Γ.Πλαγάκος, συγκριτικός πίνακας νόμων 3156/2003 και 4354/2015 για την εκχώρηση των τραπεζικών απαιτήσεων
Συγκριτικός πίνακας νόμων 3156/2003 και 4354/2015 για την εκχώρηση των τραπεζικών απαιτήσεων
Γεώργιος Πλαγάκος
Πρόεδρος Πρωτοδικών
Στον παρακάτω πίνακα προσπάθησα να συγκεντρώσω και να παρουσιάσω με παραστατικό τρόπο τις κυριότερες ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των δύο νόμων (ν.3156/2003 για την τιτλοποίηση των απαιτήσεων και ν.4354/2015 για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων), οι οποίοι τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται καθημερινά στις σχέσεις των τραπεζών και των εταιριών ειδικού σκοπού με τους οφειλέτες τους. Ασφαλώς δεν πρόκειται για έναν εξαντλητικό κατάλογο, αφού παρόμοιες συγκρίσεις με όσες περιέχονται σε αυτόν, θα μπορούσαν να γίνουν για πολύ περισσότερες διατάξεις των δύο νόμων. Προτιμήθηκαν για παράθεση και σύγκριση οι διατάξεις που απασχολούν τη δικαστηριακή πράξη, όπως αυτή διαμορφώνεται από το περιεχόμενο των δικογράφων των ανακοπών κατά των διαταγών πληρωμής και κατά της αναγκαστικής εκτέλεσης.
Ν. 3156/2003 Ν. 4354/2015
| Α. Ως προς την εκχώρηση (πώληση και μεταβίβαση) των απαιτήσεων. | ||
| 1. | Εκχωρούνται εξυπηρετούμενα και μη δάνεια και πιστώσεις (άρθρο 10 παρ.1α και 6α ν.3156/2003). | Ομοίως (άρθρο 1 παρ.1α ν.4354/2015). |
| 2. | Η σύμβαση εκχώρησης καταρτίζεται εγγράφως, ο δε έγγραφος τύπος είναι συστατικός και όχι αποδεικτικός. Το έγγραφο μπορεί να είναι ιδιωτικό (10 παρ.1 ν.3156/2003). | Ομοίως (άρθρα 1 παρ.1β και 3 παρ.1 ν.4354/2015). |
| 3. | Η σύμβαση εκχώρησης συνάπτεται μόνο λόγω πωλήσεως (άρθρο 10 παρ.1α ν.3156/2003). | Ομοίως (άρθρο 1 παρ.1β ν.4354/2015). |
| 4. | Καταπιστευτική μεταβίβαση των απαιτήσεων δεν επιτρέπεται και οποιοσδήποτε καταπιστευτικός όρος δεν ισχύει (άρθρο 10 παρ.11α ν.3156/2003). | Ομοίως (άρθρο 3 παρ.5α ν.4354/2015). |
| 5. | Η σύμβαση εκχώρησης των απαιτήσεων καταχωρίζεται σε περίληψη που περιέχει τα ουσιώδη στοιχεία της στο δημόσιο βιβλίο του άρθρου 3 ν.2844/2000 (άρθρο 10 παρ.8 ν.3156/2003). | Ομοίως (άρθρο 3 παρ.3α ν.4354/2015).
|
| 6. | Η μορφή και το περιεχόμενο του εντύπου της περίληψης της καταχωριζόμενης σύμβασης πώλησης και μεταβίβασης επιχειρηματικών απαιτήσεων ορίζονται στην υπουργική απόφαση (ΥΑ) 20783/9.11.2020 (ΦΕΚ 4944Β’/9.11.2020). Η προγενέστερη ΥΑ 161338/2003 καταργήθηκε. | Δεν υπάρχει αντίστοιχη ΥΑ για την εκχώρηση απαιτήσεων κατά τις διατάξεις του ν.4354/2015 ούτε ρύθμιση στον ίδιο τον νόμο. |
| 7. | Από την ανωτέρω καταχώριση επέρχεται η μεταβίβαση των απαιτήσεων, εκτός αν άλλως ορίζεται στους όρους της σύμβασης (άρθρο 10 παρ.9 ν.3156/2003). | Ομοίως (άρθρο 3 παρ.4β ν.4354/2015).
|
| 8. | Ως αναγγελία στον οφειλέτη λογίζεται η καταχώριση της σύμβασης στο δημόσιο βιβλίο του άρθρου 3 ν.2844/2000 (άρθρο 10 παρ.10 ν.3156/2003). | Η παραπάνω καταχώριση δεν υποκαθιστά την αναγγελία της εκχώρησης, η οποία πρέπει να είναι πραγματική αλλά άτυπη, δηλαδή με κάθε πρόσφορο μέσο (άρθρο 3 παρ.4α ν.4354/2015). |
| 9. | Πριν από την αναγγελία αυτή (δια της καταχώρισης) δεν αποκτώνται έναντι τρίτων δικαιώματα που απορρέουν από την εκχώρηση (άρθρο 10 παρ.10β ν.3156/2003). | Ομοίως: Πριν από την καταχώριση (που δεν ισχύει ως αναγγελία) δεν αποκτώνται έναντι τρίτων δικαιώματα που απορρέουν από την εκχώρηση (άρθρο 3 παρ.4β ν.4354/2015).
|
| 10. | Δεν υπάρχει τέτοια υποχρέωση. | Προϋπόθεση του κύρους της πώλησης (και της σχετικής εκχώρησης λόγω του αιτιώδους χαρακτήρα της) είναι η προγενέστερη ενημέρωση του δανειολήπτη και του εγγυητή, εφ’ όσον α) το δάνειο είναι μη εξυπηρετούμενο και β) ο δανειολήπτης είναι καταναλωτής (άρθρο 3 παρ.2 ν.4354/2015). Εξαιρέσεις από την υποχρέωση αυτή περιέχονται στο άρθρο 3 παρ.2γ ν.4354/2015. |
| 11. | Η ενδεχόμενη συμφωνία μεταξύ δανειστή-οφειλέτη ότι η απαίτηση θα είναι ανεκχώρητη δεν αντιτάσσεται έναντι του εκδοχέα και δεν εμποδίζει την εκχώρηση (άρθρο 10 παρ.8 ν.3156/2003). | Ομοίως (άρθρο 3 παρ.3β ν. 4354/2015). |
| 12. | Διαπλαστικά ή άλλα δικαιώματα, ακόμη και αν δεν αποτελούν παρεπόμενα δικαιώματα κατά την έννοια του άρθρου 458 ΑΚ, εφ’ όσον συνδέονται με τις μεταβιβαζόμενες απαιτήσεις, μπορούν να μεταβιβάζονται μαζί με αυτές (άρθρο 10 παρ.6β ν.3156/2003). | Ομοίως (άρθρο 3 παρ.1β ν.4354/2015). |
| 13. | Δεν υπάρχει αντίστοιχη διάταξη. | Ο εκχωρητής θεωρείται αντίκλητος του εκδοχέα για οποιαδήποτε κοινοποίηση σχετίζεται με τη μεταβιβασθείσα απαίτηση (άρθρο 3 παρ.3δ ν.4354/2015).
|
| 14. | Η πώληση και η μεταβίβαση απαιτήσεων δεν μεταβάλλει ούτε την ουσιαστική, οικονομική και φορολογική φύση τους ούτε τη φύση των σχετικών δικαιωμάτων, όπως ίσχυαν πριν από τη μεταβίβαση (άρθρο 10 παρ.13 ν.3156/2003). | Ομοίως και ειδικότερα: Η πώληση και μεταβίβαση απαιτήσεων και η ανάθεσης της διαχείρισής τους δεν επιδεινώνει την ουσιαστική και δικονομική θέση του οφειλέτη και του εγγυητή. Περιέχονται επιμέρους ρυθμίσεις για την εφαρμογή του ν.2251/1994 περί προστασίας των καταναλωτών (άρθρα 1 παρ.22, 3 παρ.7 ν.4354/2015).
|
| Β. Ως προς την ανάθεση της διαχείρισης των απαιτήσεων. | ||
| 15. | Η εκδοχέας (ειδική διάδοχος-Ε.Α.Α.Δ.Π.) είτε διατηρεί το δικαίωμα είσπραξης και την εν γένει διαχείριση των απαιτήσεων είτε τα αναθέτει σε πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα ή στην εκχωρήτρια ή σε τρίτο πρόσωπο που ήταν επιφορτισμένο με την διαχείριση και είσπραξη τους πριν από τη μεταβίβασή τους στην Ε.Α.Α.Δ.Π. (άρθρο 10 παρ.14α ν.3156/2003).Εξουσία διαχείρισης: Συντρέχουσα, εκτός αν ορίζεται άλλως στη σύμβαση ανάθεσης της διαχείρισης. | Η εκδοχέας (ειδική διάδοχος-Ε.Α.Α.Δ.Π.) υποχρεούται κατ’ άρθρο 1 παρ.1γ ν.4354/2015 να συνάψει σύμβαση ανάθεσης διαχείρισης των απαιτήσεων με εταιρία διαχείρισης απαιτήσεων του νόμου αυτού (Ε.Δ.Α.Δ.Π.). Εξουσία διαχείρισης: Αποκλειστική υπέρ της Ε.Δ.Α.Δ.Π. χωρίς δικαίωμα να συμφωνηθεί το αντίθετο. |
| 16. | Δεν υπάρχει ανάλογος όρος σύγκρισης, διότι το άρθρο 10 ν.3156/2003 δεν αναφέρεται σε μη εκχωρούμενες απαιτήσεις αλλά μόνο στη μεταβίβαση απαιτήσεων λόγω τιτλοποίησης. | Στις εταιρείες διαχείρισης μπορεί να ανατίθεται η διαχείριση απαιτήσεων από συμβάσεις δανείων-πιστώσεων που δεν εκχωρήθηκαν από τον αρχικό δανειστή (άρθρο 2 παρ.1 ν.4354/2015).
Εξουσία διαχείρισης: συντρέχουσα, εκτός αν ορίζεται άλλως στη σύμβαση ανάθεσης της διαχείρισης. |
| 17. | Αν η εταιρεία ειδικού σκοπού δεν εδρεύει στην Ελλάδα και πρόκειται για οφειλές καταναλωτών, πληρωτέες στην Ελλάδα, η διαχειρίστρια εταιρία πρέπει να έχει εγκατάσταση στην Ελλάδα (άρθρο 10 παρ.14β ν.3156/2003). | Η εκχώρηση των απαιτήσεων είναι ισχυρή μόνο εφόσον έχει υπογραφεί συμφωνία ανάθεσης διαχείρισης μεταξύ του εκδοχέα (Ε.Α.Α.Δ.Π) και διαχειρίστριας εταιρίας (Ε.Δ.Α.Δ.Π.), που εδρεύει στην Ελλάδα, αδειοδοτείται και εποπτεύεται κατά τον ν.4354/2015 από την Τράπεζα της Ελλάδος και σε εταιρίες που εδρεύουν σε κράτος – μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, εφ’ όσον είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα με την ίδρυση υποκαταστήματος για τη διαχείριση απαιτήσεων (άρθρο 1 παρ.1α΄ και γ΄ ν.4354/2015). |
| 18. | Η σύμβαση ανάθεσης της διαχείρισης των απαιτήσεων υπόκειται σε έγγραφο συστατικό τύπο (άρθρο 2 παρ.2 ν.4354/2015). | Ομοίως (άρθρο 10 παρ.14 ν.3156/2003). |
| 19. | Η ανάθεση της διαχείρισης των απαιτήσεων και κάθε σχετική μεταβολή σημειώνεται στο δημόσιο βιβλίο του άρθρου 3 ν.2844/2000 της έδρας του μεταβιβάζοντος (άρθρο 10 παρ.16 ν.3156/2003). | Δεν επιβάλλεται η δημοσιότητα της σύμβασης διαχείρισης των απαιτήσεων που συνάπτονται μεταξύ του αρχικού δανειστή ή του εκδοχέα και των Ε.Δ.Α.Δ.Π. ούτε με καταχώριση στο δημόσιο βιβλίο του ενεχυροφυλακείου ούτε με άλλο τρόπο. |
| 20. | Η μορφή και το περιεχόμενο του εντύπου της περίληψης της σύμβασης ανάθεσης της διαχείρισης των απαιτήσεων ορίζονται στην ΥΑ161337/30.10.2003 (ΦΕΚ1688Β’/18.11.2003). | Δεν υπάρχει ανάλογη ΥΑ για την ανάθεση της διαχείρισης των απαιτήσεων κατά τις διατάξεις του ν.4354/2015.Το ελάχιστο περιεχόμενο της σύμβασης ορίζεται στο ίδιο τον νόμο και επιτρέπεται να εξειδικεύεται περαιτέρω με απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος (άρθρο 2 παρ.2,3 ν.4354/2015). |
| 21. | Δεν υπάρχει τέτοια υποχρέωση. | Αντίγραφο της σύμβασης ανάθεσης κοινοποιείται στην Τράπεζα της Ελλάδος εντός δέκα ημερών από την υπογραφή της (άρθρο 2 παρ.2. περ.γ ν.4354/2015). |
| 22. | Το άρθρο 10 παρ.14 επ. αναφέρεται στη διαχείριση και είσπραξη των απαιτήσεων χωρίς ειδικότερες προβλέψεις. | Η εξουσία διαχείρισης περιλαμβάνει ιδίως τη νομική και λογιστική παρακολούθηση, την είσπραξη, τη διενέργεια διαπραγματεύσεων με τους οφειλέτες και τη σύναψη συμβάσεων συμβιβασμού κατ’ άρθρα 871-872 ΑΚ ή ρύθμισης και διακανονισμού οφειλών κατά τον Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών (άρθρο 2 παρ.1 ν.4354/2015) και εξαιρετικά την αναχρηματοδότησή τους, εφ’ όσον λάβουν ειδική άδεια από την ΤτΕ (άρθρο 1 παρ.20 ν.4354/2015).
|
| 23. | Ελλείψει αντίστοιχης διάταξης στον ν.3156/2003, η ενεργητική νομιμοποίηση της διαχειρίστριας εταιρίας αμφισβητείται και μετά από την έκδοση αντίθετων αποφάσεων του Αρείου Πάγου, το ζήτημα παραπέμφθηκε στην ολομέλεια του ανωτάτου δικαστηρίου με την απόφαση ΑΠ 1873/2022. | Η διαχειρίστρια εταιρία (Ε.Δ.Α.Δ.Π.) νομιμοποιείται ενεργητικά τόσο στην επίσπευση της αναγκαστικής εκτέλεσης όσο και στη συμμετοχή στη δίκη ως μη δικαιούχος διάδικος προς υπεράσπιση της απαίτησης (άρθρο 2 παρ.4 ν.4354/2015). |
| Γ. Ως προς την εκχώρηση και την ανάθεση της διαχείρισης των απαιτήσεων. | ||
| 24. | Αποκλείεται η εφαρμογή των διατάξεων περί τραπεζικού απορρήτου στις σχέσεις μεταξύ μεταβιβάζοντος και εταιρείας ειδικού σκοπού, η δε επεξεργασία προσωπικών δεδομένων οφειλετών, στο μέτρο που είναι αναγκαία για τους σκοπούς τιτλοποίησης απαιτήσεων, δεν προϋποθέτει προηγούμενη άδεια της Αρχής του ν. 2472/1997 ή συναίνεση του οφειλέτη.Ο μεταβιβάζων δικαιούται να δίνει στην εταιρεία ειδικού σκοπού στοιχεία-δεδομένα σχετικό με τις απαιτήσεις και τους οφειλέτες. Ομοίως η εταιρεία ειδικού σκοπού έναντι των ομολογιούχων ή των εκπροσώπων τους και όσων μετέχουν στις διαδικασίες του νόμου αυτού (άρθρα 10 παρ.20, 21, 22 ν.3156/2003). | Ομοίως και ειδικότερα: Το επαγγελματικό απόρρητο του δικαιούχου των υπό διαχείριση απαιτήσεων έναντι των δανειοληπτών αίρεται στις σχέσεις του με την Ε.Δ.Α.Δ.Π., στο μέτρο που οι πληροφορίες αυτές είναι απαραίτητες για τις ανάγκες της διαχείρισης και εφαρμόζονται αναλογικά οι παράγραφοι 20 και 21 του άρθρου 10 του ν.3156/2003 (άρθρο 1 παρ.21 ν.4354/2015). |
Μετά την ανάγνωση του πίνακα, ας υπενθυμισθεί, ότι με το άρθρο 1 παρ.1δ ν.4354/2015 ορίζεται ότι η ισχύς των διατάξεων του νόμου αυτού δεν θίγουν τις διατάξεις μίας σειρά νόμων (ν.3156/2003, ν.1905/1990, ν.1665/1986 και ν.4261/2014). Αυτό συνεπάγεται ότι οι ειδικότερες διαδικαστικές προϋποθέσεις του ν.4354/2015 για την εγκυρότητα της μεταβίβασης απαιτήσεων λόγω πώλησης σε εταιρείες του άρθρου 1 παρ.1β δεν εφαρμόζονται όταν η μεταβίβαση των απαιτήσεων πραγματοποιείται με σκοπό την τιτλοποίηση σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3156/2003. Επομένως, τα πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα μπορούν -εκτός του πλαισίου του ν.4354/2015- να πωλούν μεταξύ τους (όχι σε εταιρίες ειδικού σκοπού) απαιτήσεις ή να αναλαμβάνουν τη διαχείρισή τους χωρίς να απαιτείται να τηρήσουν τις διατυπώσεις που ορίζει προβλέπει ο νόμος αυτός είτε ως προς την εκχώρηση των απαιτήσεων είτε ως προς την ανάθεση της διαχείρισής τους σε πρόσωπα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου αυτού.
Αφήστε το σχόλιο σας
Θα θέλατε να λάβετε μέρος στην συζήτηση