Π.Μποροδήμος: Η σιωπή των δικαστών

Η σιωπή των δικαστών

Παντελής Μποροδήμος, Πρωτοδίκης, μέλος Δ.Σ. ΕΝΔΕ

Στη ζωή, αλλά και στη δικαιοσύνη η αξία της σιωπής υπήρξε μάλλον υποτιμημένη. Κέντρο του ενδιαφέροντος γίνονταν πάντα οι λέξεις, γιατί αυτές έχουν τη δύναμη να συνθέτουν νοήματα και να επιδέχονται ερμηνείες, γιατί αυτές παρέχουν ασφάλεια και ταχύτητα στην επικοινωνία. Η σιωπή λαμβάνεται υπόψιν κυρίως ως αρνητικό μέγεθος, ως απλή απουσία του λόγου και συχνά ταυτίζεται με το τίποτα. Όπως όμως η παράλειψη μπορεί να έχει ίδιας έντασης κοινωνικό νόημα με την πράξη, έτσι και η σιωπή έχει τη δική της φωνή, είναι μετρήσιμη, ερμηνευτέα και αυτοτελής βάση για συναγωγή συμπερασμάτων. Πολλώ δε μάλλον, που η σιωπή υπήρξε ανέκαθεν πλειοψηφική, αφού σε κάθε στιγμή της ανθρώπινης Ιστορίας εκείνοι που μιλούσαν ή φώναζαν, που ζητούσαν ή ενοχλούσαν, ήταν πάντα λιγότεροι από εκείνους που σιωπούσαν για τα ίδια πράγματα, ακόμα και όταν αποδεδειγμένα πλέον γνωρίζουμε ότι συμφωνούσαν. Έτσι η δύναμη που κρύβεται στη σιωπή, παρέχει πάντα ένα ισχυρό κίνητρο σε εκείνον που μπορεί ή θέλει την αξιοποιήσει.

Οι δικαστικοί λειτουργοί είναι ανέκαθεν εξοικειωμένοι με ένα είδος σιωπής. Άλλωστε, συνηθίζουμε να λέμε ότι κατά το θεσμικό τους ρόλο, μιλάνε κυρίως μέσα από τις αποφάσεις τους. Αν όμως αυτό αρκούσε στη δημοκρατία μας, ως προς την κοινωνική παρέμβαση του δικαστικού σώματος, τότε τι νόημα θα είχε η συνταγματική πρόβλεψη του άρθρου 89παρ.5 για τη συγκρότηση δικαστικών ενώσεων; Οι δικαστικές ενώσεις είναι η θεσμική φωνή που δεν μπορεί να έχει ο δικαστής ατομικά και έχουν συνταγματική αποστολή να ακούγονται από την κοινωνία και με τον τρόπο αυτό να επηρεάζουν. Η θέση τους στο νομικό διάλογο, στα θέματα λειτουργίας του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης και του Κράτους Δικαίου και στη συνεργασία τους με τους άλλου φορείς της, δεν είναι απλά ανεκτή ή ευπρόσδεκτη. Είναι κοινωνικά αναγκαία. Τι συμβαίνει όμως όταν μια δικαστική Ένωση αποφασίζει η ίδια τη σιωπή;

Εδώ και τέσσερις μήνες, με την αλλαγή της διοίκησής της, η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων βυθίζεται μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο στη σιωπή. Μια σιωπή που κάθε άλλο παρά στερείται κοινωνικής σημασίας. Ήδη πλέον όλοι εντός και εκτός παρατηρούν ότι οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι μπορούν να βάλλουν ανοιχτά και ανέξοδα κατά δικαστικών λειτουργών και να επικρίνουν δημόσια τις αποφάσεις τους. Ότι παράλογα αιτήματα των «συλλειτουργών» μένουν αναπάντητα για το καλό των δημόσιων σχέσεων. Ότι ζητήματα του πυρήνα του Κράτους Δικαίου, όπως οι παρακολουθήσεις δημοσίων προσώπων για λόγους εθνικής ασφάλειας ή η λειτουργία του Τύπου θα βρίσκονται εκτός των ενδιαφερόντων της, ακόμα κι όταν βάλλονται θεσμικά οι δικαστικοί λειτουργοί. Αντί αυτών κερδίσαμε τη συλλογή πόντων σε αεροπορικές εταιρείες, προσφορές για ξενοδοχεία και στο βάθος μια εκδρομή.

Πρέπει να γίνει σαφές. Δεν είναι απαραίτητα κακές οι δράσεις αναψυχής των συναδέλφων με επιμέλεια της ΕΝΔΕ. Αυτές μπορούν να κριθούν αυτοτελώς με όρους κόστους ή σημειολογίας. Όμως σίγουρα δεν είναι αυτός ο κύριος θεσμικός σκοπός της Ένωσής μας και προφανώς δεν μπορούν οι επιμέρους δράσεις της να υποκαταστήσουν τη δημόσια απουσία της. Η σιωπή των δικαστών δεν είναι δικαίωμα της εκάστοτε διοίκησης. Δεν είναι καν αποδεκτή συνδικαλιστική τακτική. Είναι ύποπτο θεσμικό κενό στη δημοκρατική λειτουργία, που ακολουθεί έναν απλό νόμο της εξέλιξης. Όταν για καιρό συνηθίσεις τη σιωπή, μια μέρα ξυπνάς και δεν θυμάσαι πώς ανοίγει η φωνή.