Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο περιοδικό Ποινική Δικαιοσύνη, 2021, σελ. 1549 επ.

Αναίρεση για εσφαλμένη εφαρμογή ποινικού νόμου

(Σχόλιο στην ΟλΑΠ 5/2021)

Ευτύχης Φυτράκης

Δ.Ν. – Δικηγόρος

Ι. Η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Είναι αλήθεια ότι οι αποφάσεις των Ολομελειών των Ανωτάτων Δικαστηρίων διαθέτουν ιδιαίτερη σημασία και  προκαλούν ξεχωριστό νομικό ενδιαφέρον· τούτο οφείλεται αφενός στη σύνθεση του κρίνοντος δικαστικού σχηματισμού, και του συναφούς κύρους που αυτή προσφέρει, αφετέρου στην, κατ’ αρχήν τουλάχιστον, οριστική κρίση ενός, κατά κανόνα σοβαρού, ζητήματος[1]. Επιπλέον, όμως, οι αποφάσεις των Ολομελειών ξεχωρίζουν και για την ποιότητα του νομικού τους λόγου. Δικαστές με μεγάλη εμπειρία, νομική συγκρότηση και συναίσθηση του ρόλου τους καλούνται να επιλύσουν, με τελειωτικό τρόπο, πολύπλοκα νομικά ζητήματα που, συχνά, καθορίζουν τις ζωές μεγάλου αριθμού ανθρώπων.

Η νομοθεσία έχει προβλέψει ώστε η, τακτική ή πλήρης, Ολομέλεια, ένα δυσκίνητο δηλ. όργανο, να επιλαμβάνεται μόνο όταν υπάρχει πραγματικά σοβαρός λόγος. Ενώ λοιπόν κάθε χρόνο τα ποινικά Τμήματα του Αρείου Πάγου εκδίδουν πάνω από χίλιες αποφάσεις, η ποινική Ολομέλεια, τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία (2011-2020) εκδίδει μόλις 1-6 αποφάσεις. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρ. 10 § 1 ΚΠΔ, ο Άρειος Πάγος δικάζει ως ακυρωτικό δικαστήριο τις αιτήσεις αναίρεσης κατά αποφάσεων σε πενταμελή σύνθεση. Εφόσον, όμως, το δικάζον Τμήμα λάβει απόφαση, αναιρετική ή απορριπτική, με πλειοψηφία μίας ψήφου (δηλ. τριών έναντι δύο), τότε υποχρεούται να παραπέμψει την εκδίκαση της υπόθεσης στην Ολομέλεια (άρ 3 § 3 ν. 3810/1957, άρ. 10 § 2 ΚΠΔ και, αντίστοιχα, άρ. 563 § 2 ΚΠολΔ). Η περίπτωση παραπομπής μιας υπόθεσης από το αρμόδιο Τμήμα στην Ολομέλεια, λόγω λήψης απόφασης με διαφορά μιας ψήφου, δεν είναι σπάνια[2], πράγμα που δηλώνει τον οριακό χαρακτήρα των επίμαχων νομικών ζητημάτων και το εριζόμενο των λύσεων που αυτά επιδέχεται.

Όμως η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου (όπως και αυτή του ΣτΕ) δεν επιλαμβάνεται κατόπιν άσκησης ενδίκου μέσου κατά αποφάσεως Τμήματός του[3], δεν εξετάζει δηλ. την ορθότητα της αποφάσεως του Τμήματος αλλά κρίνει εξ’ αρχής το ζήτημα που έχει παραπεμφθεί. Ζητήματα παραδεκτού και αρμοδιότητας της Ολομέλειας είναι αλήθεια ότι δεν έχουν τύχει ενδελεχούς, νομολογιακής ή θεωρητικής, επεξεργασίας, καθώς εμφανίζονται ως «εσωτερικές» υποθέσεις του Ανωτάτου Ακυρωτικού. Δυο φορές, πάντως, τις τελευταίες δεκαετίες η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, σε εμβληματικές μάλιστα υποθέσεις, κήρυξε την εισαγωγή σ’ αυτήν (παραπομπή ή αίτηση αναίρεσης υπέρ του νόμου) απαράδεκτη. Αρχικά στην υπόθεση του «Λεξικού Μπαμπινιώτη» η (πολιτική) Ολομέλεια έκρινε απαράδεκτη την αναίρεση υπέρ του νόμου του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου θεωρώντας ότι αυτή δεν επιτρέπεται κατά αποφάσεων ασφαλιστικών μέτρων[4]. Αργότερα, ωστόσο, η πλήρης Ολομέλεια του ίδιου δικαστηρίου ανέτρεψε αυτή την απόφαση, κρίνοντας ότι συγχωρείται αναίρεση υπέρ του νόμου και κατά αποφάσεων ασφαλιστικών μέτρων[5]. Παρόμοιο ζήτημα ανέκυψε και στην υπόθεση της «δίκης των εξ»[6]. Με την ΑΠ 1533/2009[7] το αρμόδιο Τμήμα δέχτηκε αίτηση επανάληψης της διαδικασίας και παρέπεμψε το ζήτημα στην Ολομέλεια, λόγω πλειοψηφίας με διαφορά μίας ψήφου. Η Ολομέλεια, με τη σειρά της[8], έκρινε απαράδεκτη την παραπομπή διότι η απόφαση του Τμήματος δεν σχετιζόταν με την αναιρετική διαδικασία αλλά με αίτηση επανάληψης της διαδικασίας. Όμως παραπομπή, λόγω διαφοράς μίας ψήφου της αποφά­σεως, δικαιολογείται – κατά την απόφαση της Ολομέλειας- μόνο στο πλαίσιο της αναιρετικής διαδικασίας. Συνεπώς, το αρχικώς επιληφθέν Τμήμα έπρεπε να αποφανθεί τελειωτικά[9].

H ΟλΑΠ 5/2021 αξίζει ιδιαίτερης προσοχή· όχι μόνο γιατί «ασχολείται» με ένα ιδιαίτερης σημασίας ζήτημα ουσιαστικού ποινικού δικαίου, όπως είναι η ερμηνεία και εφαρμογή του άρ. 348Α ΠΚ («πορνογραφία ανηλίκων»), αλλά και γιατί ανήκει στην κατηγορία των εξαιρετικά σπάνιων αποφάσεων με τις οποίες η Ολομέλεια κηρύσσει την παραπομπή από το Τμήμα απαράδεκτη.

II. Ο αναιρετικός λόγος της εσφαλμένης εφαρμογής νόμου. Ο Άρειος Πάγος δικάζει ως «ακυρωτικό δικαστήριο τις αιτήσεις αναίρεσης» (άρ. 10 § 1 ΚΠΔ). Όμως η αναίρεση, σε αντίθεση με την έφεση, δεν οδηγεί στη συνολική επανεξέταση της υπόθεσης, καθώς το Ακυρωτικό Δικαστήριο δεν συνιστά τρίτο βαθμό δικαιοδοσίας. Ο Άρειος Πάγος επιλαμβάνεται μόνο της νομικής πληρότητας και ορθότητας της προσβαλλόμενης απόφασης. Εξετάζονται δηλ. μόνο νομικά παράπονα κατά της απόφασης, με διπλό σκοπό: αφενός τη θεραπεία συγκεκριμένων (νομικών) σφαλμάτων της προσβαλλόμενης απόφασης, αφετέρου την εξυπηρέτηση της ενότητας του δικαίου και την καθοδήγηση των κατωτέρων δικαστηρίων[10]. Αναίρεση (ακύρωση) μιας απόφασης συγχωρείται μόνο γιατί το δικαστήριο της ουσίας την εξέδωσε κατά παράβαση του νόμου[11]. Απ’ αυτή την έννοια-μήτρα της «παράβασης του νόμου» πηγάζουν όλοι οι ειδικότεροι λόγοι αναιρέσεως οι οποίοι περιγράφονται στον ΚΠΔ κατά τρόπο αποκλειστικό (άρ. 510). Προφανώς, λοιπόν, όλοι αυτοί οι λόγοι αφορούν αποκλειστικά το νομικό σκέλος της προσβαλλόμενης απόφασης. Πιο συγκεκριμένα, το ερώτημα στην αναιρετική δίκη είναι αν τα κατά τον ουσιαστικό δικαστή αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά δικαιολογούν την εφαρμογή των κανόνων δικαίου στους οποίους στηρίχθηκε η ενοχή ή η αθώωση του κατηγορουμένου, ή αν οι κανόνες αυτοί εφαρμόστηκαν εσφαλμένα[12].

Εν προκειμένω, το 6^ο (ποινικό) Τμήμα του Αρείου Πάγου παρέπεμψε στην Ολομέλεια έναν αναιρετικό λόγο, για τον οποίο η απόφασή του (: αναιρετική) υπήρξε οριακή, ελήφθη δηλ. με πλειοψηφία μίας ψήφου (3-2). Ο αναιρετικός αυτός λόγος αναφέρεται στο άρ. 510 § 1 περ. Ε΄ ΚΠΔ και αφορά την «εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διάταξης»[13]. Είναι αλήθεια ότι ο συγκεκριμένος αναιρετικός λόγος συντίθεται από δύο διαφορετικά εννοιολογικά μεγέθη, τα οποία όμως συχνά χρησιμοποιούνται αδιάκριτα και ενίοτε πλεοναστικά. Η εσφαλμένη «ερμηνεία» του  νόμου είναι διαφορετική νομικά πλημμέλεια από την εσφαλμένη εφαρμογή· το δικαστήριο της ουσίας, δηλαδή, μπορεί να εντόπισε και ερμήνευσε σωστά τις, κρίσιμες για την υπόθεση, διατάξεις, στη συνέχεια, όμως, να τις εφάρμοσε εσφαλμένα. Μ’ άλλα λόγια, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά[14], «εσφαλμένη εφαρμογή μπορεί να υπάρξει και χωρίς εσφαλμένη ερμηνεία». Αντίθετα εσφαλμένη ερμηνεία, συνεπάγεται πάντα εσφαλμένη εφαρμογή.

Τι είναι όμως εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διάταξης; Κατ’ αρχάς, εσφαλμένη ερμηνεία υπάρχει όταν σε ουσιαστική ποινική διάταξη δίδεται διαφορετική έννοια απ’ αυτήν που πραγματικά έχει[15]. Ο λόγος αυτός λοιπόν αφορά σφάλμα της μείζονος πρότασης της δικαστικής απόφασης (ερμηνευτικό σφάλμα). Αντίθετα, εσφαλμένη εφαρμογή (ουσιαστικής ποινικής διάταξης) υπάρχει όταν ο δικαστής «δεν υπάγει ορθά τα πραγματικά περιστατικά που δέχθηκε ως αληθινά στη διάταξη που εφαρμόσθηκε»[16]. Μ’ άλλα λόγια εσφαλμένη εφαρμογή σημαίνει εσφαλμένη υπαγωγή (υπαγωγικό σφάλμα)[17]. Πιο αναλυτικά, εσφαλμένη εφαρμογή έχουμε όταν, αν και η απόφαση αποδίδει σωστά το νόημα του κανόνα δικαίου, (α) δεν τον εφάρμοσε στην προκείμενη υπόθεση, παρ’ ότι τα πραγματικά περιστατικά που δέχτηκε υπάγονταν σ’ αυτόν, ή, αντίστροφα, (β) τον εφάρμοσε, παρ’ ότι τα πραγματικά περιστατικά δεν υπάγονταν σ’ αυτόν[18] ή, τέλος, (γ) τον εφάρμοσε με λάθος τρόπο[19]. Πρόκειται, και στις δύο αυτές περιπτώσεις, για ευθεία εσφαλμένη εφαρμογή διότι η νομολογία μας αναγνωρίζει και την «εκ πλαγίου» (έλλειψη νόμιμης βάσης), οπότε η απόφαση, λόγω των ασαφειών, των αντιφάσεων ή των λογικών κενών που περιέχει, δεν είναι δυνατό να ελεγχθεί αναιρετικά[20]. Η εκ πλαγίου εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικά γειτνιάζει με την (ή και συνιστά) περίπτωση έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας καθώς τα ως άνω «προβλήματα» διακόπτουν ή αναιρούν την αλληλουχία (συνοχή) του δικανικού συλλογισμού και κατ’ επέκταση την αιτιολόγησή του[21].

Η εφαρμογή των ουσιαστικών ποινικών κανόνων συνίσταται στην υπαγωγή των, αποδειχθέντων στο δικαστήριο, πραγματικών περιστατικών στο κανονιστικό πεδίο ορισμένης (ουσιαστικής ποινικής) διάταξης. Ο υπαγωγικός συλλογισμός, αν και συντίθεται από «νομικές σκέψεις»[22], δεν συνιστά πια νομική ερμηνεία· αντίθετα, συνίσταται στο ουσιαστικό «ταίριασμα» της γενικής και αφηρημένης πρότασης του νόμου (: νομική πρόταση) με την απτή και συγκεκριμένη πραγματικότητα της υπόθεσης (: ουσιαστική πρόταση).

Τίθεται, λοιπόν, και πάλι το, γνωστό παλαιόθεν, θεωρητικό ζήτημα της διάκρισης μεταξύ νομικών και πραγματικών ζητημάτων με μια εξόχως σημαντική πρακτική κατάληξη[23]: τα πρώτα υπάγονται σε αναιρετικό έλεγχο, τα δεύτερα όχι. Ωστόσο έχει εντοπισθεί και το αντίστροφο σκεπτικό, δηλ. να ονομάζεται ένα ζήτημα πραγματικό, όχι λόγω του (νομικού ή πραγματικού) χαρακτήρα του, αλλά προκειμένου να μην ελέγχεται αναιρετικά ή για να επαφίεται η πραγμάτευσή του στο δικαστή της ουσίας![24] Ως εκ τούτου, για την απονομή της δικαιοσύνης, χρειάζεται ένα   σταθερό και αξιόπιστο κριτήριο διάκρισης που να χωρίζει τα νομικά από τα πραγματικά ζητήματα[25]. Μια μορφολογική προσέγγιση διαπιστώνει εδώ ορθά ότι ενώ τις νομικές προτάσεις μπορεί κανείς να τις αιτιολογήσει, τους πραγματικούς ισχυρισμούς μπορεί μόνον να τους αποδείξει[26]. Ξεχωρίζει πάντως η άποψη που διακρίνει αφενός σε νομικές έννοιες και έννοιες της καθημερινής γλώσσας, δηλ. αφενός προτάσεις καθολικότητας οι οποίες διατυπώνουν έναν γενικό κανόνα, αφετέρου προτάσεις μοναδικότητας. Το κριτήριο δηλ. εδώ είναι αν διατυπώνονται κανόνες ή αν περιγράφονται μοναδικές περιπτώσεις, οι οποίες δεν (πρέπει να) ελέγχονται αναιρετικά[27].

ΙΙΙ. Αξιολόγηση των αποδείξεων και υπαγωγή. Στη συγκεκριμένη υπόθεση το 6^ο Τμήμα του Αρείου Πάγου, με την υπ’ αριθμ. 643/2020 απόφασή του, παρέπεμψε στη Ολομέλεια, λόγω πλειοψηφίας με διαφορά μίας ψήφου, τον αναιρετικό λόγο της εσφαλμένης ερμηνείας ή εφαρμογής ουσιαστικού ποινικού νόμου. Η διχογνωμία στο Τμήμα αφορούσε το αν οι πράξεις του δράστη συνιστούσαν επεξεργασία παιδοπορνογραφικού υλικού κατά την έννοια του άρ. 348Α § 4 περ. β΄ ΠΚ. Η Ολομέλεια, ωστόσο, κήρυξε την παραπομπή απαράδεκτη καθώς έκρινε ότι το εριζόμενο στο Τμήμα ζήτημα δεν ήταν νομικό αλλά πραγματικό, δεν αφορούσε δηλ. αληθινά την ερμηνεία και εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διάταξης (δηλ. του άρ. 348^Α § 4 περ. β΄ ΠΚ) αλλά την «αξιολόγηση … πραγματικών περιστατικών».  Ήταν, συνεπώς, αναιρετικώς ανέλεγκτο. Τέσσερα μέλη του δικαστηρίου σχημάτισαν αξιοπρόσεκτη μειοψηφία, φρονώντας ότι το παραπεμφθέν ήταν «νομικό ζήτημα και δη αυτό της ορθής ή μη υπαγωγής των δεκτών γενομένων υπό της προσβαλλόμενης απόφασης πραγματικών περιστατικών στη διάταξη του άρθρου 348Α ΠΚ …».

Ο Άρειος Πάγος δέχεται, παγίως, ότι η «περί πραγμάτων κρίση του [δικαστηρίου της ουσίας], μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση των αναφερομένων αποδεικτικών μέσων» είναι «αναιρετικώς ανέλεγκτη»[28]. Συνεπώς η εσφαλμένη εκτίμηση των αποδεί­ξεων δεν συνιστά λόγο αναιρέσεως[29]. Περαιτέρω  γίνεται δεκτό ότι η αιτιολογία της απόφασης, για να είναι ειδική και εμπεριστατωμένη, δεν απαιτείται να εκτείνεται στην αναφορά, τη βαρύτητα και την αξιολόγηση κάθε αποδεικτικού στοιχείου χωριστά (π.χ. μαρτυρικών καταθέσεων, εγγράφων), ή τη αξιολογική συσχέτιση των επιμέρους αποδείξεων[30].

Όμως, εν προκειμένω, δεν ελέγχεται αναιρετικά η αξία, το περιεχόμενο, η αποδεικτική δύναμη (βαρύτητα) των προσκομισθεισών αποδείξεων ούτε  εξετάζεται η αντίκρουσή τους από άλλες ή η τυχόν αξιολογική συσχέτιση μεταξύ τους. Πράγματι, αυτά ανήκουν προνομιακά στο δικαστή της ουσίας και καταγράφονται στην ελάσσονα πρόταση της αποφάσεως. Στη συνέχεια, όμως, τα γεγονότα που προκύπτουν από τις αποδείξεις, αυτά δηλ. που γίνονται δεκτά ως «αποδειχθέντα», υπάγονται σε ορισμένη νομική ρύθμιση και, καθ’ όσον αφορά το ποινικό δίκαιο, στην ειδική υπόσταση του εγκλήματος[31]. Σημασία, μ’ άλλα λόγια, αναιρετικά δεν έχει τι έγινε και πως εμείς το ονομάζουμε αλλά αν το αποδειχθέν γεγονός «υπάγεται στο νόμο»[32].

IV. Η κακουργηματική παιδική πορνογραφία. Ερμηνεύοντας το άρ. 348Α § 4 περ. β΄ ΠΚ, ο Άρειος Πάγος έχει «προσθέσει» στο γράμμα της αντικειμενικής υπόστασης της κακουργημα­τικής μορφής του εγκλήματος το στοιχείο της «επεξεργασίας, διαχείρισης ή αξιοποίησης κ.λπ.» του παιδοπορνογραφικού υλικού από την οποία προκύπτει κίνδυνος περαιτέρω διάδοσης. Κατ’ ακολουθίαν, απαιτεί να υπάρχουν «ενδεικτικά στοιχεία», δηλ. αποδεικτικά στοιχεία τέτοιας επεξεργασίας, διαχείρισης και αξιοποίησης[33]. Ως εδώ έχουμε μείζονα πρόταση, σ’ όλες τις αποφάσεις. Δεν έχει όμως ξεκαθαριστεί, ως γενική θέση, τι συνιστά επεξεργασία, διαχείριση, αξιοποίηση κλπ. Υπάρχει βέβαια μια εκτενής νομολογιακή περιπτωσιολογία, δηλ. συγκεκριμένα γεγονότα που έχει κριθεί ότι συνιστούν τέτοιου είδους επεξεργασία. Με βάση αυτή τη νομολογία, το ζήτημα που τίθεται, σε κάθε ποινική υπόθεση κακουργηματικής παιδικής πορνογραφίας, είναι αν από τα πραγματικά περιστατικά προκύπτουν ειδικότερες πράξεις του δράστη (π.χ. λήψη, αποθήκευση, ταξινόμηση, διαμοιρασμός κ.λπ. παιδοπορνογραφικών αρχείων) οι οποίες, με βάση το είδος και τη βαρύτητά τους, «ενδεικνύουν» ότι ο δράστης επεξεργάστηκε, διαχειρίστηκε ή αξιοποίησε κ.λπ. το υλικό αυτό. Αν αυτό καταφαθεί, τότε συντρέχει περίπτωση εφαρμογής του άρ. 348Α 4 περ. β΄ ΠΚ. Σ’ αυτό το πλαίσιο η «επεξεργασία, διαχείριση, αξιοποίηση κ.λπ.», ή όχι, συνιστούν νομική έννοια ενώ η διακρίβωση πράξεων του δράστη, π.χ. της ταξινόμησης ή της μετατροπής των αρχείων στον Η/Υ, αφορά πραγματικό γεγονός. Αν τα γεγονότα αυτά αποτελούν «επεξεργασία, διαχείριση, αξιοποίηση κλπ.» συνιστά ζήτημα υπαγωγής πραγματικών περιστατικών σε νομική έννοια, συνιστά δηλ. υπαγωγική κρίση και όχι γεγονός. Γεγονός προς απόδειξη κατά τη δίκη (δηλ. και αντικείμενο πραγματογνωμοσύνης) είναι αν πράγματι υπήρχε η κατανομή των αρχείων, η αποστολή, ανταλλαγή κ.λπ. Εδώ μπορούμε νομίζω, πια, να διακρίνουμε ανάμεσα στον πραγματικό ισχυρισμό για τα γεγονότα που έχουν λάβει χώρα και την αξιολογική κρίση για το αν αυτά συνιστούν «ενδεικτικά» στοιχεία επεξεργασίας, διαχειρίσεως, αξιοποιή­σεως κ.λπ. του υλικού. Το πρώτο στοιχείο ανήκει στα γεγονότα το δεύτερο στην υπαγωγή, δηλ. στο νομικό σκεπτικό της απόφασης[34].

Στη σχολιαζόμενη απόφαση, ωστόσο, φαίνεται να συγχέονται η «αξιολόγηση των αποδείξεων» με την αξιολόγηση των πραγματικών περιστατικών όπως προέκυψαν μετά την εκτίμηση / αξιολόγηση των αποδεικτικών μέσων από τον Δικαστή της ουσίας. Καταλήγοντας, αυτό που η Ολομέλεια του Ακυρωτικού μας θεωρεί, ανέλεγκτη αναιρετικά, «αξιολόγηση πραγματικών περιστατικών» δεν είναι παρά η νοητική λειτουργία υπαγωγής των αξιολογηθέντων και γενομένων δεκτών, από το Δικαστήριο της ουσίας, πραγματικών περιστατικών στην κρίσιμη ουσιαστική ποινική διάταξη, είναι δηλ. η υπαγωγή. Βέβαια, στη προκείμενη περίπτωση η υπαγωγή ολοκληρώνεται σε δύο βήματα, αφού «διαμεσολαβείται» από τη νομολογιακή ερμηνευτική επέκταση του γράμματος (που οδηγεί όμως σε περιστολή του αξιοποίνου) του άρ. 348Α § 4 περ. β΄ΠΚ. Η επέκταση αυτή απαιτεί τη διαπίστωση «επεξεργασίας, διαχείρισης, αξιοποίησης κ.λπ.» του παιδοπορνογραφικού υλικού από το δράστη, προκειμένου να θεμελιωθεί η διακεκριμένη μορφή του εγκλήματος[35]. Ωστόσο, το στοιχείο αυτό δεν είναι αυτόνομο αλλά ανήκει στη «ουσιαστική ποινική διάταξη» του άρ. 348Α § 4 περ. β΄ ΠΚ. Με την απόφασή της, η Ολομέλεια φαίνεται ότι αφήνει εκτός αναιρετικού ελέγχου την εσφαλμένη υπαγωγή, δηλ. ολόκληρο τον αναιρετικό λόγο της εσφαλμένης εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διάταξης.

Πραγματικά μπορούμε, ίσως, να αναρωτηθούμε στη συγκεκριμένη περίπτωση: Ποια είναι τα αντικείμενα απόδειξης; Οι πράξεις του δράστη ή αν αυτές, που τέλεσε, συνιστούν «επεξεργασία» υλικού παιδικής πορνογραφίας και αν, ως εκ τούτου, υπάγονται στην αντικειμενική υπόσταση της διακεκριμένης μορφής του εγκλήματος (§ 4); Συνεπώς, το ζήτημα που δίχασε το 6^ο Τμήμα του Αρείου Πάγου δεν είναι τι έγινε (: τι έκανε ο δράστης) αλλά αν αυτά που έκανε συνιστούν κακουργηματική παιδική πορνογραφία. Αυτό, όμως, είναι νομικό ερώτημα, κατ’ ακρίβεια είναι ζήτημα ορθής (ή όχι) εφαρμογής νόμου, και εν προκειμένω του άρ. 348Α § 4 περ. β΄ ΠΚ. Επ’ αυτού το δικαστήριο της ουσίας (δηλ. το ΜΟΕΘεσ 100, 101/2019) αποφάνθηκε καταφατικά, αντίθετα το 6^ο Τμήμα αρνητικά. Συνεπώς ανέμενε κανείς να απαντηθεί από την Ολομέλεια του ΑΠ το ερώτημα, αν τέτοιες συμπεριφορές συνιστούν κακούργημα, υπάγονται δηλ. στην αντικειμενική υπόσταση της διακεκριμένης μορφής του εγκλήματος της παιδικής πορνογραφίας (§ 4 του άρ. 348Α ΠΚ), ή συνιστούν πλημμέλημα, δηλ. απλή παιδική πορνογραφία (της § 1 του άρ. 348Α ΠΚ).

Πέραν των άλλων, η σχολιαζόμενη απόφαση διακρίνεται από μια αντίφαση: Ενώ, κρίνοντας την παραπομπή απαράδεκτη, απέχει να κρίνει τον αναιρετικό λόγο που παραπέμφθηκε σ’ αυτήν, ταυτόχρονα δέχεται ότι η αιτίαση του αναιρεσείοντος δεν αφορά νομικό αλλά ουσιαστικό (αναιρετικώς ανέλεγκτο) ζήτημα. Μ’ αυτό το σκεπτικό, όμως, ο σχετικός αναιρετικός λόγος θα έπρεπε να είχε θεωρηθεί ως απαράδεκτος και να απορριφθεί νωρίτερα, από το Τμήμα, ως πλήττων την αναιρετικώς ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του δικαστηρίου της ουσίας. Ωστόσο, το ζήτημα αυτό είχε ήδη κριθεί από το 6^ο Τμήμα (απόφ. 643/2020) το οποίο, κατά πλειοψηφία, ανήρεσε την απόφαση του ΜΟΕ. Εφόσον, δε, η Ολομέλεια έκρινε την παραπομπή απαράδεκτη, το Τμήμα «επανήλθε στο στάδιο της διαδικασίας πριν από την κρίση του για την παραπομπή»[36]. Το Τμήμα συνεπώς απομένει να προσθέσει το ελλείπον διατακτικό στην αναιρετική απόφασή του.

V. Τελική παρατήρηση. Η εδώ σχολιαζόμενη απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου έκρινε απαράδεκτη την παραπομπή σ’ αυτήν ενός αναιρετικού λόγου από το 6^ο Τμήμα του ίδιου Δικαστηρίου, λόγω οριακής πλειοψηφίας. Έτσι, όμως, αντί να λύσει τη «διχογνωμία», συμβάλλοντας στην ασφάλεια δικαίου, φαίνεται να περιέπλεξε περισσότερο τα πράγματα, υποπίπτοντας σ’ ένα μεθοδολογικό σφάλμα. Ειδικότερα, ενώ έπρεπε να εξετάσει αν τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά εμπίπτουν ή όχι στην αντικειμενική υπόσταση του άρ. 348Α § 4 περ. β΄ ΠΚ, δηλ. να κρίνει ένα συνηθισμένο/τυπικό ερώτημα υπαγωγής, έκρινε ότι το ζήτημα αυτό δεν αφορά τη «νομική ορθότητα» της απόφασης αλλά την αξιολόγηση των πραγματικών περιστατικών. Η άρνηση της Ολομέλειας να ελέγξει τη νομική ορθότητα της υπαγωγής αυτής συνιστά εσφαλμένο περιορισμό του αναιρετικού ελέγχου.

Τα προβλήματα της διάταξης του άρ. 348Α § 4 περ. β΄ ΠΚ με την ευρεία αντικειμενική υπόσταση, τις υπέρμετρα αυστηρές ποινές και την εξίσωση ανισοβαρούς απαξίας συμπεριφορών (παραγωγή – κατοχή παιδοπορνο­γραφικού υλικού) είναι γνωστά. Έχουν επισημανθεί από την ποινική θεωρία και αντιμετωπίζονται καθημερινά από τη νομολογία. Είναι αληθινά αξιέπαινη η προσπάθεια των Δικαστηρίων της ουσίας αλλά και του Αρείου Πάγου να περιορίσουν τη νομοθετική υπερβολή, αποβάλλοντας από τη ρυθμιστική εμβέλεια του άρ. 348Α § 4 εδ. β΄ΠΚ, δηλ. τη διακεκριμένη μορφή του εγκλήματος, συμπεριφορές μικρής απαξίας. Η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου είχε την ευκαιρία να επιστεγάσει αυτή την μακροχρόνια προσπάθεια και να προσφέρει ασφαλή καθοδήγηση για το μέλλον. Δυστυχώς αυτή η ευκαιρία χάθηκε. Την ίδια στιγμή, μάλιστα, ο νομοθέτης φαίνεται να προσανατολίζεται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση επιβαρύνοντας, έτι περαιτέρω, την ήδη υπέρμετρα αυστηρή προβλεπόμενη ποινή[37]. Τα δικαστήρια θα πρέπει να καταβάλουν, δυστυχώς, ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια προκειμένου να διασώσουν το μέτρο και τη λογική του ποινικού δικαίου στο πεδίο των σεξουαλικών εγκλημάτων.

[1].    «[Ι]σάξια λειτουργία με τον ίδιο τον ποινικό νόμο» βλέπει στις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΑΠ ο Ι.Μανωλεδάκης, Πρόλογος σε: Λ.Μαργαρίτη, Ολομέλεια Αρείου Πάγου (αποφάσεις 1950-2002), 2003, σελ. 8.

[2].   Βλ. π.χ. ΟλΑΠ 4/2021, ΟλΑΠ 2/2021, ΟλΑΠ 1/2016, ΟλΑΠ 2/2012. Όλες οι αποφάσεις του Αρείου Πάγου, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ένδειξη, είναι δημοσιευμένες στην ιστοσελίδα του Δικαστηρίου: www.areiospagos.gr

[3].   Το αντίθετο συμβαίνει στο Ελεγκτικό Συνέδριο, όπου είναι δυνατή η άσκηση αιτήσεως αναιρέσεως, ενώπιον της Ολομέλειας, κατά αποφάσεως Τμήματός του (άρ. 3 § 2 ν. 4700/2020).

[4].   ΟλΑΠ (πολ.) 47/1990 ΝοΒ 1991, σελ. 245.

[5]    ΟλΑΠ (πολ.) 13/1999 ΝοΒ 2000, σελ. 447, με μειοψηφία 18 μελών!

[6].   Βλ. σχετ. Στ. Παπαγεωργίου-Γονατά, Όταν η κοινή Λογική εξοστρακίζεται, ΠοινΔικ 2010, σελ. 203.

[7].   ΠοινΔικ 2010, σελ. 42.

[8].   ΟλΑΠ 2/2010 ΠοινΔικ 2010, σελ. 153.

[9].   Τελικά εκδόθηκε η ΑΠ 1675/2010 ΠοινΔικ 2010, σελ. 1280 που διαπίστωσε παραγραφή.

[10]. Βλ. Ν.Ανδρουλάκη, Θεμελιώδεις έννοιες της ποινικής δίκης, 4η έκδ. 2012, σελ. 483, Α.Παπαδαμάκη, Ποινική Δικονομία, 2η έκδ. 2004, σελ. 511. Ομοίως και στο γερμανικό δίκαιο βλ. E.Schlüchter, Γερμανικό ποινικό δικονομικό δίκαιο, Επιμ.-Μτφρ. Όλ.Τσόλκα, 2000, σελ. 241.

[11]. Ο ΓερμΚΠΔ (§ 337 StPO) αναφέρει, κατ’ αρχήν, ως λόγο αναιρέσεως την «παράβαση νόμου» («Verletzung des Gesetzes»), ορίζοντας όμως ρητά στη συνέχεια (Abs. 2), όπως και ο δικός μας ΚΠΔ, ότι παράβαση νόμου συνιστά και η μη εφαρμογή ή η μη ορθή εφαρμογή ενός κανόνα δικαίου. Αντίστοιχος λόγος αναιρέσεως ανευρίσκεται και στην Πολιτική μας Δικονομία όπου (άρ. 559 περ. 1 ΚΠολΔ) καθιερώνεται ως λόγος αναιρέσεως η παράβαση «ουσιαστικού κανόνα δικαίου».

[12]   Ul. Franke, in: Löwe/Rosenberg-StPO, 26. Aufl. 2013, § 337 Rn. 73.

[13]. Στη δικονομία του ΕλΣυν προβλέπεται ως λόγος αναιρέσεως (άρ. 170 περ. δ΄ ν. 4700/2020) η «εσφαλμένη ερμηνεία ή πλημμελής εφαρμογή του νόμου». Όμοια και στη δικονομία του ΣτΕ προβλέπεται ως λόγος αναιρέσεως (άρ. 56 § 1 περ. δ΄ ΠΔ 18/1989) η «εσφαλμένη ερμηνεία ή πλημμελής εφαρμογή του νόμου που διέπει την επίδικη σχέση».

[14]. Ν.Ανδρουλάκης, όπ.π., σελ. 501.

[15]. Πάγια νομολογία, βλ. ενδ. ΑΠ 795/2020, 1496/2018, ΑΠ 910/2017, ΑΠ 963/2012. Ανάλυση βλ. σε Α.Καρρά, Ποινικό Δικονομικό Δίκαιο, 6^η έκδ. 2019, σελ. 903, 971-2, τον ίδιο, Η αναίρεση στην ποινική δίκη, 2^η έκδ. 2013, σελ. 255 επ., 406 επ., Ά.Κωνσταντινίδη, Ποινικό Δικονομικό Δίκαιο, 4^η έκδ. 2020, σελ. 582 επ., 608-9, Ν.Ανδρουλάκη, όπ.π., 501-2. Στην πολιτική δικονομία γίνεται λόγος για «ψευδή» ερμηνεία (βλ. σχετ. Ν.Νίκα, Πολιτική δικονομία, ΙΙΙ, 2007, σελ. 429) καθώς και για «κακή» εφαρμογή (βλ. σχετ. Λ.Σινανιώτη, Η αναίρεση κατά τον ΚΠολΔ, 2006, σελ. 80).

[16]. Πάγια νομολογία βλ. ενδ. ΟλΑΠ 2/2019,  ΟλΑΠ 2/2017 ΠοινΧρον 2018, σελ. 22 επ., ΟλΑΠ 3/2010 ΠοινΧρον 2010, σελ. 456.

[17]. Κατ’ αντιστοιχία βλ. Ν.Νίκα, όπ.π., σελ. 430.

[18]. Κατ’ αντιστοιχία βλ. Κ.Καλαβρό, Η αναίρεση κατά τον ΚΠολΔ, 3η έκδ. 2017, σελ. 158. Δ.Κονδύλη, σε Κεραμέως / Κονδύλη / Νίκα, Ερμηνεία του ΚΠολΔ, 2η έκδ. 2020, άρ. 559 αριθμ. 20.

[19]. Την περίπτωση εφαρμογής κανόνα (“Norm”) που δεν είναι κανόνας δικαίου (“Rechtsnorm”), ως περίπτωση, μάλλον εξεζητημένης, εσφαλμένης εφαρμογής, καταγράφουν οι L.Mayer-Goßner / B.Schmitt, Strafprozessordnung, 55. Aufl. 2012, § 337 Rn. 33.

[20]. Πάγια νομολογία, βλ. ενδ. ΑΠ 884/2020, ΑΠ 1816/2019, ΑΠ 136/2015.

[21]. Αναλυτικά για το ζήτημα βλ. Κ.Χατζηιωάννου, σε: Λ.Μαργαρίτη, ΚΠΔ-Ερμηνεία κατ’ άρθρο, ΙΙ, 2η έκδ. 2018, σελ. 1740-1.

[22].       Πάγια νομολογία βλ. ενδ. ΑΠ 1574/2017, ΑΠ 289/2016, ΑΠ 1240/2014, ΑΠ 1592/2012.

[23].       Σχετικό είναι το έργο του Ν.Μπιτζιλέκη, Γεγονότα και κρίσις στο δίκαιο και ειδικότερα στο ποινικό δίκαιο, 1999, σελ. 194 επ. Παλαιότερα βλ. Χρ. Δέδε, Η αναίρεσις εν τη ποινική δίκη, 1966, σελ. 106 επ., Πρβλ. H.-H.Kühne, Strafprezessrecht, 9. Aufl. 2015, σελ. 678.

[24].       Το επισημαίνει ο U.Neumann, Tatfrage” und “Rechtsfrage” im strafprozessualen Revisionsrecht, σε:  Τιμ. Τόμο Ν.Ανδρουλάκη, 2003, σ. 1091 επ. [1092-3].

[25]. Γεγονότα, κατά τον K.Engisch (: Εισαγωγή στη νομική σκέψη, Μτφρ. Δ.Σπινέλλη, 2η έκδ. 1986, σελ. 66) θεωρούνται συμβάντα, καταστάσεις, σχέσεις, αντικείμενα και ιδιότητες που ανάγονται στο παρελθόν και μπορούν να προσδιοριστούν τοπικά και χρονικά, ανήκουν στον εξωτερικό και στον εσωτερικό αισθητό κόσμο και είναι ταξινομημένα σύμφωνα με τους νόμους της φύσης.

[26]. Θέση της I.Puppe, Διαπιστώνειν, καταλογίζειν, αξιολογείν: Σημασιολογικές σκέψεις περί της αιτιολογίας των ποινικών αποφάσεων και του αναιρετικού ελέγχου αυτών, Μτφρ. Θ.Σοφού, σε: Ελλην. Εταιρεία Δικαιοφιλοσοφικής & Δικαιοϊστορικής ερεύνης, Αιτιολόγηση, νομιμοποίηση και δίκαιο, Αθήνα 2012,  σελ. 86-7. [: NStZ 2012, σελ. 409].

[27].       U.Neumann, όπ.π., σελ. 1094 επ.

[28]. Ενδ. βλ. ΑΠ 363/2017, ΑΠ 566/2012, ΑΠ 257/2009, ΑΠ 526/2008. «[Ε]ντελώς εσφαλμένη» θεωρεί αυτή τη νομολογιακή «παραδοχή» ο Ν.Ανδρουλάκης, όπ.π., σελ. 495.

[29]. ΑΠ 2052/2019, AΠ 1997/2009. Διαφορετικά όμως βλ. H.-H.Kühne, όπ.π., σελ. 676-7, 679, Ε.Schlüchter, όπ.π., σελ. 244.

[30]. Πάγια νομολογία, βλ. ενδ. ΟλΑΠ 1/2005 ΠοινΔικ 2005, 400 και σχετ. Κ.Χατζηιωάννου, Παρατ. σε ΑΠ 1837/2016, ΠοινΔικ 2018, σελ. 663 επ.

[31]. Βλ. K.Engisch, όπ.π., σελ.. 64-5.

[32].       Ν.Μπιτζιλέκη, όπ.π., σελ. 206.

[33]. Βλ. ενδ. ΑΠ 643/2020 Αρμ. 2020, σ. 1906-1913 με παρατ. Ι.Ναζίρη = ΠοινΔικ 2020, σελ. 1309, ΑΠ 1301/2019, ΑΠ 2081/2018, ΑΠ 1807/2018 και αναλυτικά για το θέμα Ε.Φυτράκη, σε: Ν.Παρασκευόπουλου / Ε.Φυτράκη, Αξιόποινες σεξουαλικές πράξεις, 2η έκδ. 2021, 404-5 με περαιτέρω νομολογιακές και βιβλιογραφικές παραπομπές.

[34]. Puppe, όπ.π., σελ. 89-90: «Εκείνα τα γεγονότα με τα οποία αιτιολογεί κανείς έναν πραγματικό ισχυρισμό, δηλ. τα λεγόμενα ‘ενδεικτικά γεγονότα’ (Indiztatsachen), δεν έχουν καμία σχέση με αυτόν τον πραγματικό ισχυρισμό».

[35]. Για τα στάδια της υπαγωγής βλ. Χρ. Δέδε, όπ.π., σελ. 125 επ.

[36]. ΑΠ 1675/2010 ΠοινΔικ 2010, σελ. 1280.

[37]. Με το άρ. 77 ΣχΝ του Υπ. Δικαιοσύνης «Τροποποιήσεις του ΠΚ και το ΚΠΔ» (σε διαβούλευση από 24.9.2021) το πλαίσιο ποινής, για το έγκλημα του άρ. 348Α § 4 ΠΚ, από «κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή» τροποποιείται σε «κάθειρξη και χρηματική ποινή».

ΟΙ ΝΕΕΣ  ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ  ΠΕΡΙ ΜΙΚΡΟΔΙΑΦΟΡΩΝ  –

Η   ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΡΟΣ  ΤΗΝ  ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥΣ

Ακριβή Ερμίδου

Ειρηνοδίκης Α’ Αθηνών

Στο από Μαρτίου 2017   άρθρο  του συναδέλφου  Γεωργίου Δελή  που δημοσιεύθηκε  στα Δικαστικά Νέα  ( αριθμός φύλλου 138), με τίτλο « Οι μικροδιαφορές  σε σχέση με την τακτική διαδικασία υπό το Νόμο 4335/2015»  επιχειρήθηκε  για πρώτη φορά  η εμβάνθυση στις σχετικές διατάξεις των  μικροδιαφορών ,  οι οποίες  παρά το τίτλο τους   αποτελούν τα τελευταία χρόνια  μεγάλη μερίδα της ειρηνοδικειακής  ύλης, και μάλιστα  ύλης  που κάθε άλλο αφορά σε «μικρές διαφορές». Από την παράθεση  μιας  σύντομης  ιστορικής αναδρομής των  σχετικών διατάξεων  μέχρι την  ψήφιση του ν. 4335/2015, στο ανωτέρω άρθρο  του ο συνάδελφός μας,   κατέληξε στην  διαπίστωση  ότι « η µακρόχρονη συµπόρευση µικροδιαφορών και τακτικής διαδικασίας ατόνησε µε το ν. 4335/2015,με συνέπεια  να απαιτείται  πλέον    είτε η νοµολογιακή αποκαθήλωση των µικροδιαφορών από την τακτική διαδικασία, προκειµένου να διαγράψουν εγκάρσια, λόγω ποσού, το σύνολο της πολιτικής δίκης ανεξαρτήτως διαδικασίας, είτε η νοµοθετική εναρµόνισή τους µε τον Καν. ΕΕ 861/2007 «για την θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας µικροδιαφορών», προκειµένου να συµβαδίσουν, εφεξής, µε την νέα τακτική διαδικασία και το πρότυπο έγγραφης διεξαγωγής της δίκης που εισήγαγε ο ν. 4335/2015».

 Οι ανωτέρω προβληματισμοί  στην  συνέχεια   τέθηκαν  στην Ομάδα Εργασίας  με αντικείμενο την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εφαρμογής της μεταρρύθμισης του ΚΠολΔ (Αποφ. Υπ. Δ/νης 5542/φ.325/2019), από τους  Ειρηνοδίκες  που συμμετείχαν σ΄αυτήν,  αφενός  μεν του Γ.Δελή και Δ.Αντωνάτου που ορίσθηκαν  από την Διοίκηση του Ειρηνοδικείου Αθηνών, αφετέρου  της  γράφουσας  ως  εκπροσώπου  τότε  της  Ενδε.  Είναι αξιοσημείωτο ότι  για πρώτη φορά  αρμόδια  επιτροπή του  Υπουργείου Δικαιοσύνης   έδωσε τόση ιδιαίτερη βαρύτητα  σε  ζητήματα  Ειρηνοδικών, καθότι  για πολλά- πολλά χρόνια  φάνταζε  να μην απασχολεί τους  αρμόδιους   η οποιαδήποτε θεσμική μεταβολή αναφορικά με τα ειρηνοδικεία , παρά μόνο  η μετακύλιση  ύλης  προς αποσυμφόρηση των  πρωτοδικείων.  Αξίζει  λοιπόν να παρατεθεί  ένα απόσπασμα  από την   διαπίστωση της Ομάδας  Εργασίας  όπως αποτυπώθηκε στο σχετικό πόρισμα που κατατέθηκε τον Ιανουάριο 2020  στο Υπουργείο  Δικαιοσύνης. Σύμφωνα με αυτό :  «  Με βάση τις απαντήσεις από τα Ειρηνοδικεία στο συμπληρωματικό ερωτηματολόγιο συλλογής στατιστικών δεδομένων, που συνέταξε η Ομάδα Εργασίας με αντικείμενο την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εφαρμογής της μεταρρύθμισης του ΚΠολΔ, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ν. 4048/2012, εξήχθη συμπέρασμα ότι ο χρόνος έκδοσης οριστικής απόφασης στην νέα τακτική διαδικασία μειώθηκε, κατά κύριο λόγο, στα περισσότερα Ειρηνοδικεία της χώρας, ενώ, οι υποθέσεις μικροδιαφορών της τακτικής, που καταλαμβάνουν τον μεγαλύτερο όγκο της ειρηνοδικειακής ύλης, βραδύνουν σημαντικά, παρά την γενικότερη ανάγκη που εξυπηρετεί η ταχεία εκκαθάρισή τους. Οι τροποποιήσεις του ν. 4335/2015 στο δίκαιο των μικροδιαφορών δεν επέφεραν ανάλογη μείωση, δηλαδή, του χρόνου έκδοσης απόφασης, σε σχέση με αυτή της νέας τακτικής διαδικασίας. Ακριβώς, όμως, λόγω της ελαστικότητας, εν γένει, των ειδικών διατάξεων περί μικροδιαφορών και του περιορισμού εχεγγύων της προδικασίας κ.ο.κ., θα έπρεπε, κατά κανόνα, να συμβαίνει το αντίθετο. Συνεπώς   κρίνεται αναγκαία νομοθετική επέμβαση, στη  βάση διεξοδικής ιστορικής προσέγγισης του Δικαίου των μικροδιαφορών στην ημεδαπή και συγκριτικής επισκόπησής του με τις βέλτιστες πρακτικές εκκαθάρισης των ήσσονος αξίας διαφορών στα κράτη μέλη Ε.Ε., σε συνδυασμό και με την τεχνογνωσία που έχουν, ήδη, τα Ειρηνοδικεία από την εφαρμογή στην πράξη της Ευρωπαϊκής Διαδικασίας Μικροδιαφορών, κατά τον Καν. ΕΕ 861/2007. Στην κατεύθυνση αυτή, κατατέθηκε στην Ομάδα Εργασίας μελέτη των Ειρηνοδικών Αθηνών, Βασιλείου Φούρκα και Γεωργίου Δελή, με τίτλο «Το Δίκαιο των μικροδιαφορών στην ημεδαπή και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Η διαχρονική εξέλιξη του δικαίου των μικροδιαφορών στο ελληνικό δίκαιο και συγκριτική επισκόπηση του δικαίου των ήσσονος αξίας διαφορών στα κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ανάγκη για προσαρμοστικές ρυθμίσεις μετά τον ΕΚ 861/2007 για την θέσπιση της ΕΔΜ και τις τροποποιήσεις των Ν 4335/2015 και 3994/2011  δημ. Αρμ. 5/2019)»…Συνάγεται λοιπόν  το συμπέρασμα ότι βασικές αιτίες κατά τις οποίες το Δίκαιο των μικροδιαφορών βραδύνει στην χώρα μας είναι, αφενός ότι δεν εφαρμόστηκε ποτέ στην πράξη μια πραγματικά απλουστευμένη διαδικασία, η οποία και θα οδηγούσε σε ταχεία εκκαθάριση των σχετικών υποθέσεων και αφετέρου ότι η παρέμβαση του δικονομικού νομοθέτη στις ειδικές διατάξεις των μικροδιαφορών υπήρξε περιορισμένη, παρά την ολική αναδόμηση της τακτικής διαδικασίας…Τέλος, είναι αναγκαία και η διαπίστωση της σημερινής κατάστασης που επικρατεί στα εκθέματα των μικροδιαφορών. Πέραν, των απαντήσεων των Ειρηνοδικείων στο συμπληρωματικό ερωτηματολόγιο συλλογής στατιστικών δεδομένων, που ανέδειξαν το πρόβλημα, επιχειρήθηκε και η συλλογή δεδομένων για τις υποθέσεις που απαρτίζουν τα εκθέματα των μικροδιαφορών, τα οποία αποτελούνται κυρίως από υποθέσεις: 1) τιμολογίων πώλησης και, εν γένει, παροχής υπηρεσιών 2) αγωγές για ηθική βλάβη λόγω προσβολής προσωπικότητας, 3) αγωγές με διάδικο το Ελληνικό Δημόσιο, ΟΤΑ και λοιπά νπδδ, από τη λειτουργία τους και 4) αγωγές για διαφορές από τραπεζικές και ασφαλιστικές συμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της ακυρότητας των ΓΟΣ όρων τους».   Ακολούθησε  ο νόμος  4842/2021   με τον  οποίο  έγιναν  εκ νέου  τροποποιήσεις  στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας,    βασισμένες  κυρίως στην έκθεση αξιολόγησης  της ΄πιο πάνω  Ομάδας Εργασίας , μεταξύ των  οποίων περιλαμβάνονται και εκείνες  που μεταβάλουν εκ βάθρου    το πρότυπο δίκης των μικροδιαφορών. Από την αιτιολογική έκθεση του ανωτέρω  νόμου γίνεται σαφές ότι  υιοθετήθηκε  η βασική ανάγκη   που προβλήθηκε  από τους ίδιους  του Ειρηνοδίκες, δηλ. η  μεταβολή του  προτύπου δίκης. Είναι σημαντικό ότι με τις νέες  διατάξεις  ξεκαθάρισε  το πεδίο των μικροδιαφορών σε  πολλά ζητήματα,  κύριο των  οποίων ήταν  ότι αυτές αποτελούν απόκλιση  της  τακτικής διαδικασίας,  και επομένως υιοθετήθηκε η ανάγκη να συμπορευτούν με τις διατάξεις  της  νέας τακτικής  διαδικασίας , στην ουσία δηλ. να δημιουργηθεί μια  « απλοποιημένη νέα  τακτική διαδικασία».    Θεωρώ  αναγκαίο να επισημάνω   τη τιμητική για το  κλάδο μας και κυρίως  για τους συναδέλφους μας Γ.Δελή , Β.Φούρκα και Δ. Αντωνάτο,   αναφορά του Αρεοπαγίτη κ. Στέφανου Πανταζόπουλου,   μέλος της Νομοπαρασκευαστικής  Επιτροπής του Ν. 4842/2021 , ο οποίος σε άρθρο του  στην ΕλΔνη ( 1/2022 -63) αναφέρει ακριβώς : «  Η ισχύουσα  νομοθετική ρύθμιση την  οποία συνέταξα με την  συνδρομή των  ειρηνοδικών …καθιερώνει μια διαδικασία απλή, ευέλικτη και σύντομη  και αποσκοπεί στην ταχύτερη απονομή της  δικαιοσύνης…», αναγνωρίζοντας   την επιστημονική τους κατάρτιση  και  την σημαντική συμβολή    των  συναδέλφων.  Ετσι  λοιπόν  υιοθετήθηκαν  στο νέο σύστημα  εκδίκασης  των μικροδιαφορών  διατάξεις  της νέας τακτικής  διαδικασίας  όπως  εδεικτικά α) η συγκέντρωση της δικογραφίας με το αποδεικτικό  υλικό,  β) η μη δυνατότητα αναβολής, γ)  το τεκμήριο ομολογίας , ενώ επι πλέον   για πρώτη φορά  επιτρέπεται  η λήψη ένορκης βεβαίωσης ( και ενώπιον δικηγόρου   )  χωρίς κλήση του αντιδίκου  και παράλληλα  διατηρείται   η προφορικότητα  σε τέτοιο  βαθμό ώστε να εφαρμόζεται η διάταξη των άρθρων  271παρ. 3 και  272 ΚΠολΔ , δηλ. η ερημοδικία  κρίνεται επι της έδρας. Εξάλλου  πολύ  σημαντική   κατά τη γνώμη μου είναι  η διάταξη του άρθρου  469παρ.2 ΚΠολ  σύμφωνα με την οποία  « Οι παριστάμενοι κατά τη συζήτηση διάδικοι μπορούν, κατά την κρίση του ειρηνοδίκη, να εξετάζονται κατ’ άρθρο 415 ή να παρέχουν διασαφήσεις για την υπόθεση, οι δε ενόρκως βεβαιώσαντες να καταθέτουν συμπληρωματικώς, εφόσον είναι παρόντες και ο ειρηνοδίκης κρίνει τούτο απολύτως αναγκαίο». Με την διάταξη αυτή  αποκαθίσταται  στην ουσία  η  καθοδηγητική ενέργεια  του ειρηνοδίκη, ( δυνατότητα  που καταργήθηκε με το  ν 4335/2015 )  καθόσον δίνει την  δυνατότητα  στον παριστάμενο  διάδικο και το μάρτυρά του να  διευκρινίσουν  τους ισχυρισμούς τους,  ενώ σε αντιδιαστολή με την  μη ύπαρξη  ανάγκης  περαιτέρω  διευκρινίσεων,  χορηγείται η δυνατότητα της μη εμφάνισης στο ακροατήριο  με την  κατάθεση της  κοινής δήλωσης κατά την παρ. 2του άρθρου 242. ( αρθρο 469παρ.1 ).

Όπως κάθε   νομοθετική μεταρρύθμιση θα  κριθεί και η ανωτέρω  από την πρακτική,   η οποία θα  καταδείξει   τυχόν    παραλείψεις, ή άλλα σημεία  που θα χρήζουν  βελτίωση ,  ωστόσο   το νέο σύστημα εκδίκασης  του μεγάλου πράγματι όγκου των  μικροδιαφορών, θα λειτουργήσει κατά την γνώμη μου θετικά ως προς την αποσυμφόρηση των  πινακίων των ειρηνοδικείων , την ταχεία απονομή της  δικαιοσύνης στο τομέα αυτό  και   την σύντομη  μετάβαση  στην  ηλεκτρονική μορφή της δικογραφίας,  με την εφαρμογή του άρθρου  468παρ 4  ΚΠολΔ  που προβλέπει ότι  « διαδικασία μπορεί να γίνει και με χρήση τυποποιημένων εγγράφων ή Τεχνολογίας Πληροφορίας και Επικοινωνίας»

Λήψη μελέτης σε μορφή pdf

Λήψη μελέτης σε μορφή word

Οι αναρτήσεις στο διαδίκτυο ως διατυπώσεις δημοσιότητας στην αναγκαστική εκτέλεση.

Γεώργιος Πλαγάκος

Πρόεδρος Πρωτοδικών

Συνοπτικό διάγραμμα

1. Εισαγωγικά
2. Η δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης.
3. Η ανάρτηση των πληροφοριακών στοιχείων του πλειστηριασμού.
4. Η ανάρτηση της κατ’ άρθρο 954 παρ.4 ΚΠολΔ εκδιδόμενης απόφασης.
5. Η υποβολή καταλόγου των υποψήφιων πλειοδοτών στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ.
6. Η ανάρτηση της περίληψης της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού.
7. Οι αναρτήσεις επί άγονων πλειστηριασμών.
8. Η ανάρτηση επί διακοπής του πλειστηριασμού λόγω τεχνικής βλάβης.
9. Η ανάρτηση της γνωστοποίησης της δήλωσης συνέχισης του πλειστηριασμού.
10. Επίλογος.

1. Εισαγωγικά

Η ενσωμάτωση της χρήσης του διαδικτύου στη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης με κορύφωση τη διενέργεια του πλειστηριασμού με ηλεκτρονικά μέσα επέδρασε εμφανώς στις διατυπώσεις δημοσιότητας που τηρούνται στην εκτελεστική διαδικασία. Ως δημοσίευση κάποιας πράξης της αναγκαστικής εκτέλεσης νοείται πλέον η ανάρτηση στο διαδίκτυο ενώ προβλέπονται και επιπλέον αναρτήσεις, οι οποίες δεν χαρακτηρίζονται από τον νόμο ως δημοσιεύσεις. Στο παρόν κείμενο θα ασχοληθούμε με τις δημοσιεύσεις/αναρτήσεις που πρέπει, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΠολΔ, να γίνουν κατά τη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης και δη με το πρόσωπο που υποχρεούται να προβεί στην κάθε ανάρτηση, την προθεσμία κάθε ανάρτησης, το περιεχόμενό της και τις έννομες συνέπειες από τη μη τήρηση ή την πλημμελή τήρηση της σχετικής υποχρέωσης (τι αναρτάται, ποιος, που, πότε το αναρτά και ποιες οι συνέπειες από την παραβίαση των σχετικών διατάξεων).

2. Η δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης.

α. Η πρώτη χρονικά ανάρτηση στην εκτελεστική διαδικασία είναι αυτή του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης, κατ’ άρθρο 955 παρ.2β για τα κινητά και 995 παρ.4γ ΚΠολΔ για τα ακίνητα. Τόσο επί κατάσχεσης κινητών όσο και επί κατάσχεσης ακινήτων το απόσπασμα το συντάσσει (εκδίδει κατά τη διατύπωση του νόμου) ο δικαστικός επιμελητής και δημοσιεύεται με επιμέλειά του. Η γραμματική διατύπωση του νόμου είναι διαφοροποιημένη, αναλόγως εάν πρόκειται για κατάσχεση κινητών ή ακινήτων. Στην πρώτη περίπτωση (κατάσχεση κινητών) ορίζεται ότι το απόσπασμα πρέπει να δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Τομέα Ασφάλισης Νομικών του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολουμένων[1]. Στη δεύτερη περίπτωση (κατάσχεση ακινήτων) ορίζεται ότι το απόσπασμα πρέπει να δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ). Σε αμφότερες τις περιπτώσεις δεν χρησιμοποιείται ο όρος αναρτάται αλλά δημοσιεύεται τόσο λόγω της προγενέστερης χρήσης του όρου και της εξοικείωσης με αυτόν όσο και επειδή δεν πρόκειται απλώς για ιστοσελίδα αλλά για την ηλεκτρονική μορφή προϋπάρχοντος εντύπου.

β. Επί κατάσχεσης κινητών τόσο η έκδοση όσο και η ηλεκτρονική δημοσίευση του αποσπάσματος πρέπει να γίνουν μέχρι τη δέκατη ημέρα από την κατάσχεση ενώ επί κατάσχεσης ακινήτων οι δύο αυτές πράξεις (έκδοση και ηλεκτρονική δημοσίευση του αποσπάσματος) πρέπει να γίνουν μέχρι και τη δέκατη πέμπτη ημέρα από την κατάσχεση[2]. Ως κατάσχεση νοείται η ολοκλήρωσή της, δηλαδή η προθεσμία αρχίζει από την επίδοση της κατασχετήριας έκθεσης.

γ (επί κινητών). Ως προς το περιεχόμενο του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης, το οποίο δημοσιεύεται ηλεκτρονικά, ο νόμος (άρθρο 955 παρ.2 ΚΠολΔ) ορίζει ρητά ότι επί κατάσχεσης κινητών πραγμάτων πρέπει αυτό να περιλαμβάνει τα ονοματεπώνυμα του υπέρ ου και του καθ’ ου η εκτέλεση, τον αριθμό φορολογικού μητρώου τους και αν πρόκειται για νομικά πρόσωπα την επωνυμία και τον αριθμό φορολογικού τους μητρώου, περιγραφή των κατασχεθέντων κινητών, την τιμή της πρώτης προσφοράς, το ποσόν για το οποίο γίνεται η κατάσχεση, τους όρους του πλειστηριασμού, το όνομα και τη διεύθυνση του υπαλλήλου του πλειστηριασμού, τον τόπο, την ημέρα και την ώρα του πλειστηριασμού. Επίσης, πρέπει να περιλαμβάνεται η τυχόν βεβαίωση του δικαστικού επιμελητή σχετικά με τη αδυναμία ορισμού συμβολαιογράφου του τόπου εκτέλεσης ή της περιφέρειας του συμβολαιογραφικού συλλόγου του τόπου εκτέλεσης. Σημειωτέον ότι δεν απαιτείται να μνημονεύεται στο απόσπασμα η τυχόν διενέργεια του πλειστηριασμού με ηλεκτρονικά μέσα, σύμφωνα με την εντολή για εκτέλεση του άρθρου 927 ΚΠολΔ, διότι η φράση αυτή απαλείφθηκε από το κείμενο του άρθρου 955 παρ.2 ΚΠολΔ με το άρθρο 207 ν.4512/2018. Άλλωστε, πλέον ο πλειστηριασμός μόνο ηλεκτρονικά επιτρέπεται να διεξάγεται.

Από τη διατύπωση του νόμου ότι εντός της ίδιας (δεκαήμερης από την ολοκλήρωση της κατάσχεσης) προθεσμίας το απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης επιδίδεται στον ενεχυρούχο δανειστή, εφόσον το ενέχυρο είναι γραμμένο σε δημόσιο βιβλίο, συνάγεται ότι για την εγκυρότητα της επίδοσης σε αυτόν δεν απαιτείται να έχει ήδη δημοσιευθεί ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Τομέα Ασφάλισης Νομικών του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολουμένων, δηλαδή η δημοσίευση στην ιστοσελίδα αυτή δεν αποτελεί προϋπόθεση για τη νομιμότητα της επίδοσης στον ενεχυρούχο δανειστή ούτε άλλωστε για τη νομιμότητα οποιασδήποτε άλλης επίδοσης από αυτές που ορίζονται στο άρθρο 955 ΚΠολΔ.

δ (επί ακινήτων). Ως προς το περιεχόμενο του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης, το οποίο δημοσιεύεται ηλεκτρονικά, ο νόμος (άρθρο 995 παρ.4 ΚΠολΔ) ορίζει ρητά ότι επί κατάσχεσης ακινήτων πρέπει αυτό να περιλαμβάνει τα ονοματεπώνυμα του υπέρ ου και του καθ’ ου η εκτέλεση, τον αριθμό φορολογικού μητρώου τους και, αν πρόκειται για νομικά πρόσωπα, την επωνυμία και τον αριθμό φορολογικού τους μητρώου, συνοπτική περιγραφή του ακινήτου που κατασχέθηκε κατά το είδος, τη θέση, τα όρια και την έκτασή του, με τα συστατικά και όσα παραρτήματα συγκατάσχονται, καθώς και μνεία των υποθηκών ή προσημειώσεων που υπάρχουν επάνω στο ακίνητο, την τιμή της πρώτης προσφοράς, το ποσόν για το οποίο γίνεται η κατάσχεση, τους όρους του πλειστηριασμού, που θέτει ο υπέρ ου η εκτέλεση και που γνωστοποιήθηκαν στον δικαστικό επιμελητή με την εντολή για εκτέλεση του άρθρου 927, το όνομα και τη διεύθυνση του υπαλλήλου του πλειστηριασμού, τον τόπο, την ημέρα και την ώρα του πλειστηριασμού. Επίσης, πρέπει να περιλαμβάνεται η τυχόν βεβαίωση του δικαστικού επιμελητή σχετικά με την αδυναμία ορισμού συμβολαιογράφου του τόπου εκτέλεσης ή της περιφέρειας του συμβολαιογραφικού συλλόγου του τόπου εκτέλεσης.

Ως προς το ότι το απόσπασμα πρέπει εντός της ίδιας (δεκαπενθήμερης από την ολοκλήρωση της κατάσχεσης) προθεσμίας να επιδοθεί στον τρίτο κύριο ή νομέα και στους ενυπόθηκους δανειστές, ισχύουν κατ’ αναλογία όσα αναφέρονται παραπάνω υπό στοιχείο γ.

ε. Εάν ο δικαστικός επιμελητής δεν τηρήσει τις διατυπώσεις του άρθρου 955 (επί κατάσχεσης κινητών) και 995 (επί κατάσχεσης ακινήτων) ΚΠολΔ, ο πλειστηριασμός δεν επιτρέπεται να διεξαχθεί με ποινή ακυρότητας. Αυτό ορίζεται στα άρθρα 955 παρ.2 εδ.τελευταίο και 995 παρ.4στ ΚΠολΔ. Επομένως, η μη ανάρτηση-δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης επιφέρει ακυρότητα του πλειστηριασμού χωρίς την επίκληση και απόδειξη δικονομικής ή περιουσιακής βλάβης, διότι πρόκειται για διατύπωση, για την παραβίαση της οποίας ο νομοθέτης ρητά ορίζει ως ποινή την ακυρότητα[3]. Η μη δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης στη οριζόμενη ιστοσελίδα δεν επιφέρει την ακυρότητα της αναγκαστικής κατάσχεσης ούτε του ιδίου του αποσπάσματος, το περιεχόμενο και η έκδοση του οποίου μπορεί να μην πάσχουν από οποιοδήποτε ελάττωμα. Η παράλειψη της δημοσίευσης πλήττει με ακυρότητα μόνο τον πλειστηριασμό λόγω μη τήρησης της νόμιμης προδικασίας και προβάλλεται με λόγο ανακοπής στην προθεσμία του άρθρου 934 παρ.1β ΚΠολΔ[4]. Με παράλειψη δημοσίευσης εξομοιώνεται και η εκπρόθεσμη δημοσίευση του αποσπάσματος στην οριζόμενη ιστοσελίδα[5]. Επομένως, και η εκπρόθεσμη δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης άγει σε ακυρότητα του πλειστηριασμού χωρίς την επίκληση βλάβης τόσο επί κινητών όσο και επί ακινήτων. Αντίθετα, εάν η ηλεκτρονική δημοσίευση του αποσπάσματος έγινε εμπρόθεσμα αλλά εντοπίζονται πλημμέλειες, π.χ. στο περιεχόμενό του, τότε πλήττεται με ακυρότητα μόνο η επίμαχη πράξη, δηλαδή η δημοσίευση του αποσπάσματος και δη μόνο με την επίκληση βλάβης. Ο σχετικός λόγος της ανακοπής προβάλλεται στην προθεσμία του άρθρου 934 παρ.1α ΚΠολΔ), η οποία, σύμφωνα με τη ρητή γραμματική διατύπωση του άρθρου αυτού, καταλαμβάνει και ελαττώματα της εκτελεστικής διαδικασίας μέχρι και τη δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης κατ’ άρθρο 955 και 995 ΚΠολΔ[6]. Εάν βεβαίως το σφάλμα ή η έλλειψη του ηλεκτρονικά δημοσιευθέντος αποσπάσματος μπορεί να διορθωθεί με την άσκηση ανακοπής κατ’ άρθρο 954 παρ.4 ΚΠολΔ, τότε δεν επέρχεται ακυρότητα αλλά χωρεί διόρθωση του αποσπάσματος. Τέλος, εάν παρά τη μη τήρηση των σχετικών με την ηλεκτρονική δημοσιότητα διατυπώσεων, δεν ασκηθεί εμπρόθεσμα ανακοπή, ο πλειστηριασμός καθίσταται απρόσβλητος, έστω και αν η παραβίαση των διατυπώσεων, εγκαίρως προβαλλόμενη με λόγο ανακοπής θα οδηγούσε στην ακύρωσή του χωρίς την επίκληση βλάβης.

3. Η ανάρτηση των πληροφοριακών στοιχείων του πλειστηριασμού.

α. Ο υπάλληλος του πλειστηριασμού υποχρεούται να αναρτήσει τα πληροφοριακά στοιχεία του πλειστηριασμού στο ηλεκτρονικό σύστημα πλειστηριασμού. Η σχετική υποχρέωση πηγάζει από τα άρθρα 959 παρ.3 όταν πρόκειται για πλειστηριασμό κινητών και 995 παρ.4 εδ. τελευταίο ΚΠολΔ όταν πρόκειται για πλειστηριασμό ακινήτων. Υπάρχει, όμως μία ουσιώδης διαφορά. Επί πλειστηριασμού κινητών η ανάρτηση των πληροφοριακών στοιχείων δεν ορίζεται ρητά ως διατύπωση της προδικασίας του πλειστηριασμού[7]. Αντίθετα, αυτό συμβαίνει στον πλειστηριασμό ακινήτων (άρθρο 995 παρ.4 εδ. τελευταίο ΚΠολΔ).

Η ιστοσελίδα, στην οποία αναρτά ο συμβολαιογράφος τα πληροφοριακά στοιχεία άλλοτε αναφέρεται στις οικίες διατάξεις του ΚΠολΔ ως ηλεκτρονικό σύστημα πλειστηριασμού (άρθρο 995 παρ.4 εδ. τελευταίο ΚΠολΔ) και άλλοτε ως ηλεκτρονικά συστήματα πλειστηριασμού (άρθρο 959 παρ.3 ΚΠολΔ) ή πλειστηριασμών (άρθρο 959 παρ.6). Πάντως, πρόκειται για την ίδια ηλεκτρονική πλατφόρμα-διαδικτυακή πύλη με τη συντομογραφία ΗΛ.ΣΥ. ΠΛΕΙΣ., την οποία (συντομογραφία) χρησιμοποιεί ο ίδιος ο νομοθέτης. Αυτή η ηλεκτρονική πλατφόρμα είναι γνωστή και ως ιστοσελίδα eauction. Επομένως, ο μεν δικαστικός επιμελητής δημοσιεύει το απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης στην ιστοσελίδα του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων, σύμφωνα με τα ειδικότερα προαναφερθέντα, ο δε συμβολαιογράφος αναρτά τα πληροφοριακά στοιχεία του πλειστηριασμού στα ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. (eauction).

β (επί κινητών). Για τον πλειστηριασμό των κινητών πραγμάτων ισχύει το άρθρο 959 παρ.3 ΚΠολΔ, σύμφωνα με το οποίο τα ηλεκτρονικά συστήματα πλειστηριασμού περιέχουν όλα τα πληροφοριακά στοιχεία, τα οποία περιλαμβάνονται στο απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης. Ούτε στο άρθρο 955 ΚΠολΔ ορίζεται οτιδήποτε σχετικό ούτε η διατύπωση του άρθρου 959 παρ.3 ΚΠολΔ είναι τέτοια, ώστε να συνάγεται ότι η ανάρτηση αυτή αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της προδικασίας του πλειστηριασμού. Πρόκειται μάλλον για νομοθετική αβλεψία. Του ΚΠολΔ μη ορίζοντος το περιεχόμενο της ανάρτησης, ισχύει μόνο το άρθρο 5 της ΥΑ 41756/2017 (Ανάρτηση αναγγελίας διενέργειας ηλεκτρονικού πλειστηριασμού), σύμφωνα με το οποίο ο συμβολαιογράφος αναρτά στην ιστοσελίδα των ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. την αναγγελία διενέργειας πλειστηριασμού κατά τα οριζόμενα στον ΚΠολΔ. Σύμφωνα με το ως άνω άρθρο, η αναγγελία περιέχει υποχρεωτικά τα ακόλουθα πεδία: Ονοματεπώνυμο και πλήρη στοιχεία επικοινωνίας του συμβολαιογράφου, αντικείμενο του πλειστηριασμού, ημερομηνία διενέργειας και τιμή πρώτης προσφοράς του πλειστηριασμού, ποσό εγγύησης, καθώς και τον υπερσύνδεσμο προς την ιστοσελίδα του ΕΤΑΑ-ΤΑΝ όπου έχει αναρτηθεί η περίληψη της κατασχετήριας έκθεσης. Με τη χρήση του όρου περίληψη προφανώς εννοείται το απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης, αφού πλέον αυτός είναι ο χρησιμοποιούμενος στον ΚΠολΔ όρος. Επισημάνθηκε ορθά ότι, αν και δεν το ορίζει ο νόμος, στην αναγγελία του πλειστηριασμού πρέπει να αναφέρεται και η ώρα διεξαγωγής του, δηλαδή αν πρόκειται να διεξαχθεί από ώρα 10:00 έως ώρα 12:00 ή από ώρα 14:00 έως ώρα 16:00[8]. Στην αναγγελία μπορούν να προσαρτώνται φωτογραφίες του αντικειμένου που εκπλειστηριάζεται και κάθε σχετικό έγγραφο που βρίσκεται στην κατοχή του συμβολαιογράφου.

γ (επί ακινήτων). Για τον πλειστηριασμό των ακινήτων ισχύει το άρθρο 995 παρ.4 ΚΠολΔ, σύμφωνα με το οποίο ο δικαστικός επιμελητής εντός είκοσι ημερών από την κατάσχεση οφείλει να καταθέσει στον υπάλληλο του πλειστηριασμού, μεταξύ άλλων, την έκθεση εκτίμησης του κατασχεθέντος, που συνέταξε ο πιστοποιημένος εκτιμητής του π.δ. 59/2016, τόσο σε έντυπη όσο και σε ψηφιακή μορφή. Επίσης, παραδίδει στον υπάλληλο του πλειστηριασμού, σε ηλεκτρονική μορφή, φωτογραφίες του κατασχεθέντος ακινήτου, τις οποίες λαμβάνει κατά την επιτόπια μετάβασή του σε αυτό. Ο συμβολαιογράφος συντάσσει τη σχετική έκθεση, στην οποία μνημονεύει την παράδοση όλων των εγγράφων, περιλαμβανομένων: α) της έκθεσης εκτίμησης του κατασχεθέντος ακινήτου και σε ψηφιακή μορφή και β) των φωτογραφιών του κατασχεθέντος σε ηλεκτρονική μορφή. Αυτά ορίζονται ρητά στο άρθρο 995 παρ.4 εδ.α, β, ζ και η ΚΠολΔ. Έπειτα, ο συμβολαιογράφος αναρτά στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. τα πληροφοριακά στοιχεία, τα οποία περιλαμβάνονται στο απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης, την έκθεση εκτίμησης του κατασχεθέντος, που συνέταξε ο πιστοποιημένος εκτιμητής και τις φωτογραφίες (άρθρο 995 παρ.4 εδ. τελευταίο ΚΠολΔ).

Η γραμματική διατύπωση του άρθρου 995 παρ.4 ΚΠολΔ δεν πρέπει να οδηγήσει στην κρίση ότι στο άρθρο αυτό ορίζεται αυτοτελώς το περιεχόμενο της ανάρτησης του συμβολαιογράφου στα ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. Η μνεία στα πληροφοριακά στοιχεία, τα οποία περιλαμβάνονται στο απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης, δεν αποτελεί επαρκή προσδιορισμό του περιεχομένου αλλά μάλλον παραπομπή στο άρθρο 5 της προαναφερθείσας ΥΑ 41756/2017, σύμφωνα με το οποίο η αναρτώμενη από τον συμβολαιογράφο αναγγελία του πλειστηριασμού πρέπει να περιέχει υποχρεωτικά τα ανωτέρω αναφερόμενα (ονοματεπώνυμο και πλήρη στοιχεία επικοινωνίας του συμβολαιογράφου, αντικείμενο του πλειστηριασμού, ημερομηνία διενέργειας και τιμή πρώτης προσφοράς του πλειστηριασμού, ποσό εγγύησης και υπερσύνδεσμο προς την ιστοσελίδα του ΕΤΑΑ-ΤΑΝ όπου έχει αναρτηθεί το απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης). Επομένως, η ανάρτηση του συμβολαιογράφου στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. πρέπει και επί πλειστηριασμού ακινήτων να περιλαμβάνει το περιεχόμενο της αναγγελίας του πλειστηριασμού, όπως αυτό ορίζεται κατ’ άρθρο 5 ΥΑ 41756/2017[9], πλέον της έκθεσης εκτίμησης του κατασχεθέντος, που συνέταξε ο πιστοποιημένος εκτιμητής και των φωτογραφιών που παρέδωσε ο δικαστικός επιμελητής στον συμβολαιογράφο. Η επισήμανση για την ανάγκη μνείας της ώρας διενέργειας του πλειστηριασμού ισχύει και εδώ.

δ. Η εξεταζόμενη ανάρτηση του υπαλλήλου του πλειστηριασμού στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. έχει διαφορετική προθεσμία από τη δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης, η οποία εξετάσθηκε παραπάνω. Στον ΚΠολΔ δεν ορίζεται προθεσμία για την ανάρτηση αυτή ούτε για τον πλειστηριασμό κινητών ούτε για τον πλειστηριασμό ακινήτων. Γι’ αυτό γίνεται ερμηνευτικά δεκτό ότι η προθεσμία για την ανάρτηση του συμβολαιογράφου στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. είναι δεκαήμερη κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 208 παρ.2 ν.4512/2018 και αρχίζει αμέσως μετά την ανάρτηση του αποσπάσματος κατ’ άρθρο 955 παρ.2β για τα κινητά και 995 παρ.4γ ΚΠολΔ για τα ακίνητα στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Τομέα Ασφάλισης Νομικών του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολουμένων/του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ)[10]. Υπό τη φράση ότι η δεκαήμερη προθεσμία αρχίζει αμέσως μετά την ανάρτηση του αποσπάσματος προφανώς εννοείται ότι το δεκαήμερο αρχίζει ήδη από την επόμενη ημέρα της δημοσίευσης του αποσπάσματος και όχι όταν λήξει η προθεσμία για τη δημοσίευσή του, η οποία μπορεί να μην εξαντλείται. Επομένως, η δεκαήμερη προθεσμία για την εκ μέρους του συμβολαιογράφου ανάρτηση των πληροφοριακών στοιχείων στο ΗΛ.ΣΥ. ΠΛΕΙΣ. δεν έχει σταθερή κάθε φορά αφετηρία αλλά εξαρτάται από τον χρόνο δημοσίευσης του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης.

Εάν πρόκειται για ευπαθή προϊόντα, που υπόκεινται σε φθορά, τότε ο υπάλληλος του πλειστηριασμού δεν απαλλάσσεται μεν από την υποχρέωση αναγγελίας του πλειστηριασμού στο ΗΛ.ΣΥ. ΠΛΕΙΣ. αλλά η σχετική ανάρτηση μπορεί να γίνει ακόμη και αυθημερόν, δηλαδή πριν από την έναρξη του πλειστηριασμού. Αυτό ίσχυε και πριν από την τροποποίηση του άρθρου 962 ΚΠολΔ[11] με την προσθήκη δεύτερης παραγράφου, η οποία αναφέρεται στην ανάρτηση του άρθρου 959 παρ.6 ΚΠολδ και όχι της αναγγελίας του πλειστηριασμού.

ε. Μπορεί βάσιμα να υποστηριχθεί, με έρεισμα τη διατύπωση του νόμου, ότι η εκ μέρους του συμβολαιογράφου παραβίαση των διατάξεων σχετικά με την ανάρτηση των πληροφοριακών στοιχείων του πλειστηριασμού στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ, επιφέρει διαφορετικές συνέπειες, αναλόγως εάν πρόκειται για πλειστηριασμό κινητών ή ακινήτων.

i) Επί κινητών, όπως ήδη επισημάνθηκε, ο ΚΠολΔ δεν ορίζει την ανάρτηση στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. ως απαραίτητη διατύπωση της προδικασίας του πλειστηριασμού ούτε το απαραίτητο περιεχόμενό της ανάρτησης και κατά μείζονα λόγο ούτε ότι η ανάρτηση επιβάλλεται με ποινή ακυρότητας. Επίσης, η προθεσμία της ανάρτησης δεν ορίζεται εκ του νόμου και επομένως, δεν επιβάλλεται με ποινή ακυρότητας, αλλά συνάγεται ερμηνευτικά. Επομένως, με βάση τη γραμματική διατύπωση του νόμου (ορθότερα την παράλειψή της) επί πλειστηριασμού κινητών, η ολοσχερής παράλειψη της ανάρτησης αλλά και η εκπρόθεσμη ανάρτηση ή η έλλειψη κάποιου στοιχείου του περιεχομένου της ανάρτησης άγει σε ακυρότητα μόνο με την επίκληση και απόδειξη δικονομικής ή περιουσιακής βλάβης του ανακόπτοντος. Αυτές οι παραλείψεις ή πλημμέλειες προβάλλονται με λόγο ανακοπής εντός της προθεσμίας του άρθρου 934 παρ.1β ΚΠολΔ, αφού η προθεσμία του προηγούμενου σταδίου (934 παρ.1α) καταλαμβάνει μέχρι και τη δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης πλην όμως η εδώ εξεταζόμενη ανάρτηση έπεται της ως άνω δημοσίευσης. Ασφαλώς, η ανωτέρω θέση για τη συνέπεια της ολοσχερούς παράλειψης της ανάρτησης (ακυρότητα με επίκληση και απόδειξη βλάβης) αποδυναμώνει σε μεγάλο βαθμό τον σκοπό, για τον οποίο θεσπίσθηκε αυτή η διατύπωση. Ως αντίβαρο θα μπορούσε να γίνει δεκτό ότι επί παράλειψης της ανάρτησης αναιρείται θεμελιωδώς ο σκοπός του νομοθέτη για την επίτευξη δημοσιότητας μέσω της εξεταζόμενης ανάρτησης και γι’ αυτό η βλάβη του καθ’ ου η εκτέλεση είναι αυταπόδεικτη. Η αντίθετη θέση, δηλαδή ότι με βάση τις μέχρι πρότινος ισχύουσες παραδοχές για την τήρηση των διατυπώσεων της αναγκαστικής εκτέλεσης, η ολοσχερής παράλειψη ορισμένης εκ του νόμου επιβαλλόμενης διατύπωσης, συνεπώς και της ανάρτησης στο ΗΛ.ΣΥ. ΠΛΕΙΣ. επιφέρει άνευ ετέρου ακυρότητα, είναι αμφίβολης ορθότητας ελλείψει θεμελίωσης στο κείμενο του νόμου.

ii) Επί ακινήτων, η ανάρτηση των πληροφοριακών στοιχείων του πλειστηριασμού ορίζεται ρητά ως διατύπωση της προδικασίας του πλειστηριασμού. Επομένως, η ολοσχερής παράλειψη της ανάρτησης επιφέρει ακυρότητα του πλειστηριασμού χωρίς την επίκληση και απόδειξη βλάβης. Ως προς την εκπρόθεσμη ανάρτηση, θεωρούμε ότι το ορθότερο είναι να γίνει δεκτό ότι άγει σε ακυρότητα μόνο με την επίκληση και απόδειξη δικονομικής ή περιουσιακής βλάβης του ανακόπτοντος, αφού και εδώ δεν θα ήταν ορθό να θεμελιωθεί μία άνευ ετέρου ακυρότητα (χωρίς την επίκληση και απόδειξη βλάβης) στην παραβίαση μίας προθεσμίας, η οποία δεν ορίζεται ρητά αλλά συνάγεται ερμηνευτικά. Το ίδιο συμβαίνει, αν λείπει κάποιο πληροφοριακό στοιχείο από το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως επίσης και αν παραλείπεται η ανάρτηση στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. της έκθεσης εκτίμησης του κατασχεθέντος, που συνέταξε ο πιστοποιημένος εκτιμητής, και των φωτογραφιών του ακινήτου. Τούτο διότι τα σχετικά εδάφια του άρθρου 995 παρ.4 ΚΠολΔ βρίσκονται μετά το εδάφιο ε΄ της παραγράφου αυτής, σύμφωνα με το οποίο ο πλειστηριασμός είναι άκυρος εάν δεν τηρηθούν οι διατυπώσεις των προηγούμενων, δηλαδή των τεσσάρων πρώτων εδαφίων. Επομένως, η ρητή απειλή της παραβίασης των νομίμων διατυπώσεων των ανωτέρω εδαφίων με ακυρότητα χωρίς την επίκληση βλάβης, δεν καταλαμβάνει το περιεχόμενο της ανάρτησης των πληροφοριακών στοιχείων στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. ούτε το ενδεχόμενο της μη ανάρτησης της έκθεσης εκτίμησης του κατασχεθέντος, που συνέταξε ο πιστοποιημένος εκτιμητής, και των φωτογραφιών του ακινήτου. Και εν προκειμένω οι λόγοι της ανακοπής προβάλλονται εντός της προθεσμίας του άρθρου 934 παρ.1β ΚΠολΔ, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα.

Εάν η ανάρτηση του υπαλλήλου του πλειστηριασμού στο ΗΛ.ΣΥ. ΠΛΕΙΣ. δεν θεωρηθεί πράξη εκτέλεσης αλλά προπαρασκευαστική πράξη της εκτελεστικής διαδικασίας, δεν επέρχεται ακυρότητα, αν γίνει σε ημέρα αργίας ή κατά τη διάρκεια του μηνός Αυγούστου.

στ. Η δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης από τον δικαστικό επιμελητή είναι τελείως διακριτή πράξη από την ανάρτηση εκ μέρους του υπαλλήλου του πλειστηριασμού στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. Κάθε πράξη γίνεται από διαφορετικό πρόσωπο, σε διαφορετική ιστοσελίδα, με διαφορετικό περιεχόμενο και εντός διαφορετικής προθεσμίας. Επομένως, κατά την αντιμετώπιση των λόγων της ανακοπής που αναφέρονται στην τήρηση των τύπων και του περιεχομένου κάθε δημοσίευσης/ανάρτησης, πρέπει να αποφεύγεται η σύγχυση μεταξύ των δύο διαφορετικών διατυπώσεων και η νομιμότητα έκαστης να κρίνεται μόνο δυνάμει των διατάξεων, που ρυθμίζουν την ίδια και όχι την άλλη δημοσίευση/ανάρτηση.

4. Η ανάρτηση της κατ’ άρθρο 954 παρ.4 ΚΠολΔ εκδιδόμενης απόφασης.

α. Άλλη ανάρτηση στο διαδίκτυο, η οποία αποτελεί διατύπωση δημοσιότητας της αναγκαστικής εκτέλεσης, είναι η ανάρτηση της απόφασης, η οποία εκδίδεται επί της ανακοπής με αίτημα τη διόρθωση της κατασχετήριας έκθεσης και του αποσπάσματός της κατ’ άρθρο 954 παρ.4 ΚΠολΔ. Η απόφαση αυτή πρέπει να δημοσιεύεται έως ώρα 12:00 το μεσημέρι της όγδοης πριν από τον πλειστηριασμό ημέρας και αναρτάται την ίδια ημέρα με επιμέλεια της γραμματείας στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ). Αυτό ορίζεται ρητά στο άρθρο 954 παρ.4γ ΚΠολΔ[12]. Η ανάρτηση αυτή είναι απαραίτητη για την ενημέρωση των ενδιαφερόμενων προσώπων, λαμβανομένου μάλιστα υπ’ όψιν ότι η αποδοχή, εν όλω ή εν μέρει, της ανακοπής δεν άγει σε μετάθεση της ημερομηνίας διεξαγωγής του πλειστηριασμού αλλά σε διεξαγωγή του κατά την αρχικά ορισθείσα ημερομηνία, οπότε είναι απαραίτητο να καθίσταται γνωστό εγκαίρως, εάν η κατασχετήρια έκθεση και το απόσπασμά της διορθώθηκαν και ποιο το ειδικότερο περιεχόμενο της διόρθωσης[13]. Όπως καθίσταται αντιληπτό, αυτή η ανάρτηση δεν λαμβάνει χώρα οπωσδήποτε σε κάθε διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης αλλά εξαρτάται από την άσκηση του ενδίκου βοηθήματος της ανακοπής που χορηγείται κατ’ άρθρο 954 παρ.4 ΚΠολΔ.

β. Σύμφωνα με τη γραμματική διατύπωση του νόμου αναρτητέα είναι ολόκληρη η απόφαση και όχι μόνο το διατακτικό της. Η γραμματική διατύπωση της διάταξης είναι γενική, δηλαδή κατά νόμο απαιτείται ανάρτηση τόσο της απορριπτικής απόφασης όσο και αυτής που δέχεται την ανακοπή αλλά υποστηρίχθηκε ότι ο σκοπός της ανάρτησης, δηλαδή η ενημέρωση των ενδιαφερόμενων, ήτοι των υποψήφιων πλειοδοτών, επιβάλλει τη συσταλτική ερμηνεία της διάταξης. Έτσι, κατά την άποψή αυτή, απαραίτητη πρέπει να θεωρείται η ανάρτηση μόνο της απόφασης που δέχεται την ανακοπή και όχι της απορριπτικής απόφασης, αφού η μη ανάρτηση της τελευταίας δεν προκαλεί βλάβη[14]. Στην πράξη, μάλλον αναρτώνται όλες οι αποφάσεις, ανεξαρτήτως εάν με αυτές γίνεται δεκτή ή απορρίπτεται η ανακοπή, αφού η ανάρτησή τους, ανεξαρτήτως αποτελέσματος της δίκης, συνάδει με τη γραμματική διατύπωση της νομοθετικής διάταξης.

Ουσιώδης διαφορά με τις άλλες αναρτήσεις που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια της αναγκαστικής εκτέλεσης είναι ότι η συγκεκριμένη ανάρτηση γίνεται με επιμέλεια της γραμματείας του δικαστηρίου της εκτέλεσης και όχι με ενέργεια ή επιμέλεια κάποιου οργάνου της αναγκαστικής εκτέλεσης. Στο διατακτικό της απόφασης που εκδίδεται κατ’ άρθρο 954 παρ.4 ΚΠολΔ, περιλαμβάνεται διάταξη για την ανάρτησή της, προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι η ανάρτηση θα γίνει και δεν θα διαφύγει της προσοχής της γραμματείας αλλά η υποχρέωση ανάρτησης υπάρχει ακόμη και αν δεν περιέχεται η σχετική διάταξη στο διατακτικό της απόφασης, διότι πρόκειται για υποχρέωση που πηγάζει από τον νόμο και όχι από την εκδιδόμενη δικαστική απόφαση. Εξ αυτού συνάγεται ότι δεν είναι απαραίτητο ο ανακόπτων να διατυπώνει στο δικόγραφό της κατ’ άρθρο 954 παρ.4 ΚΠολΔ ασκούμενης ανακοπής αίτημα ανάρτησης της απόφασης που θα εκδοθεί.

γ. Η απόφαση, με την οποία γίνεται δεκτή η ανακοπή του άρθρου 954 παρ.4 ΚΠολΔ είναι διαπλαστική αλλά υποστηρίζεται ότι αναπτύσσει την ενέργειά της από τον χρόνο της ανάρτησής της στην παραπάνω ιστοσελίδα κατ’ αναλογία αυτού που γινόταν δεκτό παλαιότερα, ότι δηλαδή ανέπτυσσε την ισχύ της από την κατάθεση αντιγράφου της στον υπάλληλο του πλειστηριασμού[15].

δ. Η ανάρτηση γίνεται εντός της όγδοης πριν από τον πλειστηριασμό ημέρας, όχι απαραίτητα μέχρι ώρα 12.00 το μεσημέρι, αφού κατά τη διατύπωση του νόμου μέχρι την ώρα αυτή πρέπει η απόφαση να έχει δημοσιευθεί αλλά όχι και να έχει αναρτηθεί. Η ημέρα του πλειστηριασμού δεν υπολογίζεται στην οκταήμερη προθεσμία αλλά περιλαμβάνεται σε αυτήν η ημέρα της δημοσίευσης και ανάρτησης της απόφασης. Ο νόμος δεν απαιτεί να είναι οι ημέρες εργάσιμες και επομένως, στο οκταήμερο περιλαμβάνονται τα Σάββατα, οι Κυριακές και όλες οι αργίες. Έτσι, εάν ο πλειστηριασμός διεξάγεται την Τετάρτη, την Πέμπτη ή την Παρασκευή η απόφαση επί της ανακοπής πρέπει να δημοσιευθεί και να αναρτηθεί μέχρι την προηγούμενη Τρίτη, Τετάρτη ή Πέμπτη αντίστοιχα.

ε. Ούτε από τη γραμματική διατύπωση του άρθρου 954 παρ.4 ΚΠολΔ ούτε από άλλη διάταξη προκύπτει ότι η ανάρτηση της απόφασης με επιμέλεια της γραμματείας του δικαστηρίου της εκτέλεσης τάσσεται ως διατύπωση, η παραβίαση της οποίας επιφέρει άνευ ετέρου ακυρότητα της διαδικασίας. Αυτό σημαίνει ότι η παράλειψη ανάρτησης της απόφασης ή ακόμη και η εκπρόθεσμη ανάρτησή της, δηλαδή μετά την πάροδο της όγδοης προ του πλειστηριασμού ημέρας, προσβάλλεται με ανακοπή με την επίκληση και απόδειξη βλάβης του ανακόπτοντος. Η εκπρόθεσμη ανάρτηση μπορεί να οφείλεται είτε σε αμέλεια της γραμματείας, η οποία δεν προέβη εγκαίρως σε αυτήν, παρότι διέθετε τον απαραίτητο προς τούτο χρόνο, είτε στην ανυπαρξία του χρόνου των οκτώ ημερών προ του πλειστηριασμού. Η τελευταία περίπτωση νοείται όταν η ανακοπή κατατέθηκε μεν εμπρόθεσμα αλλά προσδιορίσθηκε και δικάσθηκε σε χρόνο μικρότερο των οκτώ ημερών προ του πλειστηριασμού ή δικάσθηκε σε χρόνο μεγαλύτερο των οκτώ ημερών πλην όμως η απόφαση εκδόθηκε μετά την πάροδο της όγδοης ημέρας προ του πλειστηριασμού. Τότε, εκ των πραγμάτων δεν είναι δυνατή η ανάρτηση της απόφασης εντός της όγδοης πριν από τον πλειστηριασμό ημέρας. Ο λόγος της ανακοπής που βάλλει κατά της μη ανάρτησης της απόφασης ή κατά της εκπρόθεσμης ανάρτησής της κατά κανόνα, δηλαδή σύμφωνα με τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, μπορεί να προβληθεί εντός της προθεσμίας του άρθρου 934 παρ.1β ΚΠολΔ. Δεν αποκλείεται, όμως, έστω και θεωρητικά, εάν η ανακοπή του άρθρου 954 παρ.4 ΚΠολΔ ασκηθεί, δικασθεί αμέσως και εκδοθεί η απόφαση πολύ νωρίς, να απομένει προθεσμία προσβολής αυτής της παρατυπίας και εντός της προθεσμίας του άρθρου 934 παρ.1α ΚΠολΔ.

στ. Υποστηρίζεται ότι, αν και δεν ορίζεται από το νόμο, η απόφαση, με την οποία διορθώνεται η κατασχετήρια έκθεση και το απόσπασμά της, πρέπει να αναρτάται και από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ., προκειμένου να καταστεί ευχερέστερη η ενημέρωση των υποψηφίων πλειοδοτών. Ακόμη και αν ήθελε γίνει ερμηνευτικά δεκτή μία τέτοια υποχρέωση, η παράλειψη αυτής της ανάρτησης δεν θα μπορούσε να επιφέρει την ακυρότητα της διαδικασίας[16].   

ζ. Παρόμοια με του άρθρου 954 παρ.4 είναι η ρύθμιση του άρθρου 1011Α παρ.3 ΚΠολΔ, που αναφέρεται στον πλειστηριασμό των πλοίων. Η τελευταία διάταξη παραπέμπει στην τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας του άρθρου 954 παρ.4 (1011Α παρ.3β ΚΠολΔ). Γι’ αυτό ισχύουν και εν προκειμένω όσα διαλαμβάνονται ανωτέρω με τη ρητή εκ του νόμου διαφοροποίηση ότι στον πλειστηριασμό πλοίων η ημερομηνία του πλειστηριασμού δεν παραμένει αμετάβλητη αλλά με την απόφαση επί της ανακοπής του άρθρου 954 παρ.4 ΚΠολΔ ορίζεται ως νέα ημέρα πλειστηριασμού η πρώτη εργάσιμη Τετάρτη μετά την πάροδο τριάντα (30) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης.

5. Η υποβολή καταλόγου των υποψήφιων πλειοδοτών στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ.

Μια επιπλέον διατύπωση ελάχιστα πριν από τη διενέργεια του πλειστηριασμού επιβάλλεται από το άρθρο 959 παρ.6 ΚΠολΔ. Ο υπάλληλος του πλειστηριασμού μετά το πέρας της πιστοποίησης και δήλωσης συμμετοχής από τους υποψήφιους πλειοδότες στο ΗΛ.ΣΥ. ΠΛΕΙΣ. και τον διορισμό αντικλήτου εκ μέρους τους ελέγχει τα υποβαλλόμενα αρχεία, διαπιστώνει με πράξη του την τήρηση των διατυπώσεων που ορίζονται στις προηγούμενες παραγράφους και υποβάλλει στα ηλεκτρονικά συστήματα πλειστηριασμών (ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ.) κατάλογο των υποψήφιων πλειοδοτών που δικαιούνται να λάβουν μέρος. Αυτό συμβαίνει από ώρα 15.00 της δεύτερης εργάσιμης ημέρας πριν από την ορισθείσα ημερομηνία του πλειστηριασμού μέχρι ώρα 17:00 της προηγούμενης του πλειστηριασμού ημέρας. Δεν πρόκειται για ανάρτηση κατά κυριολεξία αλλά για υποβολή στοιχείων πλην όμως περιλαμβάνουμε αυτή τη διαδικαστική πτυχή στην παρούσα καταγραφή για λόγους συστηματικής πληρότητας. Κατ’ εξαίρεση, όταν πρόκειται για πλειστηριασμό ευπαθών προϊόντων, υποκειμένων σε φθορά, η υποβολή του καταλόγου των υποψήφιων πλειοδοτών που δικαιούνται να λάβουν μέρος στον πλειστηριασμό επιτρέπεται να γίνει και αυθημερόν (άρθρο 962 παρ.2 ΚΠολΔ). Σε μεγάλο βαθμό όμοιο είναι το περιεχόμενο του άρθρου 8 παρ.4 ΥΑ 41756/2017, κατά το οποίο μετά το πέρας της προθεσμίας της προηγούμενης παραγράφου, ο υπάλληλος του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού ελέγχει τα υποβληθέντα αρχεία, διαπιστώνει με πράξη του μέχρι ώρα 17.00 της προηγούμενης του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού ημέρας την τήρηση των διατυπώσεων που ορίζονται στις προηγούμενες παραγράφους, υποβάλλει στα συστήματα κατάλογο των υποψήφιων πλειοδοτών που δικαιούνται να συμμετάσχουν και ενεργοποιεί στη διαδικτυακή πύλη την πρόσβαση στον πλειστηριασμό για τους υποψήφιους πλειοδότες που πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής.

Η παράλειψη σύνταξης της διαπιστωτικής πράξης άγει σε ακυρότητα με την επίκληση και απόδειξη βλάβης, μη υπάρχουσας γραμματικής διατύπωσης στις σχετικές νομοθετικές διατάξεις, η οποία να συνηγορεί υπέρ του αντιθέτου. Ομοίως και η μη υποβολή στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. καταλόγου των υποψήφιων πλειοδοτών που δικαιούνται να συμμετάσχουν. Η μη ενεργοποίηση στη διαδικτυακή πύλη της πρόσβασης στον πλειστηριασμό για τους υποψήφιους πλειοδότες που πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής οδηγεί σε αδυναμία διενέργεια του πλειστηριασμού για τεχνικό λόγο.

6. Η ανάρτηση της περίληψης της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού.

α. Περαιτέρω ανάρτηση στο διαδίκτυο ως διατύπωση της αναγκαστικής εκτέλεσης ορίζεται στο άρθρο 965 παρ.5θ ΚΠολΔ. Πρόκειται για την περίπτωση που επισπεύδεται αναπλειστηριασμός, επειδή ο υπερθεματιστής αρνείται να καταβάλει το πλειστηρίασμα, ακόμη και μετά την εξώδικη πρόσκλησή του από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού,  ο οποίος με τη σειρά του κρίνει ότι η πρόσκληση των επόμενων πλειοδοτών να καταβάλουν το ποσόν που είχαν προσφέρει, είναι αδύνατη ή ιδιαίτερα δυσχερής ή αν τους προσκάλεσε αλλά η διαδικασία αυτή δεν τελεσφόρησε. Τότε, επισπεύδεται ο αναπλειστηριασμός είτε με επιμέλεια του υπαλλήλου του πλειστηριασμού είτε του υπέρ ου είτε του καθ’ ου η εκτέλεση ή από κάθε δανειστή που έχει αναγγελθεί με εκτελεστό τίτλο και συντάσσεται η σχετική πράξη από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού. Περίληψη της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού, με οποιουδήποτε πρωτοβουλία και αν έχει συνταχθεί, δημοσιεύεται με επιμέλεια του υπαλλήλου του πλειστηριασμού στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ). Η περίληψη αυτή, που δημοσιεύεται ηλεκτρονικά, πρέπει να περιέχει και όσα πρέπει να περιλαμβάνονται στο απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης.

β. Το πρώτο που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι η ηλεκτρονική δημοσίευση γίνεται από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού όχι όμως στα ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. αλλά στην ιστοσελίδα Δημοσιεύσεων Πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ. Δηλαδή, ο συμβολαιογράφος προβαίνει σε ηλεκτρονική δημοσίευση, λειτουργικά αντίστοιχη με τη δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης, η οποία γίνεται επί του αρχικού πλειστηριασμού με επιμέλεια του δικαστικού επιμελητή. Εν προκειμένω, επειδή ο νόμος δεν απονέμει σχετική αρμοδιότητα στον δικαστικό επιμελητή, ώστε να δικαιολογείται η ηλεκτρονική δημοσίευση με δική του επιμέλεια, αλλά η εκτελεστική διαδικασία βρίσκεται σε στάδιο, στο οποίο κυρίαρχο ρόλο έχει ο συμβολαιογράφος, αυτός επιμελείται την εκ του νόμου επιβαλλόμενη δημοσίευση.

γ. Η ηλεκτρονικά δημοσιευόμενη περίληψη της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού πρέπει να περιέχει κατ’ αρχήν το διαδικαστικό ιστορικό, στο οποίο στηρίζεται η επίσπευση του αναπλειστηριασμού, δηλαδή τη διενέργεια του πλειστηριασμού, τη μη εμπρόθεσμη καταβολή του πλειστηριάσματος από τον υπερθεματιστή, την εξώδικη όχλησή του εντός των δύο επόμενων εργάσιμων ημερών, τη μη καταβολή του πλειστηριάσματος εντός των επόμενων πέντε εργάσιμων ημερών και την πρόσκληση των επόμενων πλειοδοτών, η οποία απέβη ατελέσφορη ή την παράλειψη της πρόκλησής τους, επειδή κατά την ελεύθερη πλην όμως αιτιολογημένη κρίση του συμβολαιογράφου είναι αδύνατη ή δυσχερής. Πρόκειται για τα διαδικαστικά γεγονότα που πληρούν το πραγματικό του κανόνα του άρθρου 965 παρ.5ζ ΚΠολΔ ΚΠολΔ, δηλαδή σε αυτά θεμελιώνεται η επίσπευση του αναπλειστηριασμού. Η μνεία τους στην περίληψη της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού δεν επιβάλλεται ρητά από τον νόμο όμως συνάγεται με βεβαιότητα όχι μόνο από τη φύση της ηλεκτρονικά δημοσιευόμενης περίληψης, η οποία καθορίζει και το περιεχόμενό της, αλλά ιδίως από τη χρήση του συνδέσμου και (Περίληψη της πράξης, η οποία περιέχει και όσα πρέπει να περιλαμβάνονται στο απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης, δημοσιεύεται…). Επομένως, από τη γραμματική διατύπωση του νόμου καθίσταται σαφές ότι, σύμφωνα με τη βούληση του νομοθέτη, η ηλεκτρονικά δημοσιευόμενη περίληψη δεν περιλαμβάνει μόνο όσα περιέχει το απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης αλλά και επιπλέον στοιχεία, τα οποία δεν ορίζονται ρητά στον νόμο. Ο λόγος, για τον οποίο δεν ορίζονται ρητά, είναι προφανώς ότι προκύπτουν ευχερώς από τα προηγούμενα εδάφια της ίδιας παραγράφου, τα οποία ορίζουν τη διαδικαστική πορεία, η οποία οδηγεί στην επίσπευση του αναπλειστηριασμού.

Όπως προαναφέρθηκε, η ως άνω ηλεκτρονικά δημοσιευόμενη περίληψη πρέπει να περιέχει και όσα πρέπει να περιλαμβάνονται στο απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης. Επ’ αυτού ισχύουν όσα ορίζονται για το περιεχόμενο του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης στα άρθρα 955 παρ.2β για τον πλειστηριασμό κινητών και 995 παρ.4 ΚΠολΔ για τον πλειστηριασμό ακινήτων και τα οποία αναπτύσσονται ανωτέρω υπό τα στοιχεία 1γ και δ του παρόντος κειμένου.

δ. Ούτε στο άρθρο 965 ούτε σε άλλο άρθρο του ΚΠολΔ ορίζεται η προθεσμία, εντός της οποίας οφείλει ο υπάλληλος του πλειστηριασμού να προβεί στην ηλεκτρονική δημοσίευση της περίληψης της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού. Ορίζεται, όμως, στο άρθρο 965 παρ.5ι  ΚΠολΔ ότι η σχετική προθεσμία υπολογίζεται αφ’ ότου συνταχθεί η πράξη. Επομένως, ναι μεν δεν ορίζεται συγκεκριμένη προθεσμία αλλά ορίζεται ρητά ότι η προθεσμία αφετηριάζεται από τη σύνταξη της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού. Γι’ αυτό προσφέρεται έδαφος για την υποστήριξη διαφορετικών απόψεων. Υποστηρίχθηκε ότι κατ’ ανάλογη εφαρμογή των άρθρων 955 παρ.2β και 995 παρ.4γ ΚΠολΔ, τα οποία αναφέρονται στην έκδοση και ηλεκτρονική δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης, η προθεσμία για την ηλεκτρονική δημοσίευση της περίληψης της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού είναι δέκα ή δεκαπέντε ημερών από τη σύνταξη της πράξης, αναλόγως εάν πρόκειται για αναπλειστηριασμό κινητών ή ακινήτων[17]. Κατ’ άλλη άποψη, η προθεσμία για την εξεταζόμενη δημοσίευση καθορίζεται με ανάλογη εφαρμογή της σχετικής διάταξης του άρθρου 973 παρ.1 ΚΠολΔ, οπότε, ανεξαρτήτως εάν πρόκειται για αναπλειστηριασμό κινητών ή ακινήτων, η ηλεκτρονική δημοσίευση της περίληψης αυτής πρέπει να γίνεται εντός πέντε ημερών από τη σύνταξη της πράξης[18]. Υπέρ της πρώτης άποψης συνηγορεί το επιχείρημα ότι, εφ’ όσον η πράξη επίσπευσης του αναπλειστηριασμού είναι το λειτουργικό ισοδύναμο της κατασχετήριας έκθεσης, πρέπει για τη δημοσίευση της περίληψής της να ισχύει η προθεσμία, η οποία ισχύει για τη δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης. Υπέρ της δεύτερης άποψης μπορεί να επιστρατευθεί το επιχείρημα ότι η διαδικασία του αναπλειστηριασμού είναι απλουστευμένη σε σχέση με αυτήν του αρχικού πλειστηριασμού. Κατά την άποψη του γράφοντος πειστικότερη είναι η πρώτη άποψη.

ε. Ο νόμος δεν το ορίζει αλλά λόγω της ταυτότητας του σκοπού της διαδικασίας πρέπει ο υπάλληλος του πλειστηριασμού να προβαίνει στην αναγγελία του αναπλειστηριασμού στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ., όπως πράττει για τον αρχικό πλειστηριασμό, διότι στην αντίθετη περίπτωση θα ματαιωνόταν ο σκοπός της αναγγελίας. Η προθεσμία της ανάρτησης αυτής θα είναι και πάλι δεκαήμερη (βλ. ανωτέρω στοιχείο 2δ) με αφετηρία την επομένη της ηλεκτρονικής δημοσίευσης της περίληψης της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού.

στ. Από τη γραμματική διατύπωση του νόμου δεν προκύπτει ότι η παραβίαση του άρθρου 965 παρ.5θ και ι ΚΠολΔ επισύρει ως ποινή την ακυρότητα, Ούτε ο νόμος την ορίζει ρητά ως συνέπεια για την παραβίαση των διατάξεων σχετικά με τη δημοσίευση της περίληψης της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού ούτε η διατύπωση των σχετικών διατάξεων είναι τόσο επιτακτική, ώστε να συνάγεται ότι η βούληση του νομοθέτη είναι η παραβίαση των διατάξεων επιφέρει την ακυρότητα του αναπλειστηριασμού. Επομένως, οι παραβιάσεις των οριζόμενων σχετικά με την ηλεκτρονική δημοσίευση της περίληψης της πράξης επίσπευσης του αναπλειστηριασμού πλήττουν με ακυρότητα τον αναπλειστηριασμό μόνο εάν ο ανακόπτων επικαλεστεί και αποδείξει βλάβη, η οποία δεν είναι δυνατό να επανορθωθεί αλλιώς παρά μόνο με την ακύρωση του αναπλειστηριασμού.

7. Οι αναρτήσεις επί άγονων πλειστηριασμών.

α. Σειρά αναρτήσεων προβλέπεται και όταν δεν παρουσιάζονται πλειοδότες ή δεν υποβάλλονται προσφορές. Τότε, κατ’ άρθρο 966 παρ.1 ΚΠολΔ, εάν ο επισπεύδων επιθυμεί να αποκτήσει το κατασχεθέν στην τιμή της πρώτης προσφοράς, δικαιούται να ζητήσει να του κατακυρωθεί. Προς τούτο πρέπει να υποβάλει ηλεκτρονικά αίτηση στον υπάλληλο του πλειστηριασμού μετά την πάροδο της προθεσμίας του άρθρου 959 παρ.6 ΚΠολΔ (από ώρα 17.00 της προηγούμενης του πλειστηριασμού ημέρας) και πριν από την έναρξη του πλειστηριασμού. Ο υπάλληλος του πλειστηριασμού αναρτά την ηλεκτρονικά υποβληθείσα αίτηση στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ.

β. Αν ο επισπεύδων δεν ζητήσει να του κατακυρωθεί το κατασχεθέν, ο πλειστηριασμός επαναλαμβάνεται κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο άρθρο 966 παρ.2 ΚΠολΔ και η σχετική δημοσίευση αναρτάται τόσο στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ όσο και στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. Αν και ο δεύτερος πλειστηριασμός αποβεί άγονος, διεξάγεται νέος κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο άρθρο 966 παρ.2Α ΚΠολΔ και η σχετική δημοσίευση αναρτάται σε αμφότερες τις ανωτέρω ιστοσελίδες. Αν και ο τρίτος πλειστηριασμός αποβεί άγονος, διεξάγεται τέταρτος κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο άρθρο 966 παρ.2Β ΚΠολΔ και η σχετική δημοσίευση αναρτάται σε αμφότερες τις ανωτέρω ιστοσελίδες. Ο νόμος δεν το ορίζει ρητά αλλά είναι μάλλον ευνόητο ότι ο συμβολαιογράφος μεριμνά όχι μόνο για την ανάρτηση της αναγγελίας στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. αλλά και για την ηλεκτρονική δημοσίευση στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ, αφού λόγω του σταδίου, στο οποίο βρίσκεται πλέον η εκτελεστική διαδικασία δεν υπάρχει ανάμιξη του δικαστικού επιμελητή, ώστε να δικαιολογείται η δημοσίευση με δική του ενέργεια.

γ. Δεν ορίζεται προθεσμία στο άρθρο 966 ΚΠολΔ για τις δημοσιεύσεις/αναρτήσεις που επιβάλλονται με τις επιμέρους προαναφερθείσες διατάξεις. Για τη δημοσίευση της επανάληψης του πλειστηριασμού στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ προσφορότερη για κατ’ αναλογία εφαρμογή εμφανίζεται η προθεσμία των πέντε ημερών που ορίζεται στο άρθρο 973 παρ.1 ΚΠολΔ για την επανάληψη του ματαιωθέντος πλειστηριασμού. Άλλωστε, γίνεται δεκτό ότι η ματαίωση του πλειστηριασμού μπορεί να οφείλεται σε οποιοδήποτε λόγο, δηλαδή και στο ότι απέβη άγονος. Επομένως, η πενθήμερη προθεσμία για την ανάρτηση της γνωστοποίησης της δήλωσης συνέχισης του πλειστηριασμού προσήκει να εφαρμόζεται και επί επανάληψης άγονου πλειστηριασμού, η δε αφετηρία της είναι η σύνταξη της πράξης, στην οποία καταγράφεται η δήλωση βουλήσεως του επισπεύδοντος για επανάληψη του πλειστηριασμού.  Για την ανάρτηση στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. επίσης δεν ορίζεται προθεσμία στο άρθρο 966 ΚΠολΔ πλην όμως εφαρμοστέα κατ’ αναλογία είναι η δεκαήμερη προθεσμία του άρθρου 208 παρ.2 ν.4512/2018, η οποία αρχίζει αμέσως μετά τη δημοσίευση της πράξης της δήλωσης επανάληψης του πλειστηριασμού στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ, δηλαδή υπολογίζεται ήδη από την επομένη της δημοσίευσης.

δ. Εάν ο τέταρτος πλειστηριασμός αποβεί επίσης άγονος και διαταχθεί η διενέργεια αργότερα νέου πλειστηριασμού με την τελευταία ή κατώτερη τιμή πρώτης προσφοράς (άρθρο 966 παρ.3 ΚΠολΔ), δεν ορίζεται οτιδήποτε σχετικά με δημοσίευση στην ιστοσελίδα του e-ΕΦΚΑ και στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. αλλά μάλλον είναι αυτονόητο ότι απαιτούνται και πάλι αμφότερες οι ενέργειες που ορίζονται στις προηγούμενες παραγράφους του ιδίου άρθρου και αναγράφονται ανωτέρω υπό στοιχείο β. Η ταυτότητα του νομικού λόγου επιτάσσει την ανάλογη εφαρμογή των προηγούμενων διατάξεων ως προς τις ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις-αναρτήσεις, αφού έτσι υπηρετείται ο σκοπός της δημοσιότητας, ο οποίος δεν επιτρέπεται εν προκειμένω να παραμερισθεί.

ε. Δυσχερώς θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η παραβίαση αυτών των διατυπώσεων άγει σε άνευ ετέρου ακυρότητα, αφού ούτε ο νόμος την απειλεί ως ποινή ούτε υπάρχει ισοδύναμη διατύπωση. Γι’ αυτό, τόσο η παράλειψη της δημοσίευσης της πράξης επανάληψης του πλειστηριασμού στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ αλλά και της σχετικής ανάρτησης στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. όσο και η εκπρόθεσμη δημοσίευση/ανάρτηση άγουν σε ακυρότητα με την επίκληση και απόδειξη βλάβης, η οποία όμως ειδικά επί παραλείψεως των διατυπώσεων μάλλον είναι αυταπόδεικτη. Οι παραλείψεις και τα ελαττώματα των ανωτέρω αναρτήσεων στο διαδίκτυο και της εν γένει διαδικασίας προσβάλλονται με την ανακοπή όχι του άρθρου 933 αλλά του άρθρου 973 παρ.6 ΚΠολΔ.

8.  Η ανάρτηση επί διακοπής του πλειστηριασμού λόγω τεχνικής βλάβης.

Ο νομοθέτης προνόησε για την περίπτωση, κατά την οποία λόγω τεχνικής αδυναμίας λειτουργίας των ηλεκτρονικών συστημάτων διενέργειας του πλειστηριασμού καταστεί ανέφικτη ή διακοπεί η διενέργειά του (άρθρο 966 παρ.4 ΚΠολΔ). Τότε, η διαδικασία θεωρείται ότι παραμένει σε εκκρεμότητα και συνεχίζεται με εντολή του επισπεύδοντος. Ο υπάλληλος του πλειστηριασμού αναρτά στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. αναγγελία του πλειστηριασμού δέκα εργάσιμες ημέρες πριν την ημερομηνία συνέχισης. Σημειωτέον ότι επειδή δεν πρόκειται για εξ αρχής διεξαγωγή αλλά για ολοκλήρωση διακοπέντος πλειστηριασμού, δεν ορίζεται η υποχρέωση δημοσίευσης κάποιας πράξης στην οικεία ιστοσελίδα του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ. Η παράλειψη της αναγγελίας στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ., όπως επίσης και η εκπρόθεσμη αναγγελία της συνέχισης του πλειστηριασμού μπορεί να οδηγήσει σε ακυρότητα με την επίκληση και απόδειξη βλάβης. Στην περίπτωση αυτή μάλλον ουσιώδες θα είναι και το εάν η διενέργεια του πλειστηριασμού διεκόπη ενώ υπολειπόταν ακόμη χρόνος για την υποβολή περαιτέρω προσφορών ή μετά την εξάντληση του χρόνου υποβολής τους.

9. Η ανάρτηση της γνωστοποίησης της δήλωσης συνέχισης του πλειστηριασμού.

α. Η τελευταία ανάρτηση-διατύπωση της αναγκαστικής εκτέλεσης, η οποία θα μας απασχολήσει στην παρούσα καταγραφή, είναι η ανάρτηση της γνωστοποίησης της δήλωσης συνέχισης του πλειστηριασμού και της ημέρας διεξαγωγής του στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ), η οποία επιβάλλεται από το άρθρο 973 παρ.1 και 3 ΚΠολΔ. Πρόκειται για την περίπτωση, κατά την οποία ο πλειστηριασμός έχει ματαιωθεί για οποιοδήποτε λόγο και είτε ο αρχικός επισπεύδων είτε ο καθολικός ή ειδικός διάδοχός του είτε ένας υποκατασταθείς δανειστής δηλώνει στον υπάλληλο του πλειστηριασμού τη βούλησή του να συνεχίσει τον ματαιωθέντα πλειστηριασμό. Η δήλωση συνέχισης του αρχικού επισπεύδοντος ή του διαδόχου του ρυθμίζεται στο άρθρο 973 παρ.1 ΚΠολΔ. Η δήλωση συνέχισης από υποκαθιστάμενο δανειστή, αν πρόκειται για εξώδικη υποκατάσταση, ρυθμίζεται στο άρθρο 973 παρ.3 ΚΠολΔ και στην ίδια παράγραφο περιλαμβάνεται η εξεταζόμενη ανάρτηση-διατύπωση της εκτελεστικής διαδικασίας. Η δικαστική υποκατάσταση ρυθμίζεται στην παρ.4 αλλά ως προς την εξεταζόμενη ανάρτηση, υπάρχει ρητή παραπομπή στην παρ.3 του ιδίου άρθρου. Επομένως, είτε η συνέχιση του πλειστηριασμού γίνεται με εξώδικη είτε με δικαστική υποκατάσταση, η αναγκαία ανάρτηση ορίζεται στο άρθρο 973 παρ.3 ΚΠολΔ. Ομοίως, εάν εμφανίστηκαν περισσότεροι δανειστές που θέλουν να επισπεύσουν την εκτέλεση ή οι αιτούντες τη δικαστική υποκατάσταση είναι περισσότεροι και απαιτείται η παρεμβολή δικαστικής κρίσης για την επιλογή του καταλληλότερου (άρθρο 973 παρ.5 ΚΠολΔ). Και τότε απαιτείται η σχετική ανάρτηση, αφού υπάρχει ρητή παραπομπή στη διαδικασία της παρ.3 του άρθρου αυτού.

β. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις ο υπάλληλος του πλειστηριασμού συντάσσει την πράξη για την εμφάνιση του αρχικού ή του νέου επισπεύδοντος, στην οποία καταγράφεται η δήλωσή του για τη συνέχιση του πλειστηριασμού και μεριμνά, ώστε η γνωστοποίηση της δήλωσης συνέχισης/υποκατάστασης και η ημέρα του πλειστηριασμού να αναρτηθούν στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) εντός πέντε ημερών από τη σύνταξη της πράξης. Επί υποκατάστασης δανειστή στη θέση του αρχικού επισπεύδοντος απαιτείται να επιδοθεί αντίγραφο της πράξης στον αρχικό επισπεύδοντα εντός τριών ημερών από τη δήλωση του υποκαθισταμένου στον συμβολαιογράφο. Αυτή η τριήμερη προθεσμία τρέχει παράλληλα με την πενθήμερη προθεσμία της ανάρτησης και δεν προϋποτίθεται να προηγηθεί η επίδοση, για να ακολουθήσει η ανάρτηση. Επίσης, ας σημειωθεί ότι ο χρόνος της ανάρτησης δεν συνδέεται με τον χρόνο διενέργειας του πλειστηριασμού, ο οποίος υπολογίζεται από τον χρόνο σύνταξης της πράξης.

Στο παρόν στάδιο της αναγκαστικής εκτέλεσης ο νόμος δεν απονέμει κάποια αποφασιστική αρμοδιότητα προώθησης της διαδικασίας στον δικαστικό επιμελητή, ώστε να δικαιολογείται η ηλεκτρονική δημοσίευση με δική του επιμέλεια, αλλά κυρίαρχο ρόλο έχει ο συμβολαιογράφος, οπότε αυτός επιμελείται για την ως άνω ανάρτηση. Αν και πρόκειται για ενέργεια στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ, σε αντίθεση με τις προηγούμενες περιπτώσεις δεν χρησιμοποιείται ο όρος δημοσίευση αλλά ανάρτηση (άρθρο 973 παρ.1γ ΚΠολΔ: … μεριμνά, ώστε να αναρτηθεί η δήλωση…), ο οποίος όμως στις άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιείται για την ανάρτηση της αναγγελίας στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. Αυτή η διαφοροποίηση μάλλον είναι ακούσια και δεν έχει νομική συνέπεια.

γ. Κατά ρητή παραπομπή του νόμου και δη του άρθρου 995 παρ.5 ΚΠολΔ αυτή η δημοσίευση-ανάρτηση επιβάλλεται και στον πλειστηριασμό ακινήτων.

δ. Αν και δεν το ορίζει ο νόμος, πρέπει ο υπάλληλος του πλειστηριασμού να προβαίνει στην αναγγελία του νέου πλειστηριασμού στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. λόγω της ταυτότητας του σκοπού της διαδικασίας. Στην αντίθετη περίπτωση θα ματαιωνόταν ο σκοπός της αναγγελίας. Η προθεσμία της ανάρτησης αυτής θα είναι και πάλι δεκαήμερη (βλ. ανωτέρω στοιχείο 2δ) με αφετηρία την επομένη της ηλεκτρονικής δημοσίευσης-ανάρτησης της γνωστοποίησης της δήλωσης συνέχισης του πλειστηριασμού.

ε. Το περιεχόμενο της αναρτώμενης γνωστοποίησης της δήλωσης συνέχισης του πλειστηριασμού είναι νομικά αρρύθμιστο. Από τον νόμο (άρθρο 973 παρ.1γ ΚΠολΔ) προκύπτει ευθέως ότι στην αναρτώμενη γνωστοποίηση πρέπει να περιέχεται η δήλωση του αρχικού ή άλλου επισπεύδοντος για συνέχιση του πλειστηριασμού και η ημερομηνία του νέου πλειστηριασμού. Η διορθωτική ερμηνεία της διάταξης επιβάλλει να αναρτάται και η ώρα διεξαγωγής του. Ως δήλωση εννοείται προφανώς η διατύπωση της βούλησης να συνεχισθεί ο αρχικά ορισθείς πλην όμως ματαιωθείς πλειστηριασμός, το ειδικότερο περιεχόμενο και η ημερομηνία της δήλωσης αυτής και η ημερομηνία του ματαιωθέντος πλειστηριασμού. Επιπλέον, ερμηνευτικά, στο περιεχόμενο της αναρτώμενης γνωστοποίησης περιλαμβάνεται η ταυτότητα και οι αριθμοί φορολογικού μητρώου του δηλούντος τη συνέχιση του πλειστηριασμού και του καθ’ ου η εκτέλεση, το ονοματεπώνυμο και η διεύθυνση του υπαλλήλου του πλειστηριασμού, το χρηματικό ποσόν, για την είσπραξη του οποίου επισπεύδεται ο πλειστηριασμός (εάν βεβαίως η δήλωση κατατίθεται από άλλον δανειστή και όχι από τον αρχικό επισπεύδοντα) και η παραπομπή στον κωδικό της αρχικής δημοσίευσης του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης. Στην αναρτώμενη γνωστοποίηση της δήλωσης συνέχισης του πλειστηριασμού δεν είναι απαραίτητο να περιέχονται τα στοιχεία επιβολής της αναγκαστικής κατάσχεσης και ιδίως η περιγραφή του κατασχεθέντος, διότι η δήλωση συνέχισης του πλειστηριασμού δεν έχει θέση κατασχετήριας έκθεσης, η δε πληροφόρηση των υποψήφιων πλειοδοτών επιτυγχάνεται επαρκώς με την παραπομπή στο ήδη ηλεκτρονικά δημοσιευθέν απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης[19].

στ. Αμφότερες οι αναρτήσεις, δηλαδή τόσο στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ όσο και στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ. είναι πράξεις εκτέλεσης και ως τέτοιες δεν επιτρέπεται να γίνονται εντός του μηνός Αυγούστου, τα Σάββατα, τις Κυριακές και τις αργίες. Αυτό ισχύει ανεξαρτήτως του άρθρου, στο οποίο ορίζεται η διενέργεια αυτών των δημοσιεύσεων-αναρτήσεων (965 παρ.5, 966, 995 παρ.2, 995 παρ.4 ΚΠολΔ).

ζ. Η παράλειψη των ανωτέρω διατυπώσεων, δηλαδή τόσο της δημοσίευσης της γνωστοποίησης της δήλωσης συνέχισης του πλειστηριασμού στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ όσο και της σχετικής ανάρτησης στο ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ., όπως επίσης και κάθε ελάττωμα σχετικό με αυτές (εκπρόθεσμη τήρηση των διατυπώσεων, ελλιπές ή εσφαλμένο περιεχόμενο των αναρτήσεων), μπορεί να προσβληθεί με ανακοπή, η οποία ασκείται εντός προθεσμίας τριάντα ημερών από την ημέρα της κατ’ άρθρο 973 παρ.1 ΚΠολΔ ανάρτησης της γνωστοποίησης της δήλωσης συνέχισης του πλειστηριασμού στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του e-ΕΦΚΑ (άρθρο 973 παρ.6 ΚΠολΔ). Αυτή η προθεσμία ισχύει για όλες τις περιπτώσεις συνέχισης του πλειστηριασμού, που ορίζονται στις πέντε πρώτες παραγράφους αυτού του άρθρου. Επειδή για την παραβίαση αυτών των διατυπώσεων ούτε ο νόμος απειλεί ρητά με ακυρότητα ούτε υπάρχει ισοδύναμη διατύπωση, τόσο η παράλειψή τους όσο και η πλημμελής συμμόρφωση με αυτές (εκπρόθεσμη ανάρτηση ή με ελλιπές περιεχόμενο) άγει σε ακυρότητα με την επίκληση και απόδειξη βλάβης, η οποία όμως ειδικά επί παραλείψεως των διατυπώσεων ή επί ουσιωδών ελλείψεων του περιεχομένου της γνωστοποίησης, π.χ. της ημερομηνίας και ώρας διεξαγωγής του νέου πλειστηριασμού, είναι μάλλον αυταπόδεικτη[20].

10. Επίλογος.

Ο νομοθέτης εισήγαγε τις δημοσιεύσεις-αναρτήσεις στις προαναφερόμενες ιστοσελίδες του διαδικτύου ως διατυπώσεις της αναγκαστικής εκτέλεσης με σκοπό την εξασφάλιση της ευρύτερης δυνατής δημοσιότητας, η οποία με τη σειρά της διασφαλίζει τη διαφάνεια της διαδικασίας και επιπλέον μπορεί να οδηγήσει στην επίτευξη μεγαλύτερου πλειστηριασμάτος. Παρά ταύτα, είναι εμφανές ότι η εισαγωγή αυτών των διατυπώσεων της ηλεκτρονικής δημοσιότητας είναι νομοτεχνικά ατελής, αφού δεν διακρίνεται από συστηματική ενότητα. Επιπλέον, τις περισσότερες φορές οι κυρώσεις που επισύρει η παραβίασή των διατυπώσεων της ηλεκτρονικής δημοσιότητας δεν ανταποκρίνονται στη σπουδαιότητά της, δηλαδή δεν υπηρετούν αποτελεσματικά τον σκοπό της. Αυτό μπορεί, κατ’ αρχάς, να πηγάζει από τη βούληση του νομοθέτη με απώτερο σκοπό την εξισορρόπηση των συγκρουόμενων συμφερόντων. Επίσης, μπορεί να οφείλεται σε κάποιο βαθμό στον ίδιο τον χαρακτήρα των νομοθετικών τροποποιήσεων του ΚΠολΔ, οι οποίες είναι αλλεπάλληλες και, ορώμενες εκ των υστέρων, σε μεγάλο βαθμό ημιτελείς. Έτσι, η παραβίαση των διατυπώσεων αυτών συνήθως επιφέρει ακυρότητα μόνο με την επίκληση και απόδειξη βλάβης του ανακόπτοντος. Η διαπίστωση αυτή σε συνδυασμό με το ότι κάποιες από τις ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις/αναρτήσεις δεν ορίζονται ρητά στον νόμο αλλά προκύπτουν ερμηνευτικά, οδηγεί στην εκτίμηση ότι η μη πιστή συμμόρφωση του επισπεύδοντος με τις διατυπώσεις της ηλεκτρονικής δημοσιότητας στην αναγκαστική εκτέλεση κατά κανόνα δεν επιδρά ουσιωδώς στην πορεία της εκτελεστικής διαδικασίας.

[1] Η πρόσβαση σε αυτή την ιστοσελίδα και η χρήση της ρυθμίζονται με το π.δ. 67/2015.

[2] ΜΠρΠατρ 132/2019 ΤΝΠ Νόμος.

[3] Π. Γέσιου-Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτελέσεως, Ειδικό Μέρος, τ.ΙΙα, εκδ.2017, σελ.486.

[4] Βλ. σχετ. ΟλΑΠ 3/2007, ΑΠ 1112/2020, ΑΠ 281/2012 ΤΝΠ Νόμος. Πρόκειται για προγενέστερη νομολογία σε σχέση με τη θέσπιση της ηλεκτρονικής δημοσιότητας αλλά διατηρεί την ερμηνευτική αξία της.

[5] ΑΠ 686/2018, ΑΠ 1293/2010, ΑΠ 658/2007 ΤΝΠ Νόμος.

[6] Π. Γέσιου-Φαλτσή, ο.π., σελ.487, ΜΕφΠειρ 334/2019 ΤΝΠ Νόμος.

[7] Ε. Κιουπτσίδου-Στρατουδάκη σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ΕρμΚΠολΔ, εκδ.2021, άρθρο 959, αρ.5.

[8] Π.Ρεντούλης σε Ι.Τέντε, Αναγκαστική Εκτέλεση, 2^η έκδοση, σελ.333.

[9] Ε. Κιουπτσίδου-Στρατουδάκη, ο.π., άρθρο 995, αρ.9.

[10] Για την εξέλιξη του σχετικού προβληματισμού βλ. Π.Ρεντούλη, ο.π., σελ.334 επ. και Ε. Κιουπτσίδου-Στρατουδάκη, ο.π., άρθρο 955, αρ.10.

[11] Ε. Κιουπτσίδου-Στρατουδάκη, ο.π., άρθρο 962.

[12] Για τη διαδικασία της ανάρτησης αυτής της απόφασης, η οποία όμως δεν ενδιαφέρει την παρούσα καταγραφή, εκδόθηκε το π.δ. 95/2016.

[13] ΜΠρΚορινθ 300/2019, ΜΠρΗλ 23/2019 ΤΝΠ Νόμος.

[14] Ε. Κιουπτσίδου-Στρατουδάκη, ο.π., άρθρο 954, αρ.10.

[15] Ο.π., άρθρο 954, αρ.10 και Π. Γέσιου Φαλτσή, ο.π., σελ.243.

[16] Ε. Κιουπτσίδου-Στρατουδάκη, ο.π., άρθρο 954, αρ.10.

[17] Π.Ρεντούλης, ο.π., σελ. 358.

[18] Ε. Κιουπτσίδου-Στρατουδάκη, ο.π., άρθρο 965, αρ.24.

[19] Ο.π., άρθρο 973, αρ.5, όπου και περαιτέρω παραπομπές.

[20] Ο.π., άρθρο 973, αρ.5.

Η κατάσχεση στην ποινική προδικασία, νέες ρυθμίσεις στον ΚΠΔ και η εφαρμογή τους σήμερα

Επιμέλεια: Λάμπρος Σ.Τσόγκας

Αντεισαγγελέας Εφετών Λάρισας

Η κατάσχεση αποτελεί δικονομική ενέργεια, που σχετίζεται με την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας κατά τη συλλογή των αποδείξεων στην ποινική δίκη. Έτσι ως τέτοια ενέργεια εντάσσεται στο πλέγμα εκείνων των δικονομικών ενεργειών, που πρέπει να λάβουν χώρα κατά το άρθρο 251 ΚΠΔ. Το εν λόγω άρθρο έχει ως εξής:

Άρθρο 251 – Καθήκοντα εκείνου που ενεργεί την ανάκριση –

Αρχή της αναλογικότητας.

1. Ο ανακριτής και οι ανακριτικοί υπάλληλοι, στους οποίους έχουν ανατεθεί ανακριτικές πράξεις κατά το άρθρο 249 παρ. 2, οφείλουν χωρίς χρονοτριβή να συγκεντρώνουν πληροφορίες για το έγκλημα και τους υπαιτίους του, να εξετάζουν μάρτυρες και κατηγορουμένους, να μεταβαίνουν επί τόπου για ενέργεια αυτοψίας, αφού πάρουν μαζί τους, αν υπάρχει ανάγκη, ιατροδικαστές ή άλλους πραγματογνώμονες, να διεξάγουν έρευνες, να καταλαμβάνουν πειστήρια και γενικά να ενεργούν οτιδήποτε είναι αναγκαίο για τη συλλογή και τη διατήρηση των αποδείξεων, καθώς και για την εξασφάλιση των ιχνών του εγκλήματος.

2. Κατά τη διενέργεια κάθε ανακριτικής πράξης ο ανακριτής και ο ανακριτικός υπάλληλος οφείλουν να τηρούν την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 Συντάγματος).

Τα σημεία, που πρέπει να αναλυθούν, είναι τα εξής:

1ον. Δεν νοείται κατάσχεση πράγματος ακόμη και αν τούτο συνδέεται με την αξιόποινη πράξη, αν παραβιάζεται η αρχή της αναλογικότητας (π.χ. ο εξαρτημένος αναζητά ως χώρο κατοχής και χρήσης ναρκωτικών ουσιών ένα όχημα για να εξασφαλίσει την ημερήσια δόση του. Το όχημα δεν μπορεί να κατασχεθεί λόγω της δυσαναλογίας μεταξύ της αξίας του θιγόμενου αγαθού, που αυτό αντανακλά και της σχέσης του με την ερευνώμενη πράξη). Η στάθμιση λοιπόν της αξίας του προσβληθέντος εννόμου αγαθού κατά την κατάσχεση του πράγματος με την συμβολή, που το πράγμα έχει στην απαξία της πράξης, καθορίζει την ανάγκη τυχόν κατάσχεσής του.

2ον. Η κατάσχεση πράγματος αποτελεί δικονομική ενέργεια, που αποσκοπεί στη συλλογή αποδείξεων για την ταυτότητα του δράστη, για την ανακάλυψη και την εξιχνίαση του εγκλήματος.

3ον. Αφού η κατάσχεση αποσκοπεί στη συλλογή αποδείξεων για την ταυτότητα του δράστη και την τέλεση του εγκλήματος, τούτο σχετίζεται και με τις προϋποθέσεις της άρσης της κατάσχεσης. Ειδικότερα κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 268§3 ΚΠΔ η άρση της μπορεί να διαταχθεί όταν πια δεν πιθανολογείται κίνδυνος να προκληθούν δυσχέρειες από αυτή στην εξακρίβωση της αλήθειας. Μάλιστα σύμφωνα με την προαναφερθείσα διάταξη δεν μπορεί να γίνει λόγος περί ευχέρειας του αρμοδίου δικαιοδοτικού οργάνου να κρίνει απορριπτέα την αίτηση άρσης της κατάσχεσης με το σκεπτικό ότι το κατασχεθέν πράγμα είναι δημευτέο κατά τα διαλαμβανόμενα στον Ποινικό Κώδικα. Ακόμη αυτή η προσέγγιση αφορά και το ζήτημα της αλλαγής φύλακα των πραγμάτων, που τελούν υπό κατάσχεση. Με βάση την ανωτέρω νομοθετική πρόβλεψη δεν μπορεί πια να υποστηριχθεί η θέση ότι το Δικαστικό Συμβούλιο, ο Ανακριτής ή ο Εισαγγελέας αποφαίνονται παρεμπιπτόντως για την τύχη των κατασχεθέντων πραγμάτων μόνο όταν αυτά σχετίζονται με την ανακάλυψη της αλήθειας και όχι όταν αποτελούν αντικείμενα, που υπόκεινται σε δήμευση, γιατί έτσι υποκαθίσταται η κρίση του Δικαστηρίου. Τούτο συμβαίνει λόγω της αναπληρωματικής δήμευσης, που έχει εισαχθεί στο ποινικό δίκαιο. Ειδικότερα κατά την §3 του άρθρου 68 ΠΚ αντικείμενα ή περιουσιακά στοιχεία, που είναι προϊόντα κακουργήματος ή πλημμελήματος, το οποίο πηγάζει από δόλο, καθώς και το τίμημά τους, και όσα αποκτήθηκαν με αυτά αμέσως ή εμμέσως, επίσης και αντικείμενα ή περιουσιακά στοιχεία, που χρησίμευσαν ή προορίζονταν για την εκτέλεση τέτοιας πράξης, μπορούν να δημευθούν αν αυτά ανήκουν στον αυτουργό ή σε κάποιον από τους συμμετόχους. Αν τα παραπάνω αντικείμενα ή περιουσιακά στοιχεία έχουν αναμειχθεί με περιουσία, που αποκτήθηκε από νόμιμες πηγές, η σχετική περιουσία υπόκειται σε δήμευση μέχρι την καθορισμένη αξία των αναμειχθέντων αντικειμένων. Περαιτέρω κατά την παράγραφο 3 του εν λόγω άρθρου αν το πράγματα αντικείμενα ή τα περιουσιακά στοιχεία της παραγράφου 1 δεν υπάρχουν πλέον ή δεν έχουν βρεθεί, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει δήμευση (αναπληρωματική δήμευση) σε ίσης, κατά το χρόνο έκδοσης της καταδικαστικής απόφασης, αξίας περιουσιακά στοιχεία του δράστη.

4ον. Γίνεται αντιληπτό από τους κανόνες της λογικής και τα διδάγματα της κοινής πείρας ότι στην περίπτωση που το κατασχεθέν πράγμα είναι το μέσο τέλεσης του εγκλήματος και μάλιστα το μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο, που ταυτοποιεί τον κατηγορούμενο με το έγκλημα ή φανερώνει συγκεκριμένη ιδιότητά του στην τέλεση του εγκλήματος (που μόνο αν την είχε μπορεί να θεωρηθεί φυσικό υποκείμενο τέλεσής της), τότε η διατήρησή του στο δικονομικό καθεστώς της κατάσχεσης αποτελεί αναγκαιότητα για την εξακρίβωση της αλήθειας. Διαφορετικά δεν θα είναι δυνατό να γίνει η επαλήθευση της σχέσης του δράστη με την ερευνώμενη πράξη στον τόπο και χρόνο, που αυτή του αποδίδεται, δίχως το Δικαστήριο να έχει στη διαθεσή του το βασικό αποδεικτικό στοιχείο, που είναι το μέσο τέλεσής της. Τούτο μάλιστα καθίσταται ακόμη σαφέστερο στην περίπτωση που ο κατηγορούμενος αρνείται την πράξη ή όταν υπάρχουν συμμέτοχοι, που δεν έχουν ταυτοποιηθεί. Επομένως με βάση τα προαναφερθέντα αν ο δράστης ομολογεί την πράξη και δεν υπάρχουν συμμέτοχοι, που την αρνούνται ή είναι άγνωστοι και έτσι το κατασχεθέν πράγμα  δεν σχετίζεται με την ταυτοποίηση του δράστη, όπως επίσης όταν δεν  υπάρχουν αποδεικτικά κενά στη δικογραφία, έτσι  που η απόδειξη της τέλεσης της πράξης να μπορεί να επιτευχθεί από τη διατήρηση του κατασχεθέντος πράγματος στην εξουσία της πολιτείας, τούτο δεν μπορεί να τελεί  πια υπό κατάσχεση.

5ον. Ειδικά ως προς το ζήτημα της αλλαγής φύλακα των πραγμάτων, που έχουν κατασχεθεί, σημειώνεται ότι το πρόσωπο του νέου φύλακα, που τελικά να αναλάβει τη φύλαξη των πραγμάτων σε αντικατάσταση του αρχικά ορισθέντος, πρέπει να συγκεντρώνει χαρακτηριστικά φερεγγυότητας για τη φύλαξή τους και την παράδοσή τους στις δικαστικές αρχές μόλις τούτο ζητηθεί. Κατά συνέπεια δεν νοείται χρήση του πράγματος, παρά μόνο αξιόπιστη φύλαξή του, ενώ προς τούτο μπορεί να ζητηθεί η καταβολή εγγύησης.

6ον. Επειδή κατά το άρθρο 586 εδ.θ’ ΚΠΔ ορίζεται ότι από την έναρξη ισχύος του Κώδικα καταργείται κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη, που αναφέρεται σε θέματα, που αυτός ρυθμίζει, προκύπτει ότι όπου σε άλλο νόμο (π.χ. άρθρο 177 Ε.Τ.Κ) προβλέπεται η υποχρεωτική φύλαξη των πραγμάτων από κρατικές υπηρεσίες χωρίς να υφίσταται δικονομικά η  δυνατότητα ιδιώτης να ζητήσει την αλλαγή του φύλακα των κατασχεθέντων πραγμάτων, τούτο πια δεν ισχύει. Έτσι εφασμοστέες είναι αποκλειστικά οι διατάξεις των άρθρων 268, 269 ΚΠΔ.

7ον. Για τα πράγματα, τα οποία υπόκεινται σε φθορά ή η κατοχή τους απαγορεύεται, ή προκαλούν κίνδυνο στη δημόσια υγεία είναι υποχρεωτική η πώληση ή καταστροφή τους κατά τα διαλαμβανόμενα στο άρθρο 269§2 ΚΠΔ.

8ον. Κατάσχεση νοείται κατά την §1 άρθρου 266 ΚΠΔ και μετά την κύρια ανάκριση διαρκούσης της δίκης με απόφαση του Δικαστηρίου. Στην περίπτωση αυτή η σχετική διάταξη της απόφασης του Δικαστηρίου εκτελείται με παραγγελία του Εισαγγελέα του Δικαστηρίου, που έλαβε τη σχετική απόφαση μέσω των προανακριτικών οργάνων. Προς τούτο είναι αναγκαίο να διευκρινίζεται από το Δικαστήριο ποιοι είναι οι προανακριτικοί υπάλληλοι, που εντέλλονται για την κατάσχεση. Ακόμη κατά  την §2 του ανωτέρω άρθρου νοείται κατάσχεση πράγματος και μετά την έκδοση αμετάκλητης (καταδικαστικής) απόφασης ακόμη και αν εκτίθηκε η ποινή ή επήλθε η απόσβεσή της. Αρμόδιο όργανο για να λάβει τη σχετική απόφαση είναι ο Εισαγγελέας του Δικαστηρίου (Πλημμελειοδικείου ή Εφετείου) της αμετάκλητης απόφασης, ενώ την τελική απόφαση για την τύχη των κατασχεθέντων θα λάβει το Δικαστήριο της αμετάκλητης απόφασης, στο οποίο θα εισαχθεί το ζήτημα αυτό. Στην περίπτωση αυτή γίνεται αντιληπτό ότι ο Εισαγγελέας θα αποφασίσει για την κατάσχεση πράγματος και το σχετικό ζήτημα, που θα κριθεί τελικά από το Δικαστήριο, εφόσον το πράγμα είναι δημευτέο κατά τα οριζόμενα στα άρθρα 68, 76 ΠΚ. Ακόμη άλλη περίπτωση που μετά από αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση μπορεί να δικαιολογήσει την κατάσχεση πράγματος, είναι, όταν τούτο θεωρείται αναγκαίο για την επανάληψη της διαδικασίας.

9ον. Εκτός από την κατάσχεση πραγμάτων νοείται πια κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 265 ΚΠΔ και κατάσχεση ψηφιακών δεδομένων, αρκεί τούτα να είναι αποθηκευμένα σε υπολογιστή ή σε απομακρυσμένο μέσο αποθήκευσης. Η υλοποίηση της εν λόγω κατάσχεσης περιγράφεται στην §2 του εν λόγω άρθρου, κατά την οποία η κατάσχεση πραγματοποιείται αποκλειστικά με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού, που επιτρέπει σε εκείνον, που τη διεξάγει: α) Την αφαίρεση και την κατάσχεση του υλικού φορέα των υπό στοιχείων α-γ της §1, στο οποίο βρίσκονται αποθηκευμένα τα δεδομένα και/ή β) την αντιγραφή και την αφαίρεση των αποθηκευμένων ψηφιακών δεδομένων των υπό στοιχείων α-γ της §1 σε μέσο αποθήκευσης δεδομένων και γ) την αναπαραγωγή και την επαλήθευση της αυθεντικότητας και της ακεραιότητας των κατασχεθέντων δεδομένων. Ωστόσο τα ψηφιακά δεδομένα, που είναι αποθηκευμένα και προσβάσιμα μέσω συστήματος και υπηρεσιών νεφοϋπολογιστικής (cloudservices), δεν θεωρούνται αποθηκευμένα σε απομακρυσμένο σύστημα υπολογιστή ή σε απομακρυσμένο μέσο αποθήκευσης δεδομένων υπολογιστή. Για την έρευνα των αποθηκευμένων αρχείων σε σύστημα νεφοϋπολογιστικής θα πρέπει να έχει τηρηθεί η διαδικασία της προηγούμενης δικαστικής άρσης απορρήτου κατά τις διατάξεις του Ν. 2225/1994. Αφού κατασχεθούν τα ψηφιακά δεδομένα, ακολουθεί η διερεύνησή τους. Έτσι εφόσον δεν είναι τεχνικά δυνατή από την διενεργήσασα την κατάσχεση αστυνομική αρχή η διαπίστωση της αυθεντικότητας και ακεραιότητας των δεδομένων και προφανώς η ανάλυσή τους, τούτο μπορεί να γίνει από τις εξειδικευμένες υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ. Έτσι ακολουθεί το πόρισμα των αστυνομικών αρχών για τις διαπιστώσεις κατά την εξέταση των ψηφιακών δεδομένων. Είναι όμως αναγκαίο να ακολουθούνται οι αναγνωρισμένοι κανόνες της ψηφιακής εγκληματολογίας, ώστε η ανάλυση των ψηφιακών δεδομένων να είναι ακριβής γιατί έτσι θα είναι αξιόπιστες και οι αποδείξεις σε βάρος του κατηγορουμένου. Για την ακρίβεια των αποδείξεων, τη δυνατότητα αμφισβήτησής τους από τον κατηγορούμενο, την ανάγκη υποστήριξής τους από επιπλέον αποδείξεις όταν οι καθοριστικής αξίας αποδείξεις δεν είναι ισχυρές σχετικές είναι οι αποφάσεις του ΕΔΔΑ στις υποθέσεις Bykov κατά Ρωσίας, Jalloh κατά Γερμανίας και Gäfgen κατά Γερμανίας, ενώ για την κατάσχεση ψηφιακών δεδομένων σχετική είναι η  απόφαση του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Kırdök κ.α. κατά Τουρκίας.

10ον. Η διάταξη του άρθρου 248 παρ. 2 ΚΠΔ  είναι εφαρμοστέα σε περίπτωση, που κατά την κύρια ανάκριση διαπιστωθεί η ανάγκη επανάληψης της κατάσχεσης με σύνταξη νέας έκθεσης προς τούτο. Η εν λόγω διάταξη έχει ως εξής:

Ο ανακριτής δικαιούται να επαναλάβει τις ανακριτικές πράξεις του εισαγγελέα ή των υπ’ αυτόν ανακριτικών υπαλλήλων μόνο αν θεωρεί ότι αυτό είναι αναγκαίο για τη νομιμότητά τους ή την πληρέστερη διερεύνηση της υπόθεσης. Επίσης προς τον σκοπό αυτό δικαιούται να διενεργήσει νέες ανακριτικές πράξεις εξ ιδίας πρωτοβουλίας ή κατόπιν αιτήσεως του κατηγορουμένου κατά το άρθρο 274.

11ον. Είναι πια αναγκαίο να υπάρχουν στα κτίρια των Δικαστηρίων ειδικοί χώροι τοποθέτησης των αντιγράφων των μέσων με τα ψηφιακά δεδομένα, που κατάσχονται. Προφανώς τούτη η ανάγκη συνοδεύεται και με τη δημιουργία αρχείου καταχώρησης των εν λόγω αντιγράφων. Η σχετική ανάγκη πηγάζει από την §4 του άρθρου 265 ΚΠΔ, σύμφωνα με την οποία τα ψηφιακά δεδομένα, που κατάσχονται, διατηρούνται αποθηκευμένα καθ’ όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας σε ένα και μόνο υλικό μέσο αποθήκευσης, που περιέχεται στη δικογραφία. Ασφαλές αντίγραφο αυτού ώστε να διασφαλίζεται η δυνατότητα ανάκτησης των δεδομένων, που έχουν κατασχεθεί, σε περίπτωση απώλειας ή καταστροφής, σχηματίζεται κατά την κατάσχεσή τους και διατηρείται στο γραφείο πειστηρίων του πρωτοδικείου, στο οποίο υποβάλλεται η δικογραφία και το οποίο παρέχει τις κατάλληλες εγγυήσεις φυσικής ασφάλειας και πρόσβασης σε εκείνους μόνο, που ασκούν καθήκοντα στην υπόθεση. Η παρούσα ισχύει αναλόγως και στα ψηφιακά δεδομένα, που αφορούν στα δεδομένα επικοινωνίας, που περιλαμβάνονται στη δικογραφία. Επομενως κάθε προανακριτική αρχή μετά την κατάσχεση πρέπει να αποστείλει στο κατά τόπον αρμόδιο Πρωτοδικείο (όπως τούτο καθορίζεται από το άρθρο 122 ΚΠΔ) το αντίγραφο υλικού φορέα με τα ψηφιακά δεδομένα, που αφορά η κατάσχεση και ακολούθως τούτο, αφού (προφανώς) καταχωρηθεί στο οικείο αρχείο, να διατηρηθεί στον κατάλληλο χώρο πειστηρίων, που θα έχει προς τούτο διαμορφωθεί.

12ον. Η δημιουργία αντιγράφων από κατασχεθέντα ψηφιακά μέσα, πρέπει να σχετίζεται μόνο με τη δικογραφία, που έχει σχηματιστεί, δηλαδή πρέπει να αφορά τις ερευνώμενες της συγκεκριμένης δικογραφίας πράξεις. Για τη δημιουργία αντιγράφων από τα πιο πάνω ψηφιακά δεδομένα, προκειμένου να αξιοποιηθούν τούτα σε άλλη δικογραφία, απαιτείται (ανάλογα με το δικονομικό στάδιο της υπόθεσης) απόφαση του Εισαγγελέα, του Ανακριτή, του Συμβουλίου ή του Δικαστηρίου, όπου τα ψηφιακά δεδομένου βρίσκονται σε  εκκρεμότητα.

Το ενημερωτικό έντυπο εκούσιας διαμεσολάβησης, ως όρος παραδεκτού της συζήτησης

Γεωργίου Β. Δελή, ΜΔΕ Ειρηνοδίκη Αθηνών,

          Περίληψη: Με το αρ. 3 παρ. 2 εδ. β’ ν. 4640/2019 το παραδεκτό συζήτησης αγωγής σχετίστηκε με την υποχρεωτική, έγγραφη ενημέρωση του εντολέα από τον πληρεξούσιο Δικηγόρο του για τη δυνατότητα εκούσιας διαμεσολάβησης της διαφοράς του, πρό της προσφυγής στην τακτική δικαιοσύνη. Στη παρούσα, γίνεται προσπάθεια να εξεταστούν, ενδεικτικά, οι περιπτώσεις που η προσκόμιση του ενημερωτικού εντύπου στερείται νοήματος και, αντίστοιχα, δεν νοείται κύρωση απαραδέκτου σε περίπτωση ελλείψεώς του, ιδίως, καθόσον αφορά στην εξουσία διάθεσης των μερών, ως προϋπόθεση υπαγωγής της διαφοράς τους στο πεδίο εφαρμογής της εκούσιας διαμεσολάβησης.

          Με το αρ. 3 παρ. 2 ν. 4640/2019[1] εισήχθη ο νεοπαγής θεσμός υποχρεωτικής ενημέρωσης του εντολέα από τον πληρεξουσίου Δικηγόρου του για τη δυνατότητα εκούσιας διαμεσολαβητικής διευθέτησης, μέρους ή εν συνόλω, αστικής ή εμπορικής διαφοράς του, εθνικού ή διασυνοριακού χαρακτήρα, υφιστάμενης ή μέλλουσας, εφόσον, αμφότερα τα μέρη, έχουν εξουσία διάθεσής της, σύμφωνα με τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου[2]. Η ενημέρωση περιβάλλεται νόμιμο, πανηγυρικό τύπο ιδιωτικού εγγράφου[3], το οποίο υποβάλλεται στο δικαστήριο μεταγενέστερης δίκης με το εισαγωγικό δικόγραφο της αγωγής, ή με τις προτάσεις, το αργότερο μέχρι τη συζήτηση, ως ειδικός όρος παραδεκτού της. H κύρωση του απαραδέκτου αφορά σε όσες αγωγές κατατέθηκαν από 30.11.2019 και εντεύθεν[4]. Δεδομένου, όμως, ότι έγκαιρη ενημέρωση δεν συνδέεται με δικονομικές συνέπειες[5], είναι δυνατή μεταγενέστερη διενέργειά της[6], η, δε, προσκόμιση του ενημερωτικού εντύπου στο απώτερο χρονικό διάστημα συζήτησης της διαφοράς, καταλείπει ευχέρεια αναζήτησής του, όπως, έχει επισημανθεί[7] και, νομολογιακά, αποσαφηνιστεί[8]. Αποτελεί, δηλαδή, τυπική παράλειψη[9], η οποία δύναται να συμπληρωθεί καθ’ υπόδειξη του Δικαστηρίου, σύμφωνα με το αρ. 227 ΚΠολΔ.

          Μέσω της καθιέρωσης προδικασίας διαμεσολάβησης επιδιώκεται η εξοικείωση, εν γένει, των πολιτών με τη δυνατότητα εθελούσιας χρήσης του θεσμού εναλλακτικού τρόπου διευθέτησης διαφοράς προ της δικαστικής προσφυγής στην τακτική δικαιοσύνη[10], ενώ, με την υποχρεωτική έγγραφη ενημέρωση του ν. 4640/2019 επιδιώκεται «να άγεται μία διαφορά στην δικαιοσύνη μετά από επίγνωση των μερών ότι αυτή δεν δύναται να επιλυθεί μέσω ενός τρίτου προσώπου, του διαμεσολαβητή, που δεν κρίνει τα μέρη και τη διαφορά, αλλά συμβάλλει στην επικοινωνία των μερών για την εύρεση του κοινού τόπου που θα οδηγήσει στην αποκατάσταση της μεταξύ τους σχέσης»[11], η, δε, νομοθετική πρόβλεψη για απαράδεκτο της επιγενόμενης συζήτησης έχει αποδοκιμαστεί ότι ενέχει υπέρμετρη πρόνοια στην προώθηση της διαμεσολάβησης[12], με το πρόσθετο επιχείρημα ότι η σχετική πλημμέλεια του πληρεξουσίου Δικηγόρου εξαντλεί την ενέργειά της, αποκλειστικά, στην εσωτερική σχέση της αμοιβόμενης εντολής[13]. Ζήτημα, συνεπώς, συνταγματικότητας της διάταξης του αρ. 3 παρ. 2 ν. 4640/2019, εφόσον είναι, εν γένει, δυνατή η καθιέρωση προδικασίας διαμεσολάβησης ως τυπική προϋπόθεση δίκης, μόνο υπό το πρίσμα της αρχής της αναλογικότητας μπορεί να νοηθεί[14].

          Σε κάθε περίπτωση, η υποχρέωση έγγραφης ενημέρωσης για τη δυνατότητα εκούσιας διαμεσολάβησης αφορά και σε υποθέσεις που εκφεύγουν της υποχρεωτικής πρώτης συνεδρίας διαμεσολάβησης, κατά το αρ. 6 ν. 4640/2019. Ως όρος του παραδεκτού συζήτησης, όμως, επιγενόμενης αιτήσεως παροχής έννομης προστασίας, το ενημερωτικό έντυπό της, συνέχεται με δύο, επιπλέον, προϋποθέσεις. Η διαφορά α. να είναι δεκτική διαμεσολάβησης και β. η επιγενόμενη δίκη να αφορά σε ένδικο βοήθημα «αγωγής». Ειδικότερα:

          α. Η πρώτη προϋπόθεση αναφέρεται στο αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής της εκούσιας διαμεσολάβησης, το οποίο καταλαμβάνει αστικής ή εμπορικής φύσης διαφορές[15], που ο φορέας τους απολαύει εξουσία διάθεσής τους, κατά το ουσιαστικό δίκαιο, [16]σε λογική αλληλουχία με τον απαλλοτριωτό χαρακτήρα των ιδιωτικών δικαιωμάτων. Δεκτικές διαθέσεως αξιώσεις υπάγονται στην εκούσια διαμεσολαβήση και, αντίθετα, δε νοείται συμβιβαστική διευθέτηση[17] διαφοράς που δεν υπόκειται στην ιδιωτική αυτονομία και στην ελεύθερη διάθεση των μερών. Στις περιπτώσεις αυτές, η προσκόμιση ενημερωτικού εντύπου για το παραδεκτό συζήτησης συγκεκριμένης επίδικης διαφοράς, στερείται νοήματος και, αντίστοιχα, δεν νοείται κύρωση σε περίπτωση ελλείψεώς του, εφόσον, δεν θα ήταν, ούτως ή άλλως, πρόσφορη[18] η εκούσια διαμεσολάβησή της[19]. Το πότε συμβαίνει αυτό επαφίεται, ηθελημένα, στη διδασκαλία της θεωρίας και στη διαπλαστική ενέργεια της νομολογίας[20]. Κρίνεται, δηλαδή, ad hoc, και, επί τη βάσει συγγενών θεσμών, κυρίως, της διαιτησίας στην οποία η εξουσία διάθεσης αποτελεί κεντρική έννοια και του δικαστικού συμβιβασμού, από τον οποίο μπορούν να αντληθούν ερμηνευτικές λύσεις[21], αφορά υποθέσεις που η εξουσία διάθεσης ελλείπει i. στο αντικείμενο της διαφοράς, ii. στο υποκείμενό της, είτε, συνάγεται iii. από το περιεχόμενο του ουσιαστικού δικαιώματος[22], ενώ, υπάρχουν και περιπτώσεις που επιχειρήματα αντλούνται εκατέρωθεν. Ενδεικτικά:

         i. Έλλειψη εξουσίας διάθεσης στο αντικείμενο της ουσιαστικής έννομης σχέσης, απαντάται, ιδίως, στις περιπτώσεις εκείνες που η απαλλοτρίωση απειλείται με ποινή απόλυτης ακυρότητας, για λόγους δημοσίας τάξης. Πρόκειται, κυρίως, για διαφορές Οικογενειακού Δικαίου[23], χάριν διασφαλίσεως της κοινωνικής ειρήνης, και Εργατικού Δικαίου, για λόγους ελάχιστης προστασίας του φορέα του εργασιακού δικαιώματος[24]. Ειδικά, δε, για τις εργατικές διαφορές γίνεται δεκτό ότι εμπίπτουν, prima facie, στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4640/2019[25]. Τούτο ισχύει, ιδίως, για τις αξιώσεις από την εργασία που διαθέτει ελεύθερα ο μισθωτός και αφορούν στο τμήμα του μισθού του το οποίο είναι ανώτερο του νομίμου[26], στα επιδόματα επίτευξης στόχων (μπόνους)[27], στις αξιώσεις που θεμελιώνονται στον αδικαιολόγητο πλουτισμό[28], στο δικαίωμα προσβολής της καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας ως άκυρης, εφόσον πρόκειται για σχετική, inter partes, ακυρότητα μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου[29] και, μετά την ΠΥΣ 6/28.2.2012[30] και το αρ. 7 υποπ. ΙΑ.11, εδ. 2α του Ν. 4093/2012, στο επίδομα γάμου που θεσπίστηκε με την ΔΑ 10/1976 και καταβάλλεται, ήδη, από ελευθεριότητα του εργοδότη και ουχί από υποχρέωσή του που προκύπτει από κανονιστικό όρο ΕΓΣΣΕ[31]. Αντίθετα, ελλείπει εξουσία διάθεσης σε δικαιώματα που πηγάζουν από διατάξεις αναγκαστικού δικαίου, όπως είναι ο νόμιμος μισθός[32] που ορίζεται σε υποχρεωτικές ΣΣΕ και ΔΑ[33], τα επιδόματα εορτών [34], οι αποδοχές αδείας[35] και το επίδομα αδείας[36], η προσαύξηση 25% λόγω νυκτερινής εργασίας[37], η προσαύξηση 75% λόγω εργασίας την ημέρα υποχρεωτικής εβδομαδιαίας ανάπαυσης, καθώς και τις λοιπές ημέρες υποχρεωτικής αργίας[38], η αποζημίωση αδείας[39], η αποζημίωση λόγω καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας[40] και η προσαύξηση κατ’ εξαίρεση υπερωριακής απασχόλησης του μισθωτού[41]. Οι νόμιμες αυτές αξιώσεις, σύμφωνα με την νομολογία, υπόκεινται σε συμβιβαστική διευθέτηση στο μέτρο που «υπάρχει σοβαρή αβεβαιότητα, είτε σε σχέση με τις νομικές και πραγματικές προϋποθέσεις, είτε ως προς την έννοια των σχετικών δικαιωμάτων[42]», παρόλο που φέρονται να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της εκούσιας διαμεσολάβησης, κατά την συστηματική ερμηνεία της[43]. Σε κάθε περίπτωση, είναι δυνατή η συσταλτική εφαρμογή του αρ. 3 παρ. 2 ν. 4640/2019[44] για τις νόμιμες αξιώσεις του μισθωτού[45], ενώ, κατά κύριο λόγο, το ίδιο πρέπει να γίνει δεκτό για τις συνήθεις, στην πράξη, αγωγές εργαζόμενου που το αντικείμενό τους αποκρυσταλλώνεται, αποκλειστικά, στην παραβιάση συνταγματικών, και υπερνομοθετικής ισχύος, αρχών[46]. Επί αντικειμενικής σώρευσης των ανωτέρω υποθέσεων, κατ΄αρ. 218 ΚΠολΔ, κύρωση του απαραδέκτου λανθάνει μόνο για τα διαμεσολαβήσιμα κεφάλαια της εργατικής αγωγής[47].

          Ο ίδιος, εξάλλου, προβληματισμός ισχύει και για τις περιουσιακές διαφορές από αμοιβές του αρ. 614 παρ. 5 ΚΠολΔ, ιδίως, των νομικών, ελεύθερων επαγγελμάτων του Δικηγόρου, Συμβολαιογράφου και Δικαστικού Επιμελητή, αντίστοιχα, για τους οποίους προβλέπονται νόμιμες αμοιβές, ως ελάχιστη προστασία τους[48]. Οι αμοιβές αυτές, μετά τον ν. 3919/2011[49], λειτουργούν ως μαχητό τεκμήριο[50] στην περίπτωση που δεν υπάρχει έγγραφη συμφωνία για το ύψος τους, το οποίο και καθορίζεται «είτε προς τα κάτω είτε προς τα πάνω», ελεύθερα[51]. Συνεπώς, υπάγονται, καταρχήν, στην εκούσια διαμεσολάβηση, η, δε, εξαίρεσή τους, μόνο στο δημόσιο χαρακτήρα των νομικών λειτουργημάτων θα μπορούσε να υποστηριχθεί[52].

          ii. Η έλλειψη εξουσίας διάθεσης, όμως, μπορεί να αφορά και στο υποκείμενο της επιγενόμενης έννομης σχέσης της Δίκης, απαλλοτριωτού, κατά τα λοιπά, ουσιαστικού δικαιώματος. Κατά κανόνα, στην τήρηση ενημερωτικού εντύπου εκούσιας διαμεσολάβησης υποχρεούται ο φορέας του δικαιώματος, που νομιμοποιείται, ενεργητικά, στην άσκηση αγωγής[53]. Εξ αντιδιαστολής, δεν νοείται προδικασία σε περιπτώσεις εξαιρετικής νομιμοποιήσεως διαδίκου, ο οποίος στερείται της, κατά το ουσιαστικό Δίκαιο, εξουσίας διαθέσεως του κυρίως νομιμοποιούμενου. Τούτο, κατά μία άποψη[54], ισχύει για όλες, ανεξαιρέτως, τις περιπτώσεις «ξενοδικίας»[55], για τις οποίες, ούτως ή άλλως, ο κατ΄ εξαίρεση νομιμοποιούμενος διάδικος στερείται της δυνατότητας σύναψης δικαστικού συμβιβασμού[56], ενώ, κατά άλλη άποψη, το κρίσιμο, εν προκειμένω, δεν έγκειται, αμιγώς, στην νομιμοποίηση του διαδίκου, αλλά, επιπλέον, στη δυνατότητά του να διαχειρίζεται, δικαιοπρακτικά, συγκεκριμένη έννομη σχέση[57].

          Έτσι, στην συντρέχουσα εξαιρετική νομιμοποίηση[58], δεν καταλαμβάνονται από την υποχρέωση τήρησης έγγραφης προδικασίας εκούσιας διαμεσολάβησης λόγω έλλειψης εξουσίας διάθεσης και διαχείρισης στο πρόσωπό τους, ο πλαγιαστικώς ενάγων – δανειστής του οφειλέτη[59], καθώς, και ο εταίρος, ή κάθε τρίτος, στην πλαγιαστική άσκηση εταιρικής αγωγής ΕΠΕ του αρ. 26 ν. 3190/1955[60], το ΤΕΕ για τις αμοιβές των μηχανικών του[61], τα αναγνωρισμένα επαγγελματικά σωματεία εργαζομένων ή εργοδοτών, οι αναγνωρισμένες ενώσεις τους ή επιμελητήρια, για τα δικαιώματα των μελών τους που απορρέουν από συλλογική σύμβαση ή άλλες διατάξεις, που εξομοιώνονται προς διατάξεις συλλογικής συμβάσεως, κατά το αρ. 622 ΚΠολΔ[62] και η ένωση καταναλωτών για την άσκηση των ατομικών αξιώσεων των μελών της κατά προμηθευτών ή παραγωγών, κατά το αρ. 10 παρ. 15 εδ. α’, β’ ν. 2251/1994[63], ενώ, οι φορείς συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων δημιουργών, κατά τα αρ. 49, 55 ν. 2121/1993, ως ισχύει, ανεξαρτήτως του προβληματισμού αν λειτουργούν εξ ιδίου δικαίου ή ως εξαιρετικά νομιμοποιούμενοι διάδικοι για την εύλογη αμοιβή των μελών τους [64], εμπίπτουν, καταρχήν, στην προδικασία, λόγω της, ex legge, διαχειριστικής και προστατευτικής τους εξουσίας στα πνευματικά[65] δικαιώματα[66]. Με βάση τη διαχειριστική εξουσία, επίσης, γίνεται δεκτή ενέργεια του όρου παραδεκτού της συζήτησης[67] στις περιπτώσεις αποκλειστικής εξαιρετικής νομιμοποίησης του αναγκαστικού διαχειριστή[68], του εκτελεστή διαθήκης[69] και του εκκαθαριστή της κληρονομίας[70], ουχί, όμως, και του συνδίκου της πτώχευσης[71].

          Διαφορετικό είναι το ζήτημα των διαφορών από την σχέση της οροφοκτησίας, κατά τον ν. 3741/1929  και αρ. 1001 και 1117 ΑΚ[72], ιδίως, καθόσον αφορά στις ενώσεις συνιδιοκτητών χωρίς νομική προσωπικότητα που δεν έχουν ικανότητα δικαίου, κατά το ουσιαστικό δίκαιο, και δεν είναι αυτοτελείς φορείς δικαιωμάτων και υποχρεώσεων[73]. Έχουν, όμως, ικανότητα δικαστικής παράστασης, ενώ, τις σχετικές αγωγές ασκεί και ο διαχειριστής στο όνομά του[74], ο οποίος νομιμοποιείται ως εκπρόσωπος της συνιδιοκτησίας και ουχί ως εξαιρετικά νομιμοποιούμενος διάδικος[75]. Συνεπώς, και το ενημερωτικό έντυπο τηρείται στο όνομά του, ενώ, και η θέση που είχε εκφραστεί παλιότερα περί εξαιρέσεως των σχετικών διαφορών από το πεδίο εφαρμογής της εκούσιας διαμεσολάβησης με επίκληση της διαιτησίας[76], έχει εγκαταληφθεί[77], ιδίως, αν ληφθεί υπόψη και η υπαγωγή τους στην πρότερη υποχρεωτική διαμεσολάβηση του ν. 4512/2018[78].

          iii. Έλλειψη εξουσίας διάθεσης αντλείται και από το περιεχόμενο του ουσιαστικού δικαιώματος, ιδίως, σε αυστηρά προσωποπαγείς αξιώσεις που συνδέονται με το δίκαιο της προσωπικότητας, όπως, η ηθική βλάβη των αρ. 59, 932 ΑΚ[79] και το ηθικό δικαίωμα του δημιουργού στα πνευματικά του δικαιωμάτα [80]. Με αφορμή την έλλειψη εξουσίας διάθεσης, επιπλέον, ζήτημα τίθεται αν υπάγονται στη διαμεσολάβηση διαπλαστικά δικαιώματα, που η επιδωκόμενη διάπλαση επτυγχάνεται, αποκλειστικά, μέσω της δικαστικής οδού, όπως, λ.χ. κατά την ΑΚ 154 για την ακύρωση δικαιοπραξίας λόγω πλάνης, απάτης, απειλής. Δεδομένου, δε, ότι τα δικαιώματα αυτά δεν εξαιρούνται της ιδιωτικής αυτονομίας γίνεται δεκτή, εν γένει, η δυνατότητα διαμεσολάβησής τους[81], ενώ, επιχείρημα προς αυτή την κατεύθυνση αντλείται και από τη δυνατότητα προβολής των σχετικών δικαιωμάτων κατ΄ένσταση[82].

          β. Τέλος, κατά το αρ. 3 παρ. 2 εδ. β’ ν. 4640/2019, το ενημερωτικό έγγραφο καταλαμβάνει την επιγενόμενη επιθετική, διαδικαστική πράξη της «αγωγής» γνήσιας, αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας[83], καθώς, και ένδικα βοηθήματα που επιτελούν την ιδία λειτουργία, εισάγοντας αυτοτελή και αυθύπαρκτη αξίωση προς διάγνωση. Πρόκειται, ιδίως[84], για την κύρια παρέμβαση[85], την προσεπίκληση δικονομικού εγγυητή[86] και την ανταγωγή[87]. Αντίθετα, αργεί η προσκόμισή του και, συνακόλουθα, κύρωση απαραδέκτου συζήτησης, στα ασφαλιστικά μέτρα[88], στις υποθέσεις γνήσιας εκούσιας δικαιοδοσίας[89], στις δίκες περί την εκτέλεση[90] και στις ανακοπές κατά δικαστικών και εξώδικων πράξεων[91], και, από την αμφισβητούμενη δικαιοδοσία, στις παρεμπίπτουσες αγωγές του αρ. 282 επ. ΚΠολΔ[92] και στις λοιπές προσεπικλήσεις[93], στην απλή πρόσθετη παρέμβαση[94], στην αυτοτελή[95] και στην ανακοίνωση δίκης[96]. Στις υποκειμενικά σύνθετες δίκες, η υποχρέωση προσκόμισης βαρύνει τους επιτιθέμενους ομοδίκους, είτε αυτοί συνδέονται με το δεσμό της απλής είτε της αναγκαίας ενεργητικής ομοδικίας[97], αντίστοιχα. Στην πράξη, βέβαια, είναι δυνατή η υπογραφή κοινού ενημερωτικού εντύπου. Η κύρωση παράλειψής του για έναν εξ αυτών, όμως, διαφέρει. Έτσι, στην περίπτωση απλής ομοδικίας[98], ένεκα της ανεξαρτησίας των σωρευόμενων δικών και της υποκειμενικής ενέργειας των διαδικαστικών πράξεων, το απαράδεκτο της συζήτησης αφορά μόνο στον αδρανήσαντα ομόδικο[99], χωρίς να επηρεάζεται η θέση των λοιπών[100], ενώ, στην αναγκαία ομοδικία, δεδομένου ότι η έγγραφη υποχρέωση ενημέρωσης αφορά στην προδικασία του ένδικου βοηθήματος, κηρύσσεται απαράδεκτη η συζήτηση ως προς όλους τους ομοδίκους και αυτεπαγγέλτως[101].

[1] «Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Περαιτέρω εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2008 και άλλες διατάξεις.» ΦΕΚ Α΄194/4.12.2019.

[2] εγγ. Γιαννόπουλος Π., Διαμεσολάβηση και Πολιτική Δϊκης, Σάκκουλας, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2020.

[3] Γιαννόπουλος Π., ό.π., σ. 208

[4] όπως το δεύτερο εδάφιο της παρ.2 του αρ. 3  αντικαταστάθηκε με το άρθρο 65 Ν.4647/2019 (ΦΕΚ Α` 204/16.12.2019).

[5] παρόλο που αποτελεί γνήσιο, λειτουργικό καθήκον του πληρεξουσίου Δικηγόρου.

[6] Γιαννόπουλος Π., ό.π., σ. 207

[7] Γιαννόπουλος Π., ό.π., σ.208

[8] ΕιρΑθ 8551/2020 αδημ.

[9] εγγ. Μακρίδου σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ΕρμΚΠολΔ Ι, άρθρο 227, σ. 501.

[10] Θεοχάρης Δ., η Διαμεσολάβηση στις αστικές και εμπορικές υποθέσεις, 2015.96 επ., διαθ. εδώ: https://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/43470#page/96/mode/2up, με ημ. Προσβ. 15.10.2020.

[11] αιτιολογική έκθεση ν. 4640/2019, διαθ. εδώ:  https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/2f026f42-950c-4efc-b950-340c4fb76a24/d-diamesolavisi-eis.pdf, με ημ. Προσβ. 22.10.2020.

[12] Γιαννόπουλος Π., ό.π., σ. 209.

[13] ν. 4194/2013 (ΦΕΚ Α΄208/27.9.2013)

[14] Ορφανίδης Γ., Εναλλακτικές μορφές επίλυσης διαφορών – Συμφιλίωση – Διαμεσολάβη, διαθ. εδώ: https://www.diamesolavisi.com/view.asp?ItemID=20180712163957&mcid=3, με ημ. προσβ. 7.10.2020, έτσι και η ΕιρΑθ 1044/2020 ΕφΑΔ 2020.1322 με παρατηρήσεις Λ. Μαστροπέρου, πρ. Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής Διαμεσολάβησης, όμοιες οι ΕιρΑθ 976/2020, 977/2020

[15] για την έννοια των ιδιωτικών διαφορών εγγ. Κουσούλης Σ., Διαιτησία, Σάκκουλας, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2004, σ. 29 επ., μ.π.π., Νίκας σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ΕρμΚΠολΔ Ι, άρθρο 1, αρ. 1.,σ. 3.

[16] η εξουσία διάθεσης ως προϋπόθεση του ενημερωτικού εντύπου εκούσιας διαμεσολάβησης προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση του ν. 4640/2019 που αναφέρεται σε «σχετικό» με τη δυνατότητα διαμεσολάβησης ενημερωτικό έγγραφο, και, ultima ratio, από την όλη οικονομία του ν. 4640/2019, Γιαννόπουλος Π., ό.π., σ. 205

[17] για τη διάκριση συμβιβασμού και διαμεσολάβησης, Γιαννόπουλος, ό.π., σ 150 επ.

[18] Κωνσταντινάκος Ν., Η διαμεσολάβηση αστικών και εμπορικών διαφορών στις έννομες τάξεις των ΗΠΑ, ΕΕ, Ελλάδος, Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας και Γερμανίας, Διδακτορική διατριβή, σ. 188 επ., μ.π.π., διαθ, εδώ: https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2870917/theFile/2871055, με ημ. προσβ.24.10.2020.

[19] κατά τον Γιαννόπουλο το ενημερωτικό έγγραφο διαμεσολάβησης αργεί σε κάθε περίπτωση που η δαιμεσολάβηση δεν θα ήταν «νομικά διαθέσιμη ως επιλογή», ό.π., σ. 205. Έτσι και η Μαστροπέρου Λ. , παρατηρήσεις στην ΕιρΑθ 1044/2020 ό.π..

[20] Kούκιο Γ., ό.π., σ. 20

[21] Κούκιο Γ., ό.π., σ. 18.

[22] Διαμαντόπουλος Γ., Η διαμεσολάβηση ως τρόπος επίλυσης ιδιωτικών διαφορών στο ελληνικό δίκαιο, ΝοΒ 2015.144

[23] οι Οικογενειακές διαφορές εμπίπτουν στην υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης, κατ΄αρ. 6 παρ. 1 περ. α’ ν. 4640/2019, από την οποία εξαιρούνται ex legge  οι περιπτώσεις α΄, β΄ και γ΄ της παραγράφου 1, καθώς και εκείνες της παραγράφου 2 του άρθρου 592 Κ.Πολ.Δ, ακριβώς, λόγω της έλλειψης εξουσίας διάθεσης των διαδίκων, Γιαννόπουλος, ό.π., σ. 160 μ.π.π.. Και για τις υποθέσεις αυτές δεν νοείται εκούσια διαμεσολάβηση και, συνακόλουθα, κατάρτιση και προσκομιδή εημερωτικού για αυτή εντύπου, ως όρο του παραδεκτού συζητήσεως επιγενόμενης αγωγής τους.

[24] αρ. 679 ΑΚ, 8 ν. 2112/1920, 5 α.ν. 539/1945 κ.α.

[25]  Έτσι, Τσέλιος Χ., Εργατικές Διαφορές και Διαμεσολάβηση, ΔΕΝ 2020/843, Κούκιο Γ., ό.π., σ. 21. Μάλιστα, οι εργατικές διαφορές στον προγενέστερο νόμο υπάγονταν στην υποχρεωτική πρώτη συνεδρία διαμεσολάβησης.

[26] ΑΠ 843/2002 ΕλΔικ 2002.1659

[27] ΕιρΑθ 160/2016 αδημ.

[28]ΑΠ 1391/1990 ΔΕΕ 1993.585, Λεβέντης Γ. – Παπαδημητρίου Κ., Ατομικό Εργατικό Δίκαιο, 2011, σ. 543

[29] Μακρίδου Κ., ό.π., σ. 223

[30] ΦΕΚ Α 38/28.2.2012

[31] Λαναράς Κ., Νομοθεσία Εργατική και Ασφαλιστική, Αθήνα – Θεσσαλονίκη 2014, σ. 696

[32]Μακρίδου Κ, Δικονομία Εργατικών Διαφορών, 2009, σ. 222

[33] ΟλΑΠ 25/2004 ΤΝΠ Νόμος

[34] αρ. 1 Ν. 1082/1980, ΥΑ  19040/1981

[35] αρ.2 παρ. 1 α.ν. 539/1945, 13 Ν. 3227/2004

[36] αρ. 3 παρ. 8 α.ν. 539/1945,3 Ν. 4504/1966

[37] ΥΑ 18310/1946

[38] αρ. 1, 3 β.δ.748/1966

[39]ΑΠ 983/2000 ΔΕΝ 2000.1531

[40]αρ. 2 παρ. 1 Ν. 3198/1955

[41] άρθρο 4 παρ. 5 του νόμου 2874/2000 και από το άρθρο 1 παρ. 5 του ν. 3385/2005

[42] ΑΠ 248/2019, 470/2018, 656/2018  Α΄δημ. ΤΝΠ Νόμος, .

[43] νομοθετικές ενδείξεις για την εξαίρεση των νομίμων εργατικών αξιώσεων από τη διαμεσολάβηση αντλεί ο Τσέλιος, ό.π., α. από την σκέψη 10 της οδηγίας 2008/52 «για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις» όπου διαλαμβάνονται τα εξής: «10. Η παρούσα οδηγία θα πρέπει να εφαρμόζεται στις διαδικασίες στις οποίες δύο ή περισσότερα μέρη μιας διασυνοριακής διαφοράς επιχειρούν εκουσίως να καταλήξουν σε φιλική συμφωνία σχετικά με την επίλυση της διαφοράς τους με τη βοήθεια διαμεσολαβητή. Θα πρέπει να εφαρμόζεται στις αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Ωστόσο δεν θα πρέπει να τυγχάνει εφαρμογής όσον αφορά δικαιώματα και υποχρεώσεις ως προς τα οποία τα μέρη δεν έχουν την ελευθερία να αποφασίζουν βάσει του οικείου εφαρμοστέου δικαίου. Τέτοια δικαιώματα και υποχρεώσεις αποτελούν ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο στο οικογενειακό και το εργατικό δίκαιο», β. από το γεγονός ότι η διάταξη του παλιού άρθρου 667 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας με βάση την οποία το Δικαστήριο στις εργατικές διαφορές έπρεπε να προσπαθεί το συμβιβασμό κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο, δεν περιελήφθη στη μεγάλη τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που έγινε με το νόμο 4335/2015, γ. από την παράγραφο 2 του άρθρου 8 του νόμου 2112/1920 «περί υποχρεωτικής καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας ιδιωτικών  υπαλλήλων» που ορίζει τα εξής: «Η αληθής έννοια της προηγουμένης παραγράφου είναι, ότι οιαδήποτε σύμβασις, συναπτομένη προ ή μετά την λύσιν της μισθώσεως εργασίας, είναι αυτοδικαίως άκυρος, πλην αν αύτη περιέχη αναγνώρισιν ή εξόφλησιν ειδικώς των εκ του νόμου τούτου αξιώσεων του υπαλλήλου ή είναι μάλλον ευνοϊκή δια τον υπάλληλον» και δ. από τη διάταξη του άρθρου 679 του Αστικού Κώδικα, κατά την οποία: «Είναι άκυρη η συμφωνία με την οποία περιορίζονται τα δικαιώματα του εργαζομένου από τα άρθρα 656 έως 658, 659 παράγραφο 2 έως 667, 668 εδάφιο 2 [λόγω του ότι το άρθρο 668 του Αστικού Κώδικα έχει καταργηθεί με το άρθρο 25 παράγραφο 2 του νόμου 1733/1983, πρέπει να θεωρηθεί πως η διάταξη παραπέμπει πλέον στην παράγραφο 4 του άρθρου 6 του νόμου 1733/1983], 670, 674, 677 και 678 ή διευρύνεται η ευθύνη του εργαζομένου από το άρθρο 652». Την εξαίρεση των εργατικών διαφορών από τη διαμεσολάβηση υπό προϋποθέσεις φέρεται να προτάσσει και ο Γιαννόπουλος, ό.π., σ. 157, μ.π.π..

[44] ακομά και με βάση την προστατευτική αρχή «εν αμφιβολία υπέρ του εργαζομένου», που διαμορφώνεται στο εργατικό δίκαιο ως ειδικός κανόνας ερμηνείας, όταν μετά την εξάντληση όλων των ειδών και κανόνων ερμηνείας απομένουν αμφιβολίες για το αληθές νόημα του ερμηνευόμενου κανόνα, Κοπαλίδης Σ, Το ζήτημα της ερμηνείας στο Εργατικό Δίκαιο, διαθ. εδώ: https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2751573/theFile/2758810, με ημ. προσβ. 8.10.2020.

[45] Έτσι και ο Κωνσταντινάκος Ν. για την εξαίρεση νομίμων αξιώσεων εργαζόμενου από την εκούσια διαμεσολάβηση, ό.π., σ. 164.

[46] λ.χ παραβίαση της αρχής της ισότητας (ΑΠ 1111/2003 ΕλλΔνη 2005.143, ΑΠ 1186/2001 ΕλΔ 43.750, ΑΠ 1166/1998 ΔΕΝ 54.581, ΑΠ 1745/1998 ΔΕΝ 55.545, ΕφΑθ 1896/2007 ΔΕΕ 2007.989, ΑΠ 243/2008, ‘Α δημ. ΤΝΠ Νόμος ΤΝΠ Νόμος, ΜΠρΑθ 363/2010 Α΄δημ. ΤΝΠ Νόμος), της αρχή της ίσης μεταχείρισης, η οποία απορρέει από το άρθρο 288 ΑΚ, αλλά, ευρίσκει έρεισμα και στα άρθρα 4 παρ. 1 και 2 του Σ και 119 της Συνθήκης της ΕΟΚ, ήδη, αρ. 157 ΣΛΕΕ (ΑΠ 677/2014 Α΄δημ. ΤΝΠ Νόμος ΑΠ 288/2003 ΔΕΕ 2003.1108, ΑΠ 2057/1990 ΔΕΝ 1992.139, Ζερδελής Δ., Εργατικό Δίκαιο, γ’ εκδ., 2015, σ. 210, υποσημ. 167, μ.π.π., κ.ο.κ.

[47] Έτσι και ο Γιαννόπουλος για την περίπτωση αντικειμενικής σώρευσης διαμεσολαβήσιμων και μη αξιώσεων Οικογενειακού ΔΙκαίου, ό.π., σ. 166. Τούτο διότι η έγγραφη ενημέρωση μπορεί και να αφορά σε μέρος της διαφοράς για το οποία τα μέρη έχουν εξουσία διάθεσής της, κατά το ουσιαστικό δίκαιο.

^[48] για τους Δικηγόρους κατά τον ΚΔ (ν. 4194/2013), για τους Συμβολαιογράφους  κατά τον Ν. 2830/2000 και την ΚΥΑ 10062/8.7.2009 (ΦΕΚ Β’ 1487/2009) και για τους Δικαστικούς Επιμελητές κατά τον ν. 2318/1995 και την ΚΥΑ 21798/11.3.2016 (ΦΕΚ Β΄709/11.3.2016), ενώ, ελάχιστες αμοιβές ισχύουν και για μηχανικούς και λοιπά ελεύθερα επαγγέλματα.

[49] «Αρχή της επαγγελματικής ελευθερίας, κατάργηση αδικαιολόγητων περιορισμών στην πρόσβαση και άσκηση επαγγελμάτων» (ΦΕΚ Α΄32/2.3.2011).

[50] Γώγος Κ., Ερμηνεία Κώδικα Δικηγόρων, Νομική Βιβλιοθήκη, 2016.226, Παυλόπουλος Α., Θεμελιώδη ζητήματα δικηγορικών αμοιβών με αφορμή την ΜΕφΑθ 1378/2016, ΣΥΝήΓΟΡΟΣ, 118.28

[51] Αιτιολογίκη έκθεση ν. 3919/2011

[52] Μακρογιάννης Π., Το ακατάσχετο του μερίσματος που δικαιούται ο Δικηγόρος από τον Δικηγορικό Σύλλογό του, διαθ. εδώ΅http://www.kostasbeys.gr/articles.php?s=6&mid=&mnu=&id=17527, με ημ. προσβ. 24.10.2020. κατά τον συγγραφέα η αμοιβή του Δικηγόρου είναι, μεν ιδιωτική, αλλά, στο μέτρο που σχετίζεται με προεισπράξεις και δικαιώματα του Δικηγορικού Συλλόγου, είναι ακατάσχετη.

[53] Γιαννόπουλος Π. Η απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης διαφοράς μέσω διαμεσολάβησης ως όρος παραδεκτού της συζήτησης κατά τον ν. 4512/2018, Σάκκουλας, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2018.114.

[54] Κωνσταντινάκος Ν., ό.π., σ. 188.

[55] Αρβανιτάκης Π., Η επικουρικότητα στην πολιτική δίκη, Σάκκουλας, 1989.132.

[56] Νίκας Ν. Ο Δικαστικός Συμβιβασμός, Σάκκουλας, 1984.43

[57] Κούκιο Γ., ό.π., σ. 24, μ.π.π.. σε Τσικρικά, Θέματα από το δίκαιο της διαιτησίας, Δ. 1989.723 επ.

[58] για τις περιπτώσεις εξαιρετικής νομιμοποίησης, εγγ. Πλέυρη Α., Μη δικαιούχοι και μη υπόχρεοι διάδικοι στην πολιτική δίκη, Διδακτορική διατριβή, διαθ. εδώ:  http://ikee.lib.auth.gr/record/134181?ln=el, με ημ. προσβ. 24.10.2020.

[59] Γιαννόπουλος Π., Διαμεσολάβηση και Πολιτική Δίκη, ό.π., σ. 153, Κωνσταντινάτος Ν., ό.π., σ. 188, μ.π.π.

[60] Πλεύρη Α., ό.π., σ. 151 επ., ΠΠρΡοδ 107/2015 Α΄δημ. ΤΝΠ Νόμος.

[61] Γιαννόπουλος Π., Η απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης διαφοράς μέσω διαμεσολάβησης ως όρος παραδεκτού της συζήτησης κατά τον ν. 4512/2018, ό.π., σ. 46. Την αμοιβή, σύμφωνα με το άρθρο 1 ΠΔ 48/1994, δύναται να αξιώσει είτε το ΤΕΕ, ως υποκαθιστάμενο στα δικαιώματα του μηχανικού κατά τις διατάξεις του β.δ. της 30/31.5.1956 “περί κανονισμού του τρόπου καταβολής της αμοιβής των μηχανικών εν γένει”, που εκδόθηκε κατά νομοθετική εξουσιοδότηση του άρθρου μόνου του 2726/1953, όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 3919/2011 (ΦΕΚ Α 32/2.3.2011) και του άρθρου 2§2 του ΠΔ 242/1984, είτε ο ίδιος ο μελετητής και επιβλέπων μηχανικός (ΑΕΔ 26/1993).

[62] Παπαδημητρίου Κ., Η συλλογική παρέμβαση των εργαζομένων στην επίλυση ατομικών διαφορών εργασίας, 1998, ο ιδίος, Η νομιμοποίηση των επαγγελματικών σωματείων σύμφωνα με τη διάταξη του αρ. 669 παρ. 1 ΚΠολΔ, Δ. 1990.497, Κονδύλης σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ΕρμΚΠολΔ ΙΙ, άρθρο 669, αρ. 2 επ..σ. 1267.

[63] Πλεύρη Α., ό.π., σ. 169 επ.

[64] κατά την Πλέυρη Α., «Ορθό είναι ότι οι βάσει του άρθρου 13§3, εδ. δ΄ του ν. 2121/1993 συμβασιούχοι ή αδειούχοι (απλοί ή αποκλειστικοί) δεν λειτουργούν ως μη δικαιούχοι διάδικοι, διότι επιδιώκουν αναγνωριζόμενο από τον νόμο δικό τους προσωπικό όφελος και έχουν δικαίωμα να ζητήσουν να επιδικασθεί απευθείας στους ίδιους ακόμη και αποζημίωση για τη ζημία που υπέστησαν», ό.π., σ. 194

[65] Πλεύρη Α., ό.π., σ. 195, ΜΠρΠατρ 11/2020 Α΄δημ. ΤΝΠ Νόμος.

[66] το ηθικό δικαίωμα στα πνευματικά δικαιωμάτα, όμως, ως έκφανση της προσωπικότητας του δημιουργού, προσωποπαγή και ανεκχώρητα, δεν κατάλαμβάνονται από την προδικασία εκούσιας διαμεσολάβησης στην περίπτωση ατομικής αγωγής του, Μπέης,  Οι διαφορές απο αδικοπραξία και οι αξιώσεις απο ηθική βλάβη, ως αντικείμενα διαιτησίας, διαθ. εδώ: http://www.kostasbeys.gr/articles.php?s=4&mid=1479&mnu=3&id=24968, με ημ. προσβ 25.10.2020.

[67] Κούκιο Γ., ό.π., σ. 25

[68] Πλέυρη Α., ό.π., σ. 117

[69] Πλεύρη Α., ό.π., σ. 119

[70] Πλεύρη Α, ό.π., σ. 124

[71] Κωνσταντινάκος Ν.,ό.π., σ. 163, σημ. 340,

[72] εγγ. Ερμίδου Α., Ζητήματα από διαφορές οροφοκτησίας, www.ende.gr

[73] Νίκας Ν., ΠολΔ Ι, «ο σκοπός για τον οποίο δεν αναγνωρίστηκε στις ενώσεις αυτές ικανότητα δικαίου από τον νομοθέτη είναι ο έμμεσος εξαναγκασμός τους να εγγράφονται στα σχετικά βιβλία και να τηρούν τις αρχές της δημοσιότητας», ό.π., σ. 294, σημ. 28.,

[74] ΠΠρΠειρ 658/2016 Δ/ΝΗ 2016.578, ΤΝΠ Νόμος.

[75] Πλέυρη Α., ό.π., σ. 76

[76] Ορφανίδης Γ., ό.π.

[77] Παναγόπουλος Κ., Ατελής ικανότητα Δικαίου μορφωμάτων χωρίς νομική προσωπικότητα, Ομιλία στο 11^ο Συνέδριο Ένωσης Αστικολόγων στην Πάτρα την 24.4.2015, Digesta 2015.68 επ.

[78] Γιαννόπουλος Π., Η απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης διαφοράς μέσω διαμεσολάβησης ως όρος παραδεκτού της συζήτησης κατά τον ν. 4512/2018, ό.π., σ. 72

[79] ακόμα και σε συρροή με αδικοπρακτική ευθύνη που υπόκειται στην εκούσια διαμεσολάβηση.

[80] Μπέης, ό.π..

[81]Θεοχάρης Δ., ό.π., σ.141, Κούκιο Γ., ό.π., σ..24.

[82] Ματθίας, Άσκηση του δικαιώματος ακυρώσεως δικαιοπραξίας με ένσταση, Δ9,486 επ. Μπέης, Δ 9,435 επ. (437 επ.). Σταθόπουλος, Διαπλαστική αποφασις και πρόκλησις αυτής δι’ ενστά­σεως, ΝοΒ 26,1 επ., ΑΠ 1447/2010 ΤΝΠ Νόμος.

[83] καταψηφιστική, αναγνωριστική και διαπλαστική, εγγ. Νίκας, ΠολΔ Ι, Σάκκουλας, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2003, σ. 437 επ…

[84] Γιαννόπουλος Π., ό.π., σ. 195 και 207

[85] κατά την κρατούσα γνώμη η κύρια παρέμβαση έχει την μορφή παρεμπίπτουσας αγωγής που διευρύνει τα υποκειμενικά όρια της αρχικής δίκης, Νίκας Ν., ΠολΔ Ι, Σάκκουλας, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2003, σ. 368.

[86] «με την παραδεκτή άσκηση της προσεπικλήσεως δικονομικού εγγυητή, εξελίσσονται παράλληλα δύο έννομες σχέσεις, η μία της εκκρεμούς ήδη κύριας δίκης και η άλλη που ασκείται με την προσεπίκληση», Νίκας Ν., ό.π., σ. 396.

[87] με την ανταγωγή εισάγεται αυτοτελής και αυθύπαρκτη αγωγή, Νίκας Ν., ΠολΔ ΙΙ, Σάκκουλας, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2005, σ. 281

[88] δεδομένου ότι  η ενημέρωση για τη δυνατότητα διαμεσολάβησης θα λάβει χώρα προ συζητήσεως της κύριας αγωγής, Γιαννόπουλος, ό.π., σ. 207, contra Κούκιο Γ., Προβλήματα ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου από το θεσμό της διαμεσολάβησης, Digesta 2019. 29, όχι όμως και όσες διαφορές εκδικάζονται κατά παραπομπή με τη διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων, Διαμαντόπουλος, Η Διαμεσολάβηση ως τρόπος επίλυσης ιδιωτικών διαφορών στο ελληνικό δίκαιο, ΝοΒ 2015.144, σημ. 42 μ.π.π., όπως λχ. κατά το αρ. 988 ΚΠολΔ, ή διαφορές από ασφαλιστική εκκαθάριση κατά το αρ. 239 παρ. 4 ν. 4364/2016 (ΦΕΚ Α’ 13/05-02-2016), που κατήργησε το ν.δ. 400/1970 «Περί Ιδιωτικής Επιχειρήσεως Ασφαλίσεως» και εφαρμόζεται στις υφιστάμενες, ήδη, την 31.12.2015 ασφαλιστικές εκκαθαρίσεις.

[89] εφόσον στην εκούσια δικαιοδοσία δε μπορεί να γίνει λόγος για «διαφορά», Γιαννόπουλος Π., ό.π., Κούκιο Γ., ό.π., σ.15

[90] Θεοχάρης Δ., η Διαμεσολάβηση στις αστικές και εμπορικές υποθέσεις, 2015.142, Κουσούλης Σ., Διαιτησία, Σάκκουλας, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2004, σ. 30, μ.π.π.

[91] εγγ. Μαργαρίτης σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ΕρμΚΠολΔ Ι, άρθρο 583, αρ. 1 επ., σ. 1084

[92] με την παρεμπίπτουσα αγωγή δεν εισάγεται νέο αντικείμενος, αλλά, επιδιώκεται η προσαρμογή του αρχικού σε μεταγενέστερες εξελίξεις, που μπορούν να εμποδίσουν, διακόψουν ή καταργήσουν την πρόοδο της κύριας δίκης, Μακρίδου σε ό.π., άρθρο 282, σ. 571.

[93] με τις παρεμβάσεις του αληθούς κυρίου ή νομέα και του αναγκαίου ομοδίκου δεν ανοίγονται παρεμπίπτουσες δίκες, αλλά, στην ουσία διευρύνει εκ των υστέρων τα υποκειμενικά όρια της, ήδη, ανοιγείσας κύριας δίκης, Καλαβρός, Πολιτική Δικονομία, Γενικό Μέρος 4^η εκδ., σ. 377

[94] με την απλή πρόσθετη παρέμβαση δεν εισάγεται αυτοτελής αξίωση προς διάγνωση, ούτε διευρύνονται τα υποκειμενικά όρια της αρχικής δίκης, ειμή μόνο ο προσθέτως παρεμβαίνων προσέρχεται στη δίκη προς υποστήριξη του υπερ ου, ως βοηθός διάδικός του, Νίκας Ν. Σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ΕρμΚΠολΔ Ι, άρθρο 80, σ. 185.

[95] και στην αυτοτελή πρόσθετη παρέμβαση δεν εισάγεται αυτοτελής αξίωση προς διάγνωση, εφόσον ο αυτοτελώς προσθέτως παρεμβαίνων δε διεξάγει δική του δίκη, Νίκας Ν. σε ό.π., άρθρο 83, σ. 194. Κατά τον Γιαννόπουλο η υποχρέωση έγγραφης ενημέρωσης για τη δυνατότητα διαμεσολάβησης της διαφοράς είναι ισχυρή για το δικαιοδόχο – ειδικό διάδοχο που απολαύει, ήδη, εξουσία διάθεσης και ασκεί αυτοτελή πρόσθετη παρέμβαση υπέρ του δικαιοπαρόχου – κυρίου διαδίκου και, ήδη, απαλλοτριώσαντα, ό.π., σ. 195.

[96] με την ανακοίνωση δεν εισάγεται αίτηση παροχής έννομης προστασίας, Νίκας σε ό.π., άρθρο 91, σ. 207.

[97] Γιαννόπουλος, ό.π., σ. 207.

[98] λ.χ. άσκηση αγωγής καταβολής μισθωμάτων από περισσότερους συνεκμισθωτές,

[99] Νίκας σε ό.π., άρθρο 75, αρ. 2, σ.171.

[100] μπορεί και να υποστηριχθεί ότι για την ενότητα της κρίσεως και κατ΄ανάλογη εφαρμογή του αρ. 75 παρ. 2 εδ. β’ ΚΠολΔ, είναι δυνατή η αναβολή συζητήσεως ως προς όλους τους απλούς ομοδίκους, προκειμένου να ενημερωθεί για τη δυνατότητα διαμεσολάβησης ο αδρανήσας και, εν συνεχεία, να κληθεί στην συζήτηση, ΕφΛαρ 113/2013 ΤΝΠ Νόμος, ΕφΠατ 709/2004 Νόμος, ΜΠρΑθ 658/2010 Α΄δημ. ΤΝΠ Νόμος, Νίκας, Πολιτική Δικανομιία I, 2003, σελ. 350 μ.π.π.. Τούτο συμβαίνει, ιδίως, στις περιπτώσεις που ελλοχεύει ο κίνδυνος η δίκη του αδρανήσαντα να καταστεί άνευ αντικειμένου, αν προχωρήσει η συζήτηση για τους λοιπούς ομοδίκους του.

[101] προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος κατακερματισμού της επιγενόμενης δίκης και να διαφυλαχθεί η ενιαία διεξαγωγή της, Μπέης Κ., ΠολΔ κάτω από το  άρθρ. 76, IV 14, ΑΠ 1372/1993, ΕλλΔνη 1994.1599, ΕφΑθ 1774/70 ΝοΒ 18.1481, ΕφΘεσ 1/71 Αρμ 25.487, ΑΠ 97/1993, ΕΕΝ1994.90, ΑΠ 1030/74 ΝοΒ 23.613, ΕφΘεσ 892/1990, Αρμ. 1991. 573, ΕΕΜΠΔ 1991.634ΕφΠειρ 1154/82 Δ 13.829, Νίκας σε ό,π., αρ. 6, σελ. 177