Η με αρ. 25 Γνωμοδότηση του Συμβουλευτικού Συμβουλίου Ευρωπαίων Δικαστών (CCJE) που αφορά την ελευθερία έκφρασης των δικαστών

Η με αρ. 25 Γνωμοδότηση του Συμβουλευτικού Συμβουλίου Ευρωπαίων Δικαστών (CCJE) που αφορά την ελευθερία έκφρασης των δικαστών.

Το CCJE (Consultative Council of European Judges) είναι συμβουλευτικό όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης για θέματα που αφορούν την ανεξαρτησία, την αμεροληψία και την επαγγελματική επάρκεια των δικαστών. Είναι το μοναδικό όργανο στο πλαίσιο ενός διεθνούς οργανισμού που απαρτίζεται αποκλειστικά από δικαστές. Μέσω της λειτουργίας του CCJE αναδεικνύεται η προτεραιότητα που δίνει το Συμβούλιο της Ευρώπης στο επαγγελματικό καθεστώς των δικαστών και στην ποιότητα του δικαστικού συστήματος, καθώς το κράτος δικαίου και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών εξαρτώνται από μια ισχυρή και ανεξάρτητη δικαστική εξουσία, από τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ της νομοθετικής, της εκτελεστικής και της δικαστικής εξουσίας και από την αυξημένη εμπιστοσύνη των ευρωπαίων πολιτών στο δικαστικό τους σύστημα. Οι γνωμοδοτήσεις του CCJE χρησιμεύουν ως προσανατολισμός για τα κράτη μέλη στην ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού προτύπου για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και μπορούν επίσης να καθοδηγούν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά την εφαρμογή και την ερμηνεία του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ. Το συμβουλευτικό αυτό όργανο ανταποκρίνεται στα αιτήματα των εθνικών δικαστικών ενώσεων, όταν υπάρχουν απειλές για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης σε ένα κράτος μέλος.

Με τη με αρ. 25 Γνωμοδότηση, που εκδόθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2022, το CCJE επικεντρώνεται στο ζήτημα της ελευθερίας έκφρασης των δικαστών. Η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την άσκηση των καθηκόντων των δικαστών. Αποτελεί εγγενές στοιχείο της ανεξαρτησίας και της αμεροληψίας της δικαιοσύνης. Η ανεξαρτησία των δικαστών αμφισβητείται ολοένα και περισσότερο σε ορισμένα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ως εκ τούτου διακυβεύεται ένας ακρογωνιαίος λίθος του δημοκρατικού κράτους δικαίου. Ωστόσο, πρέπει να υπάρχουν όρια στην ελευθερία έκφρασης των δικαστών για την προστασία της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης.

Η Γνωμοδότηση παρέχει γενική καθοδήγηση στους δικαστές και ένα ευρύ πλαίσιο για μια εν εξελίξει συζήτηση σχετικά με τις παραμέτρους που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν οι δικαστές ασκούν το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης, τόσο εντός όσο και εκτός του δικαστηρίου, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι δικαστές απολαμβάνουν το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης όπως κάθε άλλος πολίτης. Ωστόσο, κατά την άσκηση αυτού του δικαιώματος θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις συγκεκριμένες ευθύνες και τα καθήκοντά τους στην κοινωνία, εκτός από τις υποχρεώσεις επαγγελματικού απορρήτου που σχετίζονται με τον δικαστικό τους ρόλο. Το CCJE θεωρεί ότι οι δικαστές θα πρέπει να επιδεικνύουν αυτοσυγκράτηση κατά την έκφραση των απόψεων τους σε περιπτώσεις όπου αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία, την αμεροληψία ή την αξιοπρέπεια του αξιώματός τους.

Το CCJE υπογραμμίζει ότι κάθε φορά που απειλείται η δημοκρατία, η διάκριση των εξουσιών ή το κράτος δικαίου, κάθε δικαστής έχει καθήκον να υπερασπίζεται την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και τη συνταγματική τάξη – μεταξύ άλλων και για πολιτικά ευαίσθητα ζητήματα. Οι δικαστές κάθε κράτους μέλους μπορούν επίσης να αναλαμβάνουν δράση για τη διεθνοποίηση των ζητημάτων προσβολής της δικαστικής ανεξαρτησίας. Ιδίως οι δικαστές που εκπροσωπούν μία δικαστική ένωση ή ένα δικαστικό συμβούλιο πρέπει να απολαμβάνουν υψηλότερο επίπεδο προστασίας.

Στη Γνωμοδότηση τονίζεται επίσης ότι οι μεμονωμένοι δικαστές – καθώς και τα δικαστικά συμβούλια και οι ενώσεις – έχουν ηθικό καθήκον να εξηγούν στο κοινό τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος και τις αξίες του, προκειμένου να προάγουν και να διαφυλάσσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στη δικαστική δραστηριότητα.

Το CCJE παρέχει λεπτομερείς οδηγίες σχετικά με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Θεωρεί ότι οι δικαστές έχουν γενική υποχρέωση αυτοσυγκράτησης κατά την άσκηση του δικαιώματός τους στην ελευθερία της έκφρασης – ανεξάρτητα από το αν αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους ή χρησιμοποιούν ψευδώνυμο. Αυτό σημαίνει ότι οι δικαστές θα πρέπει να αποφεύγουν να εκφράζουν απόψεις ή να ανταλλάσσουν προσωπικές πληροφορίες στο διαδίκτυο που μπορούν να υπονομεύσουν την ανεξαρτησία ή την αμεροληψία της δικαιοσύνης, το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, την αξιοπρέπεια του αξιώματος ή την εμπιστοσύνη του κοινού στο κύρος του δικαστικού σώματος. Προκειμένου να αποφευχθούν ορισμένοι κίνδυνοι, το CCJE συνιστά στο δικαστικό σώμα να παρέχει στους δικαστές επαρκή κατάρτιση σχετικά με τα μέσα ενημέρωσης και την επικοινωνία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Επισυνάπτεται το κείμενο της γνωμοδότησης (πατήστε εδώ)

Κατερίνα Ντόκα,

Εφέτης