ΑΠ 65/2023: απόρριψη έφεσης ως απαράδεκτης- υπέρβαση εξουσίας αν το δευτεροβάθμιο δικαστήριο προχώρησε στην εκδίκαση της υπόθεσης κατά τη διάρκεια αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων λόγω των μέτρων κατά του COVID-19

ΑΡΙΘΜΟΣ 65/2023

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

ΣΤ’ ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ελένη Φραγκάκη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ελένη Κατσούλη, Δημήτριο Τράγκα, Ελένη Μπερτσιά και Αγάπη Τζουλιαδάκη-Εισηγήτρια, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 11 Οκτωβρίου 2022, με την παρουσία της Αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Βιργινίας Σακελλαροπούλου (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου) και του Γραμματέως Χαράλαμπου Αθανασίου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντα – κατηγορουμένου Δ. Κ. του Ι., κατοίκου … που εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο του Αναστασία Χρονοπούλου, περί αναιρέσεως της υπ’ αριθ. ΖΤ 202/2021 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ’ αυτή, και ο αναιρεσείων -κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 22-3-2022 αίτησή του αναίρεσης, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 364/2022.
Αφού άκουσε Την Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που πρότεινε να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης και την πληρεξούσια δικηγόρο του αναιρεσείοντα, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά,

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Η υπό κρίση από 22-3-2022, με αριθμό ΕΜ: 8/2022, αίτηση του Δ. Κ. του Ι., κατοίκου … για αναίρεση της απόφασης ΖΤ 202/2021 του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με την οποία απορρίφθηκε, ερήμην του, ως απαράδεκτη η έφεσή του κατά της υπ’ αρ. 20077/2012 αποφάσεως του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με την οποία κηρύχθηκε ένοχος για τις αξιόποινες πράξεις της μη κακόβουλης βλασφημίας, της εξύβρισης και της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας και του επιβλήθηκε συνολική ποινή φυλάκισης οκτώ (8) μηνών, μετατραπείσα προς δέκα (10) € ημερησίως, ασκήθηκε νομότυπα, ήτοι με δήλωση του πληρεξουσίου δικηγόρου του αναιρεσείοντος ενώπιον του γραμματέα του εκδόσαντος την προσβαλλόμενη απόφαση δικαστηρίου, και εμπρόθεσμα, διότι ναι μεν ασκήθηκε μετά την πάροδο είκοσι (20) ημερών από την καταχώριση της προσβαλλόμενης απόφασης στο ειδικό βιβλίο που τηρείται από το εκδόν αυτήν ποινικό Δικαστήριο, πλην όμως δεν προκύπτει ότι επιδόθηκε στον απόντα κατά την απαγγελία της αναιρεσείοντα (άρθρα 462, 466 παρ.1α, 473 παρ.2, 3, 474 παρ.1 του ΚΠΔ). Περαιτέρω ασκήθηκε από πρόσωπο δικαιούμενο και έχον έννομο και ατομικό προς τούτο συμφέρον, αφού ο αναιρεσείων υφίσταται βλάβη από την προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία τελεσιδίκησε η καταδίκη του για τις προαναφερόμενες αξιόποινες πράξεις και με την αναίρεση αυτής προσδοκά δικονομικό και ουσιαστικό όφελος, περιέχει δε παραδεκτούς λόγους αναίρεσης από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ’, Η’ και Θ’ του Κ.Π.Δ. (έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας, παράνομη απόρριψη της έφεσης ως απαράδεκτης και υπέρβαση εξουσίας) και, συνεπώς, είναι παραδεκτή.
Κατά την έννοια της διατάξεως του άρθρου 510 παρ.1 στοιχ. Θ’ του Κ.Π.Δ., υπέρβαση εξουσίας, που ιδρύει τον από τη διάταξη αυτή προβλεπόμενο λόγο αναιρέσεως, υπάρχει, όταν το δικαστήριο άσκησε δικαιοδοσία που δεν του παρέχεται από το νόμο ή έχει μεν τέτοια δικαιοδοσία, δεν συντρέχουν όμως οι όροι, οι οποίοι του παρέχουν την εξουσία να κρίνει στη συγκεκριμένη περίπτωση ή, όταν αρνείται να ασκήσει δικαιοδοσία, η οποία του παρέχεται από το νόμο στη συγκεκριμένη περίπτωση, αν και συντρέχουν οι απαιτούμενοι γι’ αυτό κατά το νόμο όροι. Στην πρώτη περίπτωση, που το δικαστήριο αποφασίζει κάτι, για το οποίο δεν έχει δικαιοδοσία, υπάρχει θετική υπέρβαση εξουσίας, ενώ στη δεύτερη περίπτωση, που παραλείπει να αποφασίσει κάτι, το οποίο υποχρεούται στα πλαίσια της δικαιοδοσίας του, υπάρχει αρνητική υπέρβαση εξουσίας (Ολ. ΑΠ 3/2005, 1/2008). Έτσι όταν το δικαστήριο προχώρησε, απόντος του εκκαλούντος-κατηγορουμένου, στην απόρριψη της έφεσης ως εκπρόθεσμης, ενώ η επίδοση της εκκαλουμένης αποφάσεως ήταν άκυρη και επομένως έπρεπε να θεωρηθεί ότι η έφεση ασκήθηκε εμπροθέσμως, η απόφαση του υπόκειται σε αναίρεση για την αναιρετική πλημμέλεια της αρνητικής υπέρβασης εξουσίας (ΑΠ 196/2021). Στην προκειμένη περίπτωση, από την παραδεκτή, για τις ανάγκες του αναιρετικού ελέγχου, επισκόπηση των εγγράφων της δικογραφίας, προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την υπ’ αρ. 20077/15-2-2012 απόφαση του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, ο κατηγορούμενος και ήδη αναιρεσείων καταδικάσθηκε, ερήμην του, για τις αξιόποινες πράξεις της μη κακόβουλης βλασφημίας, της εξύβρισης και της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας, φερόμενες ως τελεσθείσες στις 23-8-2007, σε συνολική ποινή φυλάκισης οκτώ (8) μηνών, μετατραπείσα σε χρηματική προς δέκα (10) € ημερησίως. Κατά της απόφασης αυτής ο αναιρεσείων άσκησε την υπ’ αρ. Ε.Μ. 61/11-1-2021 έφεση επικαλούμενος ακυρότητα της επίδοσης τόσο του κλητηρίου θεσπίσματος, όσο και της ως άνω πρωτοβάθμιας απόφασης, η οποία του επιδόθηκε ως αγνώστου διαμονής στις 22-3-2013 και συγκεκριμένα ότι κατά το χρόνο αυτό διέμενε σε συγκεκριμένο τόπο και διεύθυνση διάφορο αυτού στον οποίο αναζητήθηκε, με αποτέλεσμα να μη λάβει γνώση αυτής (επίδοσης), παρά μόνον στις 31-12-2020, οπότε και συνελήφθη και ότι ως εκ τούτου η έφεση του κατά της ανωτέρω απόφασης ασκήθηκε εμπρόθεσμα και είναι παραδεκτή. Κατά την προσδιορισθείσα για την εκδίκαση της έφεσής του δικάσιμο της 8ης-3-2021 ενώπιον του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, εκδόθηκε, ερήμην του αναιρεσείοντος, η προσβαλλόμενη υπ’ αρ. ΖΤ 202/8-3-2021 απόφαση του εν λόγω Δικαστηρίου, με την οποία η έφεση του κηρύχθηκε απαράδεκτη, λόγω του εκπροθέσμου της ασκήσεώς της και επιβλήθηκαν σε βάρος του τα δικαστικά έξοδα. Πλην όμως κατά το χρόνο εκδικάσεως της ως άνω εφέσεως του αναιρεσείοντος και εκδόσεως της προσβαλλομένης απόφασης, ίσχυε η υπ’ αρ. Δ1α/ΓΠ οικ.14453 κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 895/Β/6-3-2021) με τίτλο “έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 στο σύνολο της επικράτειας για το διάστημα από την Πέμπτη 4 Μαρτίου 2021 και ώρα 6:00 έως και την Τρίτη, 16 Μαρτίου 2021 και ώρα 6.00”, με την οποία αποφασίστηκε η επιβολή του μέτρου της προσωρινής αναστολής λειτουργίας όλων των Δικαστηρίων και Εισαγγελιών στο σύνολο της Επικράτειας για το χρονικό διάστημα από 4-3-2021 έως και 16-3-2021. Ειδικότερα, κατά το άρθρο 1 παρ.4 και στο “επίπεδο πολύ αυξημένου κινδύνου” στο οποίο εντάχθηκε η περιφέρεια Αττικής (άρθρο 1 παρ.1Α): “Αναστέλλονται προσωρινά αα) οι δίκες ενώπιον των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων, αβ) οι νόμιμες και δικαστικές προθεσμίες για τη διενέργεια διαδικαστικών πράξεων και άλλων ενεργειών ενώπιον των υπηρεσιών των δικαστηρίων και των εισαγγελιών, καθώς και της παραγραφής των συναφών αξιώσεων, αγ) οι κατά τις κείμενες διατάξεις διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης και της διενέργειας πλειστηριασμών. β) εξαιρούνται από την εφαρμογή της υποπερ. αα: βα) η χορήγηση και ανάκληση προσωρινών διαταγών… ββ) όλες οι διαδικαστικές πράξεις και ενέργειες που ορίζονται στα άρθρα 68 επ. του ν.4307/2014…. βγ) η εκδίκαση αυτόφωρων πλημμελημάτων…. βδ) η κλήρωση των ενόρκων…, βε) η εκδίκαση κακουργημάτων για τους προσωρινά κρατούμενους κατηγορουμένους… βστ) η εκδίκαση των αιτήσεων αναστολής εκτέλεσης κατά τα άρθρα 471 και 497 του ΚΠΔ, ακύρωσης της διαδικασίας κατά τα άρθρα 341 και 435 ΚΠΔ, ακύρωσης της απόφασης κατά τα άρθρα 430 και 431 ΚΠΔ, αναβολής ή διακοπής εκτέλεσης της ποινής κατά τα άρθρα 555 και 557 ΚΠΔ, αιτήσεων που αφορούν τον καθορισμό συνολικής ποινής κατά το άρθρο 551 ΚΠΔ, στην απότιση της χρηματικής ποινής σε δόσεις… κατά τα άρθρα 80 ΠΚ και 82 του προϊσχύσαντος ΠΚ… και στη μετατροπή της χρηματικής ποινής… σε παροχή κοινωφελούς εργασίας κατά την παρ.5 του άρθρου 82 του προϊσχύσαντος ΠΚ, βζ) οι ποινικές δίκες που αφορούν… πλημμελήματα, ο χρόνος παραγραφής των οποίων συμπληρώνεται εντός του χρονικού διαστήματος από την έναρξη της αναστολής μέχρι και τις 31-8-2021. Το δικαστήριο αποφασίζει κατά περίπτωση, για την εκδίκαση ή τη διακοπή αυτών, βη) η δημοσίευση αποφάσεων, γ) για τις ποινικές δίκες που άρχισαν πριν την ημερομηνία έναρξης της αναστολής και έχουν διακοπές για δικάσιμο εντός του χρονικού διαστήματος της αναστολής το δικαστήριο κατά την ορισθείσα δικάσιμο αποφασίζει κατά περίπτωση για την εκδίκαση ή την εκ νέου διακοπή αυτών λαμβανομένων υπόψη των παραπάνω εξαιρέσεων”. Υπό το πρίσμα αυτό δεν ήταν επιτρεπτή η εκδίκαση της υπ’ αρ.61/2021 εφέσεως του αναιρεσείοντος, η οποία συζητήθηκε κατά τη δικάσιμο της 8ης-3-2021 ενώπιον του δευτεροβαθμίου Δικαστηρίου, αφού κατά το χρόνο αυτό ήταν σε ισχύ η προαναφερόμενη κοινή Υπουργική Απόφαση περί προσωρινής αναστολής της λειτουργίας, μεταξύ άλλων, και των ποινικών δικαστηρίων σε όλη την Επικράτεια, από την 4η-3-2021 έως και την 16η-3-2021 και η ανωτέρω έφεση του αναιρεσείοντος κατά της υπ’ αρ. 20077/2012 πρωτόδικης απόφασης του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με την οποία καταδικάστηκε για τις προαναφερθείσες αξιόποινες και σε βαθμό πλημμελήματος τιμωρούμενες πράξεις, τελεσθείσες την 23-8-2007 με απώτατο χρόνο παραγραφής την 23-8-2015 και ήδη, ως εκ τούτου, παραγραφείσες κατά την ως άνω δικάσιμο, δεν ενέπιπτε σε καμμιά από τις προεκτεθείσες εξαιρέσεις της αναστολής λειτουργίας των ως άνω δικαστηρίων (πρ.β.λ ΑΠ 6/2021). Επομένως, το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο, το οποίο προχώρησε, ερήμην του εκκαλούντος και ήδη αναιρεσείοντος στην εκδίκαση της υποθέσεως του και με την προσβαλλόμενη απόφασή του, απέρριψε την έφεση αυτού ως απαράδεκτη, λόγω του εκπροθέσμου της ασκήσεώς της, αν και έπρεπε να απέχει από την εκδίκασή της, υπερέβη την εξουσία του. Κατόπιν τούτου, ο σχετικός, εκ του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ.Θ’ του Κ.Π.Δ., πρώτος αναιρετικός λόγος είναι βάσιμος και πρέπει, κατά παραδοχή του, παρελκούσης της έρευνας του δευτέρου και τελευταίου λόγου της υπό κρίση αίτησης αναίρεσης, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση στο σύνολό της και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο συγκροτούμενο από άλλους Δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Αναιρεί την απόφαση ΖΤ 202/2021 του Ζ’ Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών.
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, το οποίο θα συγκροτηθεί από άλλους Δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 22 Νοεμβρίου 2022.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 17 Ιανουαρίου 2023.