Α.Ερμίδου, οι νέες διατάξεις περί μικροδιαφορών- η διαδρομή προς την αλλαγή τους

ΟΙ ΝΕΕΣ  ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ  ΠΕΡΙ ΜΙΚΡΟΔΙΑΦΟΡΩΝ  –

Η   ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΡΟΣ  ΤΗΝ  ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥΣ

Ακριβή Ερμίδου

Ειρηνοδίκης Α’ Αθηνών

Στο από Μαρτίου 2017   άρθρο  του συναδέλφου  Γεωργίου Δελή  που δημοσιεύθηκε  στα Δικαστικά Νέα  ( αριθμός φύλλου 138), με τίτλο « Οι μικροδιαφορές  σε σχέση με την τακτική διαδικασία υπό το Νόμο 4335/2015»  επιχειρήθηκε  για πρώτη φορά  η εμβάνθυση στις σχετικές διατάξεις των  μικροδιαφορών ,  οι οποίες  παρά το τίτλο τους   αποτελούν τα τελευταία χρόνια  μεγάλη μερίδα της ειρηνοδικειακής  ύλης, και μάλιστα  ύλης  που κάθε άλλο αφορά σε «μικρές διαφορές». Από την παράθεση  μιας  σύντομης  ιστορικής αναδρομής των  σχετικών διατάξεων  μέχρι την  ψήφιση του ν. 4335/2015, στο ανωτέρω άρθρο  του ο συνάδελφός μας,   κατέληξε στην  διαπίστωση  ότι « η µακρόχρονη συµπόρευση µικροδιαφορών και τακτικής διαδικασίας ατόνησε µε το ν. 4335/2015,με συνέπεια  να απαιτείται  πλέον    είτε η νοµολογιακή αποκαθήλωση των µικροδιαφορών από την τακτική διαδικασία, προκειµένου να διαγράψουν εγκάρσια, λόγω ποσού, το σύνολο της πολιτικής δίκης ανεξαρτήτως διαδικασίας, είτε η νοµοθετική εναρµόνισή τους µε τον Καν. ΕΕ 861/2007 «για την θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας µικροδιαφορών», προκειµένου να συµβαδίσουν, εφεξής, µε την νέα τακτική διαδικασία και το πρότυπο έγγραφης διεξαγωγής της δίκης που εισήγαγε ο ν. 4335/2015».

 Οι ανωτέρω προβληματισμοί  στην  συνέχεια   τέθηκαν  στην Ομάδα Εργασίας  με αντικείμενο την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εφαρμογής της μεταρρύθμισης του ΚΠολΔ (Αποφ. Υπ. Δ/νης 5542/φ.325/2019), από τους  Ειρηνοδίκες  που συμμετείχαν σ΄αυτήν,  αφενός  μεν του Γ.Δελή και Δ.Αντωνάτου που ορίσθηκαν  από την Διοίκηση του Ειρηνοδικείου Αθηνών, αφετέρου  της  γράφουσας  ως  εκπροσώπου  τότε  της  Ενδε.  Είναι αξιοσημείωτο ότι  για πρώτη φορά  αρμόδια  επιτροπή του  Υπουργείου Δικαιοσύνης   έδωσε τόση ιδιαίτερη βαρύτητα  σε  ζητήματα  Ειρηνοδικών, καθότι  για πολλά- πολλά χρόνια  φάνταζε  να μην απασχολεί τους  αρμόδιους   η οποιαδήποτε θεσμική μεταβολή αναφορικά με τα ειρηνοδικεία , παρά μόνο  η μετακύλιση  ύλης  προς αποσυμφόρηση των  πρωτοδικείων.  Αξίζει  λοιπόν να παρατεθεί  ένα απόσπασμα  από την   διαπίστωση της Ομάδας  Εργασίας  όπως αποτυπώθηκε στο σχετικό πόρισμα που κατατέθηκε τον Ιανουάριο 2020  στο Υπουργείο  Δικαιοσύνης. Σύμφωνα με αυτό :  «  Με βάση τις απαντήσεις από τα Ειρηνοδικεία στο συμπληρωματικό ερωτηματολόγιο συλλογής στατιστικών δεδομένων, που συνέταξε η Ομάδα Εργασίας με αντικείμενο την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εφαρμογής της μεταρρύθμισης του ΚΠολΔ, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ν. 4048/2012, εξήχθη συμπέρασμα ότι ο χρόνος έκδοσης οριστικής απόφασης στην νέα τακτική διαδικασία μειώθηκε, κατά κύριο λόγο, στα περισσότερα Ειρηνοδικεία της χώρας, ενώ, οι υποθέσεις μικροδιαφορών της τακτικής, που καταλαμβάνουν τον μεγαλύτερο όγκο της ειρηνοδικειακής ύλης, βραδύνουν σημαντικά, παρά την γενικότερη ανάγκη που εξυπηρετεί η ταχεία εκκαθάρισή τους. Οι τροποποιήσεις του ν. 4335/2015 στο δίκαιο των μικροδιαφορών δεν επέφεραν ανάλογη μείωση, δηλαδή, του χρόνου έκδοσης απόφασης, σε σχέση με αυτή της νέας τακτικής διαδικασίας. Ακριβώς, όμως, λόγω της ελαστικότητας, εν γένει, των ειδικών διατάξεων περί μικροδιαφορών και του περιορισμού εχεγγύων της προδικασίας κ.ο.κ., θα έπρεπε, κατά κανόνα, να συμβαίνει το αντίθετο. Συνεπώς   κρίνεται αναγκαία νομοθετική επέμβαση, στη  βάση διεξοδικής ιστορικής προσέγγισης του Δικαίου των μικροδιαφορών στην ημεδαπή και συγκριτικής επισκόπησής του με τις βέλτιστες πρακτικές εκκαθάρισης των ήσσονος αξίας διαφορών στα κράτη μέλη Ε.Ε., σε συνδυασμό και με την τεχνογνωσία που έχουν, ήδη, τα Ειρηνοδικεία από την εφαρμογή στην πράξη της Ευρωπαϊκής Διαδικασίας Μικροδιαφορών, κατά τον Καν. ΕΕ 861/2007. Στην κατεύθυνση αυτή, κατατέθηκε στην Ομάδα Εργασίας μελέτη των Ειρηνοδικών Αθηνών, Βασιλείου Φούρκα και Γεωργίου Δελή, με τίτλο «Το Δίκαιο των μικροδιαφορών στην ημεδαπή και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Η διαχρονική εξέλιξη του δικαίου των μικροδιαφορών στο ελληνικό δίκαιο και συγκριτική επισκόπηση του δικαίου των ήσσονος αξίας διαφορών στα κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ανάγκη για προσαρμοστικές ρυθμίσεις μετά τον ΕΚ 861/2007 για την θέσπιση της ΕΔΜ και τις τροποποιήσεις των Ν 4335/2015 και 3994/2011  δημ. Αρμ. 5/2019)»…Συνάγεται λοιπόν  το συμπέρασμα ότι βασικές αιτίες κατά τις οποίες το Δίκαιο των μικροδιαφορών βραδύνει στην χώρα μας είναι, αφενός ότι δεν εφαρμόστηκε ποτέ στην πράξη μια πραγματικά απλουστευμένη διαδικασία, η οποία και θα οδηγούσε σε ταχεία εκκαθάριση των σχετικών υποθέσεων και αφετέρου ότι η παρέμβαση του δικονομικού νομοθέτη στις ειδικές διατάξεις των μικροδιαφορών υπήρξε περιορισμένη, παρά την ολική αναδόμηση της τακτικής διαδικασίας…Τέλος, είναι αναγκαία και η διαπίστωση της σημερινής κατάστασης που επικρατεί στα εκθέματα των μικροδιαφορών. Πέραν, των απαντήσεων των Ειρηνοδικείων στο συμπληρωματικό ερωτηματολόγιο συλλογής στατιστικών δεδομένων, που ανέδειξαν το πρόβλημα, επιχειρήθηκε και η συλλογή δεδομένων για τις υποθέσεις που απαρτίζουν τα εκθέματα των μικροδιαφορών, τα οποία αποτελούνται κυρίως από υποθέσεις: 1) τιμολογίων πώλησης και, εν γένει, παροχής υπηρεσιών 2) αγωγές για ηθική βλάβη λόγω προσβολής προσωπικότητας, 3) αγωγές με διάδικο το Ελληνικό Δημόσιο, ΟΤΑ και λοιπά νπδδ, από τη λειτουργία τους και 4) αγωγές για διαφορές από τραπεζικές και ασφαλιστικές συμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της ακυρότητας των ΓΟΣ όρων τους».   Ακολούθησε  ο νόμος  4842/2021   με τον  οποίο  έγιναν  εκ νέου  τροποποιήσεις  στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας,    βασισμένες  κυρίως στην έκθεση αξιολόγησης  της ΄πιο πάνω  Ομάδας Εργασίας , μεταξύ των  οποίων περιλαμβάνονται και εκείνες  που μεταβάλουν εκ βάθρου    το πρότυπο δίκης των μικροδιαφορών. Από την αιτιολογική έκθεση του ανωτέρω  νόμου γίνεται σαφές ότι  υιοθετήθηκε  η βασική ανάγκη   που προβλήθηκε  από τους ίδιους  του Ειρηνοδίκες, δηλ. η  μεταβολή του  προτύπου δίκης. Είναι σημαντικό ότι με τις νέες  διατάξεις  ξεκαθάρισε  το πεδίο των μικροδιαφορών σε  πολλά ζητήματα,  κύριο των  οποίων ήταν  ότι αυτές αποτελούν απόκλιση  της  τακτικής διαδικασίας,  και επομένως υιοθετήθηκε η ανάγκη να συμπορευτούν με τις διατάξεις  της  νέας τακτικής  διαδικασίας , στην ουσία δηλ. να δημιουργηθεί μια  « απλοποιημένη νέα  τακτική διαδικασία».    Θεωρώ  αναγκαίο να επισημάνω   τη τιμητική για το  κλάδο μας και κυρίως  για τους συναδέλφους μας Γ.Δελή , Β.Φούρκα και Δ. Αντωνάτο,   αναφορά του Αρεοπαγίτη κ. Στέφανου Πανταζόπουλου,   μέλος της Νομοπαρασκευαστικής  Επιτροπής του Ν. 4842/2021 , ο οποίος σε άρθρο του  στην ΕλΔνη ( 1/2022 -63) αναφέρει ακριβώς : «  Η ισχύουσα  νομοθετική ρύθμιση την  οποία συνέταξα με την  συνδρομή των  ειρηνοδικών …καθιερώνει μια διαδικασία απλή, ευέλικτη και σύντομη  και αποσκοπεί στην ταχύτερη απονομή της  δικαιοσύνης…», αναγνωρίζοντας   την επιστημονική τους κατάρτιση  και  την σημαντική συμβολή    των  συναδέλφων.  Ετσι  λοιπόν  υιοθετήθηκαν  στο νέο σύστημα  εκδίκασης  των μικροδιαφορών  διατάξεις  της νέας τακτικής  διαδικασίας  όπως  εδεικτικά α) η συγκέντρωση της δικογραφίας με το αποδεικτικό  υλικό,  β) η μη δυνατότητα αναβολής, γ)  το τεκμήριο ομολογίας , ενώ επι πλέον   για πρώτη φορά  επιτρέπεται  η λήψη ένορκης βεβαίωσης ( και ενώπιον δικηγόρου   )  χωρίς κλήση του αντιδίκου  και παράλληλα  διατηρείται   η προφορικότητα  σε τέτοιο  βαθμό ώστε να εφαρμόζεται η διάταξη των άρθρων  271παρ. 3 και  272 ΚΠολΔ , δηλ. η ερημοδικία  κρίνεται επι της έδρας. Εξάλλου  πολύ  σημαντική   κατά τη γνώμη μου είναι  η διάταξη του άρθρου  469παρ.2 ΚΠολ  σύμφωνα με την οποία  « Οι παριστάμενοι κατά τη συζήτηση διάδικοι μπορούν, κατά την κρίση του ειρηνοδίκη, να εξετάζονται κατ’ άρθρο 415 ή να παρέχουν διασαφήσεις για την υπόθεση, οι δε ενόρκως βεβαιώσαντες να καταθέτουν συμπληρωματικώς, εφόσον είναι παρόντες και ο ειρηνοδίκης κρίνει τούτο απολύτως αναγκαίο». Με την διάταξη αυτή  αποκαθίσταται  στην ουσία  η  καθοδηγητική ενέργεια  του ειρηνοδίκη, ( δυνατότητα  που καταργήθηκε με το  ν 4335/2015 )  καθόσον δίνει την  δυνατότητα  στον παριστάμενο  διάδικο και το μάρτυρά του να  διευκρινίσουν  τους ισχυρισμούς τους,  ενώ σε αντιδιαστολή με την  μη ύπαρξη  ανάγκης  περαιτέρω  διευκρινίσεων,  χορηγείται η δυνατότητα της μη εμφάνισης στο ακροατήριο  με την  κατάθεση της  κοινής δήλωσης κατά την παρ. 2του άρθρου 242. ( αρθρο 469παρ.1 ).

Όπως κάθε   νομοθετική μεταρρύθμιση θα  κριθεί και η ανωτέρω  από την πρακτική,   η οποία θα  καταδείξει   τυχόν    παραλείψεις, ή άλλα σημεία  που θα χρήζουν  βελτίωση ,  ωστόσο   το νέο σύστημα εκδίκασης  του μεγάλου πράγματι όγκου των  μικροδιαφορών, θα λειτουργήσει κατά την γνώμη μου θετικά ως προς την αποσυμφόρηση των  πινακίων των ειρηνοδικείων , την ταχεία απονομή της  δικαιοσύνης στο τομέα αυτό  και   την σύντομη  μετάβαση  στην  ηλεκτρονική μορφή της δικογραφίας,  με την εφαρμογή του άρθρου  468παρ 4  ΚΠολΔ  που προβλέπει ότι  « διαδικασία μπορεί να γίνει και με χρήση τυποποιημένων εγγράφων ή Τεχνολογίας Πληροφορίας και Επικοινωνίας»