Κριτική των λοιπών προτάσεων ενοποίησης – Γιατί να προκριθεί η πρότασή μας

Κριτική των λοιπών προτάσεων ενοποίησης – Γιατί να προκριθεί η πρότασή μας

Χριστόφορος Σεβαστίδης, ΔΝ- Εφέτης,

Χαράλαμπος Σεβαστίδης, Εφέτης,

Παντελής Μποροδήμος, Πρωτοδίκης,

Μιχάλης Τσέφας, Πρόεδρος Πρωτοδικών

Ιωάννης Ασπρογέρακας, Πρόεδρος Πρωτοδικών,

Μέλη του ΔΣ της Ε.Δ.Ε.

Αθήνα, 18-2-2024

            Παρόλο που το προεδρείο οργανώνει αυτή την ηλεκτρονική  ψηφοφορία σε χρόνο που πλέον λίγες είναι οι προσδοκίες μας για την επιδραστικότητά της και παρόλο που μια κορυφαία στιγμή συλλογικής συνδιαμόρφωσης διενεργείται εντελώς διαδικαστικά και άνευρα, σχεδόν σαν αγγαρεία, εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, προκειμένου η Ένωση να αποκτήσει μια δομημένη πρόταση, που θα παρουσιασθεί κατά τη διαδικασία νομοθέτησης, αλλά η λογική που τη διέπει θα μπορεί να επιδράσει και στην πορεία υλοποίησης της ενοποίησης στο μέλλον.

            Για τις ανάγκες διευκόλυνσης και συγκριτικής εκτίμησης των προτάσεων που έχουν τεθεί στην κρίση των συναδέλφων, παραθέτουμε μία σύντομη κριτική κάθε πρότασης καθώς και τους λόγους για τους οποίους θεωρούμε ότι η πρότασή μας αξίζει τη στήριξη των συναδέλφων στην επικείμενη ηλεκτρονική ψηφοφορία. Ειδικότερα:

            Πρόταση ομάδας κ. Στενιώτη κλπ.

            Η πρόταση του προεδρείου, ενώ επαγγέλλεται ενοποίηση, αποτελεί ουσιαστικά ονοματοδοσία. Η παράλληλη επετηρίδα, ονοματίζεται «ειδική» για να εκπληρώσει ακριβώς την ίδια αποστολή που επιτελεί μια παράλληλη. Η διατήρηση «αρχικά» των οργανικών στα Περιφερειακά Πρωτοδικεία και η ανάθεση στους άλλοτε Ειρηνοδίκες υποθέσεων από τον Προϊστάμενο Πρόεδρο Πρωτοδικών «μετά από γνώμη του αρχαιότερου Ειρηνοδίκη», διατηρεί τη λειτουργία των εσωτερικών διαχωρισμών, μεταξύ δικαστικών λειτουργών, χωρίς να αγγίζει το ζήτημα της εξειδίκευσής τους και στοχεύει στην ασάφεια των καθηκόντων. Η πρόβλεψη ότι «σταδιακά» ανατίθενται υποθέσεις αρμοδιότητας Μονομελούς Πρωτοδικείου στους άλλοτε Ειρηνοδίκες, κλείνει το μάτι στην προοπτική διατήρησης της ύλης ως έχει, προοπτική που η ίδια η πρόταση στην επόμενη στροφή αποκλείει. Τα δε καθήκοντα του Προέδρου Πρωτοδικών της «ειδικής» επετηρίδας, βαθμός στον οποίο αντιστοιχείται άμεσα πρώην Ειρηνοδίκης, δεν περιγράφονται ούτε ακροθιγώς, υπολαμβάνοντας την ύπαρξη δύο ταχυτήτων εντός του ίδιου ακριβώς δικαιοδοτικού πλαισίου. Τέλος, η πρόταση για επιμόρφωση των νέων πρωτοδικών αποκλειστικά με διαδικτυακά σεμινάρια, αποκλείει την αναγκαία εποπτεία και τον εκπαιδευτικό ρόλο της ΕΣΔΙ, αποτυπώνοντας τη σαφή της υποβάθμιση.

            Η πρόταση της Γεν. Γραμματέα κ. Κώνστα

            Ο προσανατολισμός της πρότασης, στην κατεύθυνση του διαχωρισμού της ύλης, είναι στη σωστή κατεύθυνση. Πλην όμως η πρόταση – ως τίθεται – έχει εντελώς αδρά και γενικά χαρακτηριστικά, χωρίς να εξειδικεύει τίποτα ως προς την εφαρμογή της. Ειδικότερα, ενώ φέρεται να οδηγεί σε άμεση αντιστοίχιση των υπαρχόντων Ειρηνοδικών με τους βαθμούς των Εφετών, Προέδρων Πρωτοδικών και Πρωτοδικών δίνοντας την προοπτική υπηρεσιακής εξέλιξης ως το βαθμό του Προέδρου Εφετών, ουδέν καταγράφεται για το επιμέρους δικαιοδοτικό αντικείμενο αυτών, γεγονός που αποτελεί ηθελημένη ασάφεια, που στοχεύει ευθέως στις προσδοκίες υπηρεσιακής εξέλιξης των Ειρηνοδικών, αλλά αποδυναμώνει την ουσία της πρότασης έναντι της πολιτείας. Η δε πρόταση για ανάθεση στους Πταισματοδίκες μαζί με τα προανακριτικά καθήκοντα και καθήκοντα περιορισμένης εκδίκασης πλημμελημάτων που τιμωρούνται με προσφορά κοινωφελούς εργασίας, δημιουργεί την εντύπωση ότι δημιουργείται ένα ξεχωριστό είδος δικαστή αποκλειστικής απασχόλησης, με περιορισμένη εξέλιξη και περιορισμένα καθήκοντα.

            Η πρόταση Ειρηνοδικών Θεσσαλονίκης

            Η πρόταση που προέρχεται από συναδέλφους του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης αναμενόμενα επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στο ζήτημα της υπηρεσιακής εξέλιξης των Ειρηνοδικών. Κατά την πρόταση αυτή θα πρέπει να δημιουργηθούν δύο επετηρίδες. Αφενός μία ειδική στην οποία θα τοποθετηθούν αυτόματα οι πρώην Ειρηνοδίκες με την εξής αντιστοίχιση: «οι Ειρηνοδίκες Α’ τάξης θα πρέπει να ενταχθούν ως Πρόεδροι Πρωτοδικών, οι Ειρηνοδίκες Β’ τάξης ως Πρωτόδικες που έχουν συμπληρώσει από οκτώ έως δώδεκα έτη υπηρεσίας, οι Ειρηνοδίκες Γ’ τάξης ως Πρωτόδικες που έχουν συμπληρώσει από τέσσερα έως οκτώ έτη υπηρεσίας και οι Ειρηνοδίκες Δ’ τάξης ως Πρωτόδικες που έχουν συμπληρώσει έως τέσσερα έτη υπηρεσίας (ανάλογα με τον ήδη διανυθέντα υπηρεσιακό τους χρόνο ως Ειρηνοδίκες». Αφετέρου μία γενική, η είσοδος στην οποία θα γίνει για τους πρώην Ειρηνοδίκες με την ίδια ακριβώς αντιστοίχιση. Στην πρόταση αυτή δεν προβλέπεται καμία διαφοροποίηση μεταξύ των δύο επετηρίδων ως προς το αντικείμενο εκδίκασης. Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για εξειδίκευση, ενώ η μόνη διαφορά ειδικής-γενικής επετηρίδας εντοπίζεται στο γεγονός ότι όσοι πρώην Ειρηνοδίκες θα εισέλθουν αυτόματα στην ειδική επετηρίδα θα ανέρχονται μέχρι το βαθμό του Προέδρου Πρωτοδικών, ενώ όσοι εισέλθουν ποσοστιαία και εμβόλιμα στη γενική επετηρίδα θα έχουν απεριόριστη υπηρεσιακή εξέλιξη. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι η συγκεκριμένη πρόταση δεν απευθύνεται στο σύνολο του δικαστικού Σώματος, αλλά αποκλειστικά στο κοινό των νυν Ειρηνοδικών, καθώς στην πρόταση αυτοί οι υπόλοιποι βαθμοί αναφέρονται μόνο προκειμένου να επισημανθεί ότι δεν επηρεάζονται. Η αδυναμία της λοιπόν έγκειται κυρίως στο ότι δεν περιγράφει κάποια νέα ιδέα βελτιωτικής αλλαγής του υπάρχοντος συστήματος, αλλά και στο ότι δεν αποτελεί πρόταση που να απευθύνεται ενιαία στο σύνολο μιας Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, αλλά μια πρόταση που απευθύνεται μόνο σε ένα τμήμα αυτής.

            Πρόταση Α. Σακκελαροπούλου – Π. Βασταρούχα

            Η πρόταση αυτή έχει πολλά κοινά στοιχεία με την πρόταση του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης με επιμέρους διαφοροποιήσεις. Ακολουθεί τη λογική της αυτόματης ένταξης σε παράλληλη επετηρίδα με παραπομπή στην αντιστοίχιση βαθμών που περιγράφει το σχέδιο που διέρρευσε από το υπουργείο Δικαιοσύνης: «οι Ειρηνοδίκες Α’ τάξης ως Πρόεδροι Πρωτοδικών, οι Ειρηνοδίκες Β’ τάξης ως Πρωτόδικες που έχουν συμπληρώσει από οκτώ έως δώδεκα έτη υπηρεσίας, οι Ειρηνοδίκες Γ’ τάξης ως Πρωτόδικες που έχουν συμπληρώσει από τέσσερα έως οκτώ έτη υπηρεσίας και οι Ειρηνοδίκες Δ’ τάξης ως Πρωτόδικες που έχουν συμπληρώσει έως τέσσερα έτη υπηρεσίας». Και αυτό το σχέδιο προβλέπει δυνατότητα εισαγωγής στη γενική επετηρίδα με βαθμολογική αντιστοίχιση που προβλέπει απόκλιση τεσσάρων (4) υπηρεσιακών ετών από τους νυν πρωτοδίκες. Ως προς τα γενικά καθήκοντα και την εκδικαζόμενη ύλη των επετηρίδων, δε γίνεται κανένας διαχωρισμός. Προτείνονται άλλα μέτρα που σχετίζονται με τη γενικότερη χωροταξία της Δικαιοσύνης (σύσταση ανακριτικού Σώματος, ανάθεση κατ΄ οίκον ερευνών σε αμφότερες τις επετηρίδες, χωρισμό ποινικών – πολιτικών τμημάτων κλπ). Η πρόταση αυτή, παρόλο που επιχειρεί να εισφέρει νέες ιδέες, εν τέλει διακρίνεται από τις ίδιες αδυναμίες που έχει και η πρόταση του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης, καθώς δεν αποτελεί πρόταση που αφορά το σύνολο μιας Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, αλλά μια πρόταση που απευθύνεται κυρίως σε ένα τμήμα αυτής.

            Πρόταση κ. Δασύλλα/Πινακίδου/Σαμαρά/Κλάγκου

            Η πρόταση αυτή κινείται στη λογική της τριχοτόμησης του δικαιοδοτικού έργου. Στα θετικά της καταγράφεται ότι κινείται σε λογική της εξειδίκευσης του δικαστικού αντικειμένου. Πλην όμως ο τρόπος με τον οποίο καταγράφεται η συγκρότηση των ειδικών δικαστικών τμημάτων που προκρίνει, περιλαμβάνει μεγάλο βαθμό αυθαίρετων υπολογισμών, ιδίως ως προς την έκταση της δικαστικής ύλης που θα έχει το κάθε τμήμα και τη σχέση της με το προσωπικό που θα αξιοποιηθεί εκεί. Αντίθετα, στη δική μας πρόταση, η ύλη των ειδικών διαδικασιών, που σχεδιάζεται να μεταφερθεί στο Δικαστήριο Ειδικού Αντικειμένου, αποτελεί συνάρτηση της ζήτησης που θα έχει ο κάθε δικαστικός σχηματισμός κατά τη συγκρότησή του, ώστε να επιτευχθεί εξαρχής και με σαφή δεδομένα, η δίκαιη εσωτερική κατανομή της δικαστικής ύλης.

            Οι παραπάνω σύντομες παρατηρήσεις αναδεικνύουν έτι περαιτέρω τα οφέλη από την λειτουργία της διάστρωσης των δικαστικών σχηματισμών, που περιγράφεται στη δική μας πρότασή. Ειδικότερα:

• Δε συναντώνται σε κανένα στάδιο της πολιτικής ή της ποινικής δίκης οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα των Πρωτοδικών του Γενικού με του Ειδικού Αντικειμένου. Αντίστοιχα δεν επηρεάζονται οι προαγωγές και οι μεταθέσεις του ενός Πρωτοδικείου από το άλλο και δεν διαμορφώνονται κοινές δικαστικές συνθέσεις.
• Προωθείται η εξειδίκευση ως προς το δικαιοδοτικό αντικείμενο, που κινείται στα πρότυπα αντίστοιχων ευρωπαϊκών εννόμων τάξεων και προωθεί την εμβάθυνση αλλά και την επιτάχυνση, χωρίς να οδηγεί σε επιστημονική μονομέρεια.
• Εξασφαλίζεται η υπηρεσιακή Δικαιοσύνη, καθώς ο προσδιορισμός της ποσότητας της ύλης γίνεται με το αντικειμενικό δεδομένο του αριθμού των δικαστών που απαρτίζει κάθε είδος Πρωτοδικείου.
• Περιορίζεται η πιθανότητα διατάραξης της προσωπικής και οικογενειακής ζωής των άλλοτε Ειρηνοδικών, καθώς η προοπτική της μετάθεσής τους σχετίζεται αποκλειστικά με την υπηρεσιακή τους εξέλιξη σε Προέδρους Πρωτοδικών Ειδικού Αντικειμένου, με βάσει τις οργανικές θέσεις Προέδρων Πρωτοδικών Ειδικού Αντικειμένου που θα προκύψουν.
• Εξασφαλίζεται η αδιατάρακτη υπηρεσιακή εξέλιξη των άλλοτε Πρωτοδικών και ήδη Πρωτοδικών Γενικού Αντικειμένου, χωρίς υπερβάσεις στην επετηρίδα τους.
• Αφενός η εκδίκαση των πολιτικών υποθέσεων του Πρωτοδικείου Ειδικού Αντικειμένου, σε πρώτο και δεύτερο βαθμό από τους δικαστές αυτού του Δικαστηρίου και αφετέρου η διατήρηση της εκδίκαση των ποινικών υποθέσεων από το Πρωτοδικείο του Γενικού Αντικειμένου, διαμορφώνουν τις συνθήκες της πλήρους μισθολογικής εξομοίωσης όλων των δικαστών του πρώτου βαθμού.
• Εξασφαλίζεται η συνέχιση και η λειτουργία της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών, με αντίστοιχη αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών. Με το ως άνω περιγραφόμενο σχήμα, αποφεύγονται οι κίνδυνοι από την μαζική εισαγωγή νέων δικαστών στο Πρωτοδικείο, που θα οδηγούσε μεσοπρόθεσμα σε ακραία υπηρεσιακή στασιμότητα των νεοεισερχόμενων δικαστών και στρεβλώσεις.
• Τέλος, δε θίγονται με κανένα τρόπο υπαρκτά και δεδομένα μισθολογικά δικαιώματα, ούτε διακινδυνεύεται η απώλεια της κατακτημένης μισθολογικής βαθμίδας των άλλοτε Ειρηνοδικών.