε να παρακολουθήσω, ομιλητές  εισηγητές  ήταν  ο  κ.  Χριστόφορος  Λινός  Πρόεδρος  του Τριμελούς  Συμβουλίου  Δ/σης  του Πρωτοδικείου Αθηνών  και  ο  κ. Φώτιος Γιαννούλας  Δικηγόρος μέλος του  Δ.Σ  του ΔΣΑ . Η συνεδρίαση  ολοκληρώθηκε σε δυο φάσεις. Στην δεύτερη που παρακολούθησα παραβρέθηκαν μεταξύ άλλων πολλών  συναδέλφων, η Πρόεδρος και η Γ.Γ. της  Ένωσης  Δικαστών  και Εισαγγελέων.  Κατά την εισήγηση του κ. Λινού αναφέρθηκαν  ως κύριες   αιτίες  της καθυστέρησης απονομής της  δικαιοσύνης η έλλειψη οργανικών  θέσεων των δικαστών,  το υπεράριθμο των  δικηγόρων, η αντιφατικότητα των  νόμων,  η  υποχρεωτική αιτιολογία των αποφάσεων , η δυσκολία κρίσης  κάποιων δικαστών και για την επίλυση του προβλήματος ο κ. Λινός  πρότεινε: α)  την στοχευμένη και όχι γενική αύξηση των οργανικών  θέσεων των δικαστικών λειτουργών,  β) την αναθεώρηση του αριθμού των  δικηγόρων, γ) την αύξηση  των  δικαστικών  υπαλλήλων σε  αριθμό τριπλάσιο των  δικαστών, δ) την τροποποίηση του άρθρου 94 Σ έτσι ώστε να αφήνεται στο  νομοθέτη η ευχέρεια να ορίζει  τις  περιπτώσεις  που απαιτείται  αιτιολογία, ε) επίσης να παύσει  η συνεχής  τροποποίηση  των νόμων , στ) να γενικευθεί η ηλεκτρονική κατάθεση των δικογράφων, ζ) να μειωθεί ο χρόνος φοίτησης των σπουδαστών στην Εσδι με ταυτόχρονη αύξηση του χρόνου της  πρακτικής τους άσκησης, η) και  τέλος ο δημόσιος  διάλογος να μην μένει μόνο στο  πώς  θα επιταχυνθεί η απονομή της  δικαιοσύνης αλλά και στο πώς να μην γίνει αυτή διεκπεραιωτική.  Στο αντίποδα  η εισήγηση του  κ. Γιαννούλα επικεντρώθηκε  κυρίως  στις  μεγάλες  καθυστερήσεις  που παρατηρούνται στο Πρωτοδικείο Αθηνών, κάνοντας  συγκριτική αναφορά στα έτη  2008- 2022, όπου με παράθεση κάποιων στατιστικών κατέληξε  στο ότι  υπάρχει  μέχρι το έτος 2022 μία  βελτίωση  στο χρόνο έκδοσης των αποφάσεων της  τάξης του 60%., τονίζοντας  ωστόσο το γεγονός ότι  ο προσδιορισμός  είναι  κυρίως  προβληματικός  αναφορικά με τις ανακοπές , τις εφέσεις  και τις κτηματολογικές υποθέσεις που προσδιορίζονται μέχρι και το 2030. Ανέφερε επίσης  ο κ. Γιαννούλας ( μεταξύ άλλων) ότι σοβαρή αιτία καθυστέρησης αποτελεί το  ότι  πολλές αποφάσεις είναι απορριπτικές για  τυπικούς  λόγους  ( απαράδεκτο , αοριστία κλπ),  καθώς  επίσης  ότι η ηλεκτρονική δικαιοσύνη αναμένεται να ολοκληρωθεί σε  τρία χρόνια και πρότεινε : α) όχι αναθεώρηση του Συντ που όπως είπε δεν είναι αναγκαία, αλλά να είναι πιο περιεκτική η μείζονα πρόταση των αποφάσεων και μεγαλύτερη η ανάλυση των πραγματικών περιστατικών, β) να γίνεται άμεσος (μετά την κατάθεση της αγωγής)  ορισμός  δικαστή για ενδιάμεσο έλεγχο των τυχόν απαραδέκτων, γ) νέα αναθεώρηση του ΚΠολΔ ως προς τις  προθεσμίες, δ) αναδιάρθρωση του Δικαστικού Χάρτη της Αττικής με μεταφορά τοπικής  αρμοδιότητας   στο Πρωτοδικείο Πειραιά , ε) συγχώνευση των  περιφερειακών Ειρηνοδικείων,  στ) προσλήψεις  δικαστικών  υπαλλήλων και ζ)  πραγματικές  εξετάσεις   στους Δικηγορικούς Συλλόγους  για τους  μελλοντικούς  δικηγόρους (για να αντιμετωπιστεί το  υπεράριθμό τους). Επίσης  το λόγο έλαβε  ο  παριστάμενος δικηγόρος  κ. Σκαρίμπας  ο οποίος  τόνισε  μεταξύ άλλων την ανάγκη της  άμεσης  διάσπασης  του Πρωτοδικείου Αθηνών σε (4)  μικρότερα καθώς και  εκπρόσωπος των συμβολαιογράφων. Εξάλλου η κ. Στενιώτη σε παρέμβασή της, μεταξύ άλλων, εξέφρασε την άποψη ότι  απαιτείται επαναφορά των ποινικών τμημάτων και η ενοποίηση των σταδίων των ασφαλιστικών μέτρων, ενώ η Γ.Γ. κ. Ελευθ. Κώνστα λαμβάνοντας τον λόγο ανέφερε ότι βάσει στατιστικών που έχουν ήδη συλλεγεί για τις  εκκρεμότητες  των Εφετείων προκύπτει ότι   σε άλλα η κατάσταση είναι καλύτερη  σε άλλα χειρότερη (αναφέροντας  αριθμητικά στοιχεία) και τονίζοντας  ότι όντως σε κάποια μικρά Εφετεία υπάρχει δυσκολία διαχείρισης. Επίσης  η κ. Κώνστα ανέφερε ότι συμφωνεί με την διάσπαση του Πρωτοδικείου Αθηνών και  την αύξηση των  δικαστών, ενώ  επί πλέον  αναφέρθηκε σε   σκέψη-πρόταση ( της)   για ίδρυση  κεντρικών Πρωτοδικείων  ανά Περιφέρεια  με ίδρυση αντίστοιχα Υποπρωτοδικείων ανα Νομό  που καθένα θα έχει ειδική  ύλη (π.χ. άλλα να δικάζουν  ειδικές διαδικασίες, άλλα τακτική, άλλα κτηματολόγιο  κοκ), με εναλλαγή των δικαστών ώστε να μην παραμένουν  οι ίδιοι  σε  μια  διαδικασία.

     Όλες οι ανωτέρω  προτάσεις και σκέψεις  που αναπτύχθηκαν στην συνεδρίαση της ΕΔΜ  και  που λίγο -πολύ έχουν ακουστεί τα τελευταία  χρόνια, δημιουργούν την ελπίδα  ότι ίσως βρεθεί τρόπος  για την  επίλυση των χρόνιων παθογενειών του δικαστικού μας συστήματος μέσα από ένα σοβαρό δημόσιο διάλογο, αλλά ωστόσο (και εν αναμονή  δημοσίευσης  του  σχετικού Πορίσματος της  ΕΔΜ),   εύλογα θα έλεγε κάποιος ότι  με τις  συνεχείς τροποποιήσεις  του ΚΠολΔ  αλλά και  την πληθώρα άλλων ειδικών νομοθετημάτων,  μέχρι σήμερα  δεν   έχει  επιτευχθεί   ο στόχος αυτός, με  συνέπεια  να φαίνεται   διαχρονικά στα μάτια  του πολίτη ότι οι δικαστικοί λειτουργοί  είναι  οι υπαίτιοι της καθυστέρησης.   Σε κάθε περίπτωση  και κατά  το μέρος  που   μας αφορά,  η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων  πρέπει με τις ενέργειές της, τις  δράσεις της και τις προτάσεις της να είναι αφενός μεν πάντα  σε επιφυλακή, αφετέρου να   προσπαθεί να είναι καθοριστικός  παράγοντας  στις εξελίξεις και  όχι  ουραγός, με πραγματική και όχι κατ΄επίφαση  μόνο παρακολούθηση του  νομοθετικού έργου,  με συμμετοχή στις  νομοπαρασκευαστικές  επιτροπές, με προτάσεις  εφικτές και  υλοποιήσιμες , με επιμονή και πειθώ  να δημιουργεί τις  συνθήκες  του μη αποκλεισμού της από το διάλογο με την εκτελεστική εξουσία, έτσι ώστε να μην αποφασίζουν  πάντα  οι άλλοι για εμάς  και χωρίς εμάς.  Όμως  οι προτάσεις  αυτές κατά την γνώμη μου  πρέπει να έχουν στον πυρήνα τους  την εξυπηρέτηση  κυρίως του πολίτη και όχι αποκλειστικά και μόνο να τείνουν στην ουσιαστική αποδοχή κυβερνητικών προτάσεων-επιλογών   όπως   π.χ.  του σχεδίου  Καλλικράτη που επεξεργάζεται το Υπουργείο Δικαιοσύνης . Καθόσον  ένα τέτοιο σχέδιο, σαν κι αυτό  που ανέφερε  η κ.  Κώνστα στην παρέμβασή της (και που δεν γνωρίζουμε  αν  αποτελεί και  θέση του Προεδρείου της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων), κατά την γνώμη μου σκοπό έχει  τον περιορισμό του  κόστους  της δικαιοσύνης με λιγότερους μάλλον  υπαλλήλους , λιγότερους  δικαστές και εν γένει  μειωμένα  λειτουργικά έξοδα και όχι τόσο την επίτευξη της  ταχύτητας της απονομής αυτής. Κι αν αυτό φαντάζει ενδεχομένως αναγκαία προϋπόθεση για την εξοικονόμηση κρατικών δαπανών, άλλο τόσο αποτελεί λόγο πρόκλησης μεγαλύτερης  δυσκολίας  και ταλαιπωρίας του πολίτη,  ο οποίος θα αναγκασθεί σε μια  τέτοια περίπτωση ακόμη και να μεταβεί σε άλλο νομό είτε είναι   διάδικος  σε  υπόθεσή του , είτε  μάρτυρας  κ.ο.κ με  ταυτόχρονη  οικονομική του επιβάρυνση , πέραν της  ταλαιπωρίας των ίδιων των συναδέλφων μας που θα αναγκάζονται να μεταβαίνουν σε υπολειτουργούντα  δικαστήρια. Κατά συνέπεια η κάθε πρόταση που εκφέρεται  σε  δημόσιο λόγο,  από χείλη εκπροσώπων μας,  ίσως θα έπρεπε να  έχει  προηγουμένως  επεξεργασθεί από το αρμόδιο συλλογικό μας  όργανο ή το  Διοικητικό Συμβούλιο της Ενωσής μας . Ελπίζω και εύχομαι σύντομα  στην  ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης του Δ.Σ.  της Ενδε να τεθούν ως  θέματα  προς  συζήτηση  και  λήψη αποφάσεων  όλα τα παραπάνω  σοβαρά  ζητήματα  , όπως  επίσης και  η πρόταση που ακούγεται συχνά από εκπροσώπους των δικηγόρων για την ανάγκη συγχώνευσης των περιφερειακών  Ειρηνοδικείων  της Αττικής, πρόταση  που σε  κάθε περίπτωση  πρέπει να  αποτελέσει αντικείμενο  συζήτησης  μεταξύ  των ίδιων   των  Ειρηνοδικών.