ΑΠ 387/2022: διορισμός συνηγόρου στα πλαίσια νομικής βοήθειας- προϋποθέσεις, διαδικασία και αρμοδιότητα

Παρατηρήσεις: Η ΑΠ 387/2022 ασχολείται με το ζήτημα του τρόπου αυτεπάγγελτου διορισμού συνηγόρου στον κατηγορούμενο με βάση τον Ν. 3226/2004. Με αφορμή την απόφαση αυτή επισημαίνονται τα ακόλουθα: α) αποκλειστικά αρμόδιος να διορίσει συνήγορο στον κατηγορούμενο, εφόσον στο πρόσωπό του πληρούνται οι οικονομικές προϋποθέσεις του άρθρου 1 Ν. 3226/2004, είναι ο πρωτοδίκης του τόπου στον οποίο εκκρεμεί η υπόθεση. Τυχόν διορισμός από άλλο όργανο δεν είναι νόμιμος και δεν δίνει στον κατ’ αυτό τον τρόπο διορισθέντα δικηγόρο την ιδιότητα του συνηγόρου (έτσι η ΑΠ 387/2022). Συνεπώς, αίτημα για διορισμό συνηγόρου με βάση τον Ν. 3226/2004 στο δικαστήριο, που δικάζει την υπόθεση, είναι απορριπτέο ως μη νόμιμο, χωρίς πάντως να αποκλείεται σε μία τέτοια περίπτωση η αναβολή της δίκης, προκειμένου ο κατηγορούμενος να υποβάλει αρμοδίως την αίτησή του, αν κριθεί ότι δικαιολογημένα αγνοούσε την νόμιμη διαδικασία υποβολής του αιτήματος και παράλληλα πιθανολογείται ότι συντρέχουν οι οικονομικές προϋποθέσεις της πιο πάνω διάταξης. Η αρμοδιότητα του δικάζοντος δικαστηρίου για αυτεπάγγελτο διορισμό συνηγόρου κατ’ άρθρο 340 ΚΠΔ δεν πρέπει να συγχέεται με τον διορισμό συνηγόρου βάσει του Ν. 3226/2004, αφού κάθε διάταξη υπηρετεί διαφορετικό σκοπό και θέτει ειδικές προϋποθέσεις, β) η απάντηση επί του αιτήματος του κατηγορουμένου για διορισμό συνηγόρου με βάση τον Ν. 3226/2004 πρέπει να είναι άμεση, ώστε να μην περιέρχεται ο κατηγορούμενος σε δικονομικό αδιέξοδο, με την απώλεια προθεσμιών για άσκηση ενδίκων μέσων και γενικότερα για την εμπρόθεσμη άσκηση των δικαιωμάτων του (βλ. και ΕΔΔΑ Peca κατά Ελλάδας της 10.6.2010 (αριθ. προσφυγής 33067/08), γ) ο διορισμός συνηγόρου μόνο για την άσκηση ενδίκου μέσου δεν δίνει σ’ αυτόν δικαίωμα παράστασής του κατά τη συζήτηση του ενδίκου μέσου (ΑΠ 319/2016, ΠοινΔικ (2017), 437), δ) ο διορισμός συνηγόρου στον κατηγορούμενο, ακόμα και αν γίνεται τόσο για την άσκηση του ενδίκου μέσου όσο και για την παράστασή του κατά την εκδίκαση αυτού, δεν συνιστά πληρεξουσιότητα προς τον δικηγόρο αυτό για την άσκηση του ενδίκου μέσου και την παράστασή του στο ακροατήριο, αλλά θα πρέπει ο κατηγορούμενος, μετά τον διορισμό του συνηγόρου από τον αρμόδιο πρωτοδίκη, να χορηγήσει πληρεξουσιότητα κατά τους ορισμούς του άρθρου 89 ΚΠΔ (ΑΠ 2284/2007, ΠοινΔικ (2008), 811 (περίλ.)), ε) σε περίπτωση διορισμού συνηγόρου με βάση τον Ν. 3226/2004, αν κατά την εκδίκαση της υπόθεσης δεν εμφανιστεί στο ακροατήριο ο διορισθείς συνήγορος, το δικαστήριο πρέπει να ερευνήσει τον λόγο μη εμφάνισής του και, αν συντρέχει λόγος, να αντικαταστήσει τον διορισθέντα συνήγορο (βλ. σχετ. και ΕΔΔΑ Βαμβακάς κατά Ελλάδας της 9.4.2015).

Χαράλαμπος Σεβαστίδης

Εφέτης

Αριθμός 387/2022

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

ΣΤ’ ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ελένη Φραγκάκη, Προεδρεύουσα Αρεοπαγίτη (σύμφωνα με την υπ’αριθμ. 153/2021 πράξη της Προέδρου του Αρείου Πάγου), Πηνελόπη Παρτσαλίδου-Κομνηνού-Εισηγήτρια, Ελένη Κατσούλη, Δημήτριο Τράγκα και Διονύσιο Παλλαδινό, Αρεοπαγίτες.

Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 19 Οκτωβρίου 2021, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Δημήτριου Ασπρογέρακα (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέα Χαράλαμπου Αθανασίου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος – κατηγορουμένου N. M. του A., κρατούμενου στο Κατάστημα Κράτησης …, που εκπροσωπήθηκε από το δικηγόρο ………, ο οποίος διορίστηκε δικηγόρος του με την υπ’ αριθμ. 2/2021 πράξη του Πρωτοδικείου Αθηνών, για αναίρεση της υπ’αριθ. 463/2019 απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θράκης. Το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Θράκης, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ’ αυτή, και o αναιρεσείων – κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που περιλαμβάνονται στην από 4-6-2020 και με αριθμό 30/2020 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 570/2020.

Αφού άκουσε Τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί, ως απαράδεκτη, η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης και τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 512 παρ.1 εδ. α’ και 476 παρ.1 εδ. α’ του ισχύοντος από 1-7-2020 Κ.Π.Δ., όπως η παρ.1 του άρθρου 476 αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ.43 του ν.4637/2019, προκύπτει ότι, όταν το ένδικο μέσο ασκήθηκε, μεταξύ άλλων περιπτώσεων, χωρίς να τηρηθούν οι διατυπώσεις που ορίζονται από τον νόμο για την άσκησή του, το Δικαστήριο του Αρείου Πάγου (σε Συμβούλιο), που είναι αρμόδιο να κρίνει σχετικά, ύστερα από πρόταση του εισαγγελέα και αφού ακούσει τους διαδίκους που εμφανισθούν, απορρίπτει την αίτηση αναίρεσης ως απαράδεκτη και καταδικάζει στα έξοδα εκείνον που την άσκησε. Ειδικότερα, κατ’ άρθρο 512 παρ.1 εδ. α’ Κ.Π.Δ., αν υπάρχει περίπτωση απαραδέκτου κατά το άρθρο 476, το Δικαστήριο του Αρείου Πάγου απορρίπτει την αίτηση αναίρεσης ως απαράδεκτη (Α.Π.532/2018). Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 1, 2 εδ. δ’ ν.3226/2004 περί νομικής βοήθειας σε πολίτες χαμηλού εισοδήματος, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 45 ν.4689/2020 (ΦΕΚ Α’103/27.5.2020), το οποίο αφορά τους δικαιούχους νομικής βοήθειας σε ποινικές υποθέσεις, η παροχή τέτοιας βοήθειας που συνίσταται στο διορισμό συνηγόρου, δίδεται στον κατηγορούμενο ανεξαρτήτως της ιθαγένειας ή του τόπου κατοικίας ή συνήθους διαμονής του, εφόσον πληρούνται οι οικονομικές προϋποθέσεις του παρακάτω εδαφίου α’ και στις περιπτώσεις άσκησης προβλεπόμενου στο νόμο ενδίκου μέσου και εκτός άλλων περιπτώσεων, εάν αυτός έχει καταδικαστεί με στερητική της ελευθερίας ποινή τουλάχιστον έξι (6) μηνών. Στο άρθρο 7 παρ. 1 ιδίου ως άνω νόμου, που προβλέπει τη διαδικασία παροχής τέτοιας νομικής βοήθειας με το διορισμό συνηγόρου, αρμόδια αρχή για την εξέταση της αίτησης παροχής νομικής βοήθειας σε ποινικές υποθέσεις είναι ειδικώς ορισθείς πρωτοδίκης του τόπου άσκησης του ενδίκου μέσου, στον οποίο ο αιτών υποβάλλει την αίτηση και τα προβλεπόμενα στις παραγράφους 2, 4, 5 δικαιολογητικά και ακολούθως, προβλέπεται η απόφαση του δικαστή να κοινοποιείται στον αιτούντα με σύνταξη σχετικής έκθεσης.

Στην προκείμενη περίπτωση, η υπό κρίση από 4-6-2020 δήλωση του δικηγόρου Ροδόπης ……………., κατοίκου Κομοτηνής ενώπιον του Γραμματέα του Ποινικού Τμήματος του Εφετείου Θράκης για αναίρεση της υπ’ αριθμ.463/2019 απόφασης του, δικάσαντος ως δευτεροβαθμίου Δικαστηρίου, Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θράκης, ο οποίος ενεργούσε για λογαριασμό του κατηγορουμένου και ήδη αναιρεσείοντος, διορισθείς σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 214/2020 πράξη του Εισαγγελέα Εφετών Θράκης, συνήγορος του κατηγορουμένου M. N. του A. για την άσκηση αναίρεσης κατά της προαναφερόμενης απόφασης, σε αντικατάσταση του αρχικά διορισθέντος με την υπ’ αριθμ. 79/2020 πράξη του ιδίου Εισαγγελέα, δικηγόρου Ροδόπης ………….., είναι απαράδεκτη. Και τούτο διότι η ένδικη αναίρεση ασκήθηκε από πρόσωπο που δεν είχε, την προς τούτο, από το Νόμο εξουσιοδότηση, καθώς ο σχετικός διορισμός συνηγόρου έγινε από τον Εισαγγελέα Εφετών, ο οποίος κατ’ άρθρο 340 παρ.1 και 2 Κ.Π.Δ. εξουσιοδοτείται κατά νόμο να ενεργεί στις περιπτώσεις που ζητείται ο σχετικός διορισμός συνηγόρου στους αιτούντες νομική βοήθεια κατηγορουμένους μόνο στις περιπτώσεις της διαδικασίας στο ακροατήριο. Ειδικότερα, η υπό κρίση δήλωση αναίρεσης ασκήθηκε από πρόσωπο που δεν απέκτησε την ιδιότητα του εκπροσώπου του έχοντος δικαίωμα να ασκήσει το ένδικο μέσο και συγκεκριμένα χωρίς να συντρέχουν όλες οι νόμιμες προς τούτο διατυπώσεις για την άσκηση του ένδικου μέσου που φέρεται προς κρίση ενώπιον του Αρείου Πάγου, αφού, σύμφωνα με όσα στη μείζονα σκέψη αναφέρθηκαν, αρμόδια αρχή για την εξέταση της αίτησης παροχής νομικής βοήθειας σε ποινικές υποθέσεις είναι ο ειδικώς ορισθείς πρωτοδίκης του τόπου άσκησης του ένδικου μέσου. Συνακόλουθα προς τα παραπάνω, η υπό κρίση αίτηση αναιρέσεως πρέπει να απορριφθεί και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα, σύμφωνα με τα άρθρα 476 παρ.1, 512 παρ.1 εδ. α’ και 578 παρ.1 Κ.Π.Δ..

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Απορρίπτει την με ημερομηνία έκθεσης 30/4-6-2020 δήλωση αναίρεσης M. N. του A., κρατούμενου στο Κ.Κ. …, κατά της υπ’ αριθμ.463/2019 απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θράκης.
Επιβάλλει στον αναιρεσείοντα τα δικαστικά έξοδα που ανέρχονται σε διακόσια πενήντα (250) ευρώ.

Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα την 1η Μαρτίου 2022.

Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 17 Μαρτίου 2022.

Η ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ                                                                  Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ